Ísafold - 25.08.1894, Page 1

Kemur út ýmist einu sinni
•eða tvisvar í viku. Verð árg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða l1/* doll.í borgist
fyrirmiðjanjúlimán. (erlend-
is f.yrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin viö
Aramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreibslustofa blabs-
ins er i Austuratrœti 8
Reykjavík, laugardaginn 25. ágúst 1894.
XXI. árg.
Aiþingi 1894.
VIII.
Járnbrauta- og siglingamálið. Ef'ri
•deild hafði þnð á dagskrá í fvrra dag, til
2. urar. Þrír töiuðu, allir með málinu:
Hallgr. Sveinsson, Sig. Jensson og Þorkell
Rjarnason. Síðan var því vísað til nefnd-
•ar með 7 atkv. og í nefndina kosnir: Hallgr.
"Sveinsson, Kristján Jónsson, Sigurður Jens-
son, Jón Jakobsson og Þorleifur Jónsson.
Nefndin hefir unnið svo vasklega, að hún
var búin með álit sitt í gærkveldi, allræki-
-legt; er Hallgr. Sveinsson skrifari í nefnd-
inni og framsögumaður, en Kr. Jónsson
íormaður.
Skulu hjer birtir nokkrir helztu kaflar
nefndarálitsins:
»Oss getur eigi dulizt, að samgöngubæt-
mr þær, bæði á sjó og landi, sem boðnar
-eru í frumvarpi þessu, sjeu svo miklar og
mikilsverðar fyrir verzlun landsins og aðra
-atvinnuvegi, að eigi sje hikandi við, að
leggja jafnvel allþunga byrði á landssjóð
um nokkurt tímabil til þess að fá þær.
Hjer er eigi um það að ræða, að lands-
ajóður íslands skuli á sinn kostnað byggja
.járnbrautir og halda uppi lestaferðum á
,þeim, og byggja stór og dýr gufuskip og
-halda þeim á stöðugum ferðum, heldur að
-eins um hitt, að veita íjelagi, er vill gjöra
bvorttveggja á sína ábyrgð, ákveðinn styrk
um afmarkað árabil gegn ákveðnum skuld-
bindingum.----------
Komi fjelagið fyrirætlun sinni fram, eins
■og tiiskilið er í frumvarpinu, verðum vjer
-að ætla, að þessar auknu og bættu samgöng-
■ur bæði við önnur lönd og innanlands
verði til stórvægilegra hagsbóta fyrir land
vort í inörgum greinum. Hinar tíðu, fljótu
•og stöðugu gufuskipaferðir á milli íslands
og Bretlands, með þeim hafnabótum, sem
ástæða er til að ætla að verði þeim sam-
fara, einkum í Reykjavík, mundu að vorri
mtlun bæði beint og óbeint hafa svo veru-
legan hagnað í för með sjer, að vel sje
til vinnandi að greiða fyrir þær um nokk-
urt árabil ekki einungis þær 50 þús. kr.
á ári, sem frumvarpið gjörir ráð fyrir, held-
ur jafnvel nokkuð af þeirri upphæð, sem
ajerstaklega er áskilin fyrir járnbrautar-
ferðirnar. Á þær leggjum vjer að vísu
minni áherzlu, og hyggjum, að alllangur
tími muni verða að líða, áður en þær geti
komið að fullnm notum, móts við það, sem
tíðkast í íjjölbygðari löndum; en hins
vegar virðist það óefað, bæði að hin ráð-
gerða braut austur að Þjórsá verði til
mikillar hægöar og hagsbóta fyrir hjerað-
>ið, sem að Tienni liggur og í nánd við
hána, og leiði til mikilvægra framfara í
.ýmsum greinum, og eigi síður hitt, að ef
;þessi byrjun og tilraun heppnaðist vonum
fremur, þá mundi hún verða fjelaginu sterk
hvöt til að framkvæma hina ráðgerðu járn-
brautarlagningu frá Akranesi til norður-
lands, en sú braut hlyti að hafa stórvægi-
lega þýðingu fyrir meiri hluta norðurlands
og stórt svæði sunnan- og vestanlands, ept-
ir þeirri reynslu, sem fengin er hjá öðrum
þjóðum, þar sem nægar og hagfeldar járn-
brautasamgöngur eru taldar eitt hið fyrsta
og helzta skilyrði fyrir sönnura þjóðþrif-
um og eðlilegum viðgangi og þroska at-
vinnuveganna«.
Auk nokkurra orðabreytinga stingur
nefndin upp á tveim efnisbreytingum:
!•> að færa niður timatakmarkið fyrir
styrknum til gufuskipanna úr 20 árum í
15 ár; og
2., að áskilja landsstjórnimíi (landshöfð-
ingja) bœði samþykktaratkvæði þá er á-
kveðin er stefna járnbrautanna og fargjald
og flutningsgjald bæði með járnbraut og
gufuskipum, og heimild til að hafa á kostn-
að fjelagsins nauðsynlegt eptirlit með bygg-
ingu járnbrauta og brúa, sem það lætur
gjöra og með því að þessi og önnur far-
gögn fjelagsins sjeu i tilhlýðilegu ástandi.
Um fyrra atriðið segir nefndin svo, að
»þótt sumum af oss þyki varhugavert að
færa niður tímatakmarkið, að því er styrk
tii gufuskipaferðanna snertir, meira en
neðri deild alþingis þegar hefir gert [úr
30 árum niður í 20 ár] og eiga það ef til
vill á hættu, að slík niðurfærsla kunni að
verða framgangi málsins til hnekkis eða
tafar, könnumst vjer allir samhuga við, að
ísjárvert sje að binda landssjóð í þessu
efni í lengri tíma en 15 ár í mesta lagi,
enda þykjumst vjer geta farið svo nærri
um skoðanir þorra manna í systurdeild
vorri á þessu atriði, að þrátt fyrir úrslit
málsins við atkvæðagreiðsluna þar hafi
þeir verið mjög ófúsir til að skylda lands-
sjóð til umræddrar greiðslu í meira en 15
ár. En skyldi svo reynast að liðnum 15
árum, að hinar umræddu gufuskipaferðir
gætu eigi borið sig styrklaust, þá efumst
vjer eigi um, að ef fjelagið hefði með
góðum og lipurlegum samskiptum við
landsmenn áunnið sjer velvild og hylli á
landi hjer, mundi því auðunnið að ná
nýjum samningum við þing og stjórn með
sanngjörnum kostum«. — Sem aðalástæðu
fyrir niðurfærslu tímans tekur nefndin það
fram, að »nokkrir af oss nefndarmönnum
telja það alls eigi ósennilegt.^að eptir 10_
15 ár kunni svo mikið vörumegn að verða
til flutnings,(einkum ef sjávarútvegur lands-
manna eykst eptirleiðis svo sem æskilegt
er og miklar líkur benda til að nú
verða muni,) að /þær 18 ferðir á ári til
útlanda, sem frumvarpið áskilur, alls eigi
reynzt nógar; eða og, að aukin flutninga-
þörf muni að 10—15 árum liðnum veita
55. blað.
kost á kostnaðarminni gufuskipaferðum
heldur en frumvarpið gerir ráð fyrir, og
væri í báðum þessum tilfellum æskilegt að
hafa óbundnar hendur til nýrra samninga«.
IJm hitt atriðið, samþykktaratkvæði og
eptirlit landshöfðingja, segir nefndin sjer
liafi þótt nauðsynlegt að áskilja landsstjórn-
inni rjett til að hafa atkvæði um stefnu
brautarinnar alla leið frá Reykjavík aust-
ur að Þjórsá, svo og umsjón með því, að
verkið á járnbrautarlagning og brúarsmiði
fjelagsins verði svo vel og tryggilega af
hendi leyst og öll samgöngufæri þess i
slíku ástandi, aö óhult sje fyrir þá, er
flutning nota á brautunum og skipunum;
enn fremur viijum vjer, að landshöfðingi
hafl atkvæði um verðskrár fjelagsins, og
hyggjum vjer, að hjer sje eigi lengra farið
eða annað til skilið heldur en venja sje i
þessum efnum hjá öðrum þjóðum«.
Ferðakostnaðarnefnd. Til þess að
rannsaka ferðakostnaðarreikninga alþingis-
manna í þetta sinn kaus sameinað þing i
nefnd 21. þ. m. Ólaf Briem, Sigurð Stef-
ánsson, Sigurð Gunnarsson, Jón Jónsson,
þm. Eyf., og Þorleif Jónsson.
Alþingistiðindin. Sameinað þing á-
kvað á sama fundi, að hverri hreppsnefnd
á landinu skyldi send ókeypis 2 eintök af
þ. á. Alþingistíðindum, að hver alþingis-
maður fengi ókeypis 1 eintak, að sala
tíðindanna skyldi falin forsetum deildanna
og að verðið skyldi vera 2 kr., að burð-
argjaldi meðtöldu.
Þinghúsgarðurinn. Nefnd var skip-
uð i sameinuðu þingi 21. þ. m., þeir Hallgr.
Sveinsson, Jón Þórarinsson og Þórhallur
B.jarnarson, til að rannsaka reikninginn
yflr áfallinn kostnað við þinghúsgarðinn,
skrautgarðinn fyrir sunnan Alþingishúsið,
og gjöra tillögur um, hvernig Ijúka skuli
við byggingu garðsins og fullgjöra hann
að öðru leyti.
Fyrnefndur reikningur, frá bankastjóra
Tr. Gunnarssyni, er staðið hefur fyrir
verkinu, nemur 2839 kr. 36 a. Þar af
hafa 1500 kr. verið teknar úr »Þjóðhátið-
arsjóðnum«, eptir fyrirmælum þingsins i
fyrra, en hitt hefir reikningshaldari (Tr. G.)
lagt út frá sjálfum sjer til bráðabirgða.
Nefndin leggur til, að eptirstöðvum sjóðs-
ins, um 1100 kr., sje varið til að endur-
borga það fjárframlag, en að forsetum
þingsins s.je falið, að ávísa því, sem á
vantar, um 200 kr., með öðrum alþingis-
kostnaði þessa árs, og 1000 kr. i viðbót
til að fullgjöra garðinn fyrir næsta þing,
eða samtals 1200 kr. Það er enn óhlað-
inn meiri hluti steingarðsins að vestan-
verðu, 37 álnir, og mun það kosta hátt á
5. hundr. kr. Þar við bætist og, að eigi