Ísafold - 03.10.1894, Qupperneq 1

Kemur út ýmist emu' sinni
tvisvar í viku. Yerð krg
minnst 80 arka) 4 kr.. erlendis
5 kr. eba l1/* doll.; borgist
fyrirmiðjanjúlímán. (erlend-
is fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(skrifleg) bundin vifr
áramót, ógild nema komin
sje til útgefanda fyrir l.októ-
berm. Afgreibslustofa blabs-
ins er í Austurstrœti 8

XXI.
arg.
Roykjavík, miðvikudaginn 3. október 1894.
66. blað.
ET Heiðraðir kaupendur
ísafoldar, þeir er enn eig-a blað-
ið óborgað, áminnast um, að
gjalddagi fyrir það erlöngulið-
inn, — var 15. júlí í sumar.
Hvalleifafrumvarpið.
Þeir kvað fá þunnar þakkir, þingmenn-
irnir ísfirzku, hjá almenningi þar í sýslu,
fyrir að hafa fengið þingið í sumar til
að aðhyllast hvalleifasóttvarnarfrumvarpið
þeirra. Þeir fluttu sem sje þá kenningu á
þingi og sögðu óyggjandi, að óhirtar hval-
leifar yllu skepnudauða, og er í frumvarp-
inu, sem nú skortir að eins staðfesting
konungs til að verða að lögum, öllum hval-
veiðamönnum á íslandi bannað að sleppa
hval eða nokkrum hvalleifum frá veiði-
stöðvum sínum svo, að reki á annara
manna fjörur, að viðlögðum 200—2000 kr.
sektum; jafnframt er þeim skipað, að sömu
sektum viðlögðum, að hafa lóð sína girta
með gripheldum girðingum fyrir sauðfje,
nautpeningi og hrossum,
Þingið hefir í grandleysi trúað þeirri
kenningu hinna, ísfirzku þinggarpa, að al-
mennt tjón og voði stæði af hinum óhirtu
hvalleifum á fjörum hvalamanna, og því ekki
hikað við að samþykkja mjög ströng laga-
fyrirmæli til að afstýra því. En sje svo,
að alls 1 ár af 13 eða 14 árum, er Norð.
menn afa stundað hvalveiðar á Vestijjörð-
um, hafi borið á ískyggilegum skepnudauða,
og það að eins í einu hvalveiðaplássinu af
mörgum, þ. e. Alptafirði, þá virðist það
æði-fljótf'ærnislegt, að telja þar með sann-
að með óyggjandi rökum, að skepnudauði
þessi hafi stafað af hvaláti, og gera bæði
hvalveiðamönnum og almenningi stórmik-
inn kostnaö, tjón og baga með harðýðgis-
lögum út af því.
Eða hvernig á að gera sjer skiljanlegt,
að hvalleifárnar hafi verið banvænar fyrir
skepnur þetta eina ár, en óskaðnæmar hin
úrin öll, og meira að segja bezta lifsbjörg
fyrir þær?
Og er það nokkuð rjettlæti, að láta alia
hvalveiðamenn, hvar sem eru eða verða
við strendur landsins, gjalda þessa eina
óhapps?
Það er og eigi nóg, að hvalveiðamenn
gjaldi þessa, heldur mun almenningur
einnig gjalda þess aptur hjá þeim, að hætt
er við, bæði beinlínis og óbeinlínis. Þeir
hafa hingað til ýmist gefið fátæku fólki
eða selt við gjafverði þvesti, undanfláttu
og rengi af hvölum sínum. Nú eiga þeir
á hættu, að alla vega fari um það, ef þpir
farga því, þannig, að þeir baki sjer jafn-
vel stórsektir með góðsemi sinni, og mun |
þeim þá þykja óhultara að láta það vera.
Hitt liggur og í augum uppi, að lög þessi,
hljóti þau staðfestingu, munu verða til að
fæla menn frá að koma sjer upp nýjum
hvalveiðistöðvum, en það vita allir, að
landssjóður hefir miklar tekjur af þeim út-
veg og þá ekki síður sveitirnar, þar sem
hvalveiðauppsátrin eru; þau bera meðal
annars meiri hluta sveitarútsvara þar sum-
staðar að minnsta kosti.
Hefði verið brýn og almenn nauðsyn á
þessum lögum, er ótrúlegt, að ekki hefði
heyrzt neitt um það kvakað nema úr þess-
um eina hreppi, Súðavíkurhreppi. En þó
rýkur þingið til, og býr til almenn lög,
eptir höfði Súðvíkinga, fyrir allt land.
Virðist það nokkuð vanhugsað, og það því
fremur sem skynbærir menn munu vera
þeirrar skoðunar, að heilbrigðisráðstafana-
heimild sú, er sveitarstjórnarlögin veita
hreppsnefndum, mundi hafa dugað til að
bjarga skepnum Súðvíkinga eptirleiðis, svo
framarlega sem þeir hafa rjett fyrir sjer
um uppruna »pestar« þeirrar, er þeir hafa
borið sig upp undan.
Það virðist að minnsta kosti, hvað sem
öðru líður, hafa verið alveg neyðarlaust,
að bíða með þessa löggjöf til hins reglu-
lega þings að ári. Þá hefði þó verið tóm
til að rannsaka málið og ihuga frekara en
gert var. Þá hefði mátt meðal annars
heyra, hvað hvalveiðamennirnir sjálfir segðu
um málið, og eigi þurft að hrapa að dómi
að einungis öðrum málsparti heyrðum-
Það er ómögulegt að ábyrgjast, að þeir
hefðu eigi annaðhvort getað leitt góð og
gild rök að því, að ekki væri neitt óyggj-
andi orsakarsamband milli hvalátsins og
skepnudauðans, eða þá sem nákunnugir
bent á önnur ráð til að afstýra tjóni af
hvalátinu eptirleiðis. í stað þess voru þeir
nú gerðir alveg fornspurðir um hvort-
tveggja, heldur smellt á þá upp úr þurru
og þeim að óvörum mjög ströngum lögum,
atvinnuveg þeirra til hnekkis. Þeim er
ekki láandi, þótt þeir skilji þá aðferð eins
og megnan ímugust í móti sjer af hálfu
þings og þjóðar; — auðvitað mun »þjóðin«
borin fyrir og vitnað í almennan og há-
heilagan þjóðarvilja, þó að fyrir þinginu
lægi að eins ómerkileg málaleitan frá alls
einum hreppi, sem vel gat verið ófyrir-
synju vakin eða af misskilningi.
Það er á sumra manna tungu goðgá við
þjóðina, hvenær sem stjórnin beitir sínu
lagasynjunarvaidi við frumvörp alþingis.
En ef satt skal segja og af hreinskilni
mæla, þá er vansjeð, hvort synjun laga
frá þinginu er ekki stundum bæði þjóð-
inni hollari og sönnum, almennum þjóð-
vilja samkvæmari en staðfesting.
Gufubátsferðirnar á Faxaflóa.
Þær hafa nú staðið tvö sumur, og er ó-
hætt að fullyrða, að almenningi, sem þeirra
nýtur, nær og fjær, þykir svo mikil fram-
för í þeim og góð, að mjög illa kæmi sjer,
ef Þær legðust niður aptur. Óánægja sú,
er einstakir menn hjala um, sumir með
allmiklum þjósti, styðst ekki við neitt al-
menningsálit, og sízt það almenningsálit,
er á viti sje bygt.
Hjer um bií eina umkvörtunin, sem ekki
er tilefnislaus, er sú, að báturinn, er not-
aðui hefir verið til ferðanna þessi 2 sum-
ur, sje lítill og skorti skýli. En það er
sitt hvað, tilefni, eða góð og gild ástæða.
Það er tilefni til að kvarta um, að vjer
getum eigi ekið á járnbraut beint hjeðan
norður á Akureyri, en eigi þar fyrir á-
stæða til að ætlast svo mikils mannvirkis
af oss að svo komnu nje líkur til að það
mundi bera sig. Sá sem býr í moldarkofa,
hefir fullt tilefni til að óska sjer heldur
timburhúss; en hvort hann hefir ástæður til
þess, er annað mál. Alveg eins er fullt
tilefni til að óska sjer miklu stærri gufu-
báts lijer á flóann en »Elín« er, ekki ein-
ungis með nægu skýli, heldur miklum og
þægilegum vistarverum fyrir fjölda manns.
Það væri miklu, miklu betra og ákjósan-
legra. Enginn lifandi maður mundi hafa
neitt á móti því. En hvort ástæða er til
að ætlast til þess eða hægt muni að heimta
það að svo stöddu, — það er annað mál.
Til þess þarf fyrst og fremst þetta miklu
stærra skip og fullkomnara að svara kostn-
aði, eða þá hlutaðeigandi bæjar- og sýslu-
fjelög að vilja vinna það til, að hafa styrk-
inn til ferðanna þeim mun rifari, sjálfsagt
margfaldan við það sem er.
Því að reynslan er sú, hvað kostnað og
ábata á ferðum þessum snertir hingað til,
að hvorki sá, er nú hefir þær, nje aðrir,
er vit hafa á eða kunnugleik, telja takandi
í mál að kosta til mikið stærra báts og
fullkomnara. Það má nærri geta, hver
slægur þeim, er bein hafa í hendi til ann-
ars eins fyrirtækis og þessa, muni þykja i
gróða,er kynniað nemaáað gizka5°/0í mesta
lagi, með þeim tilkostnaði, sem nú er hafð-
ur, og með jafnmiklum styrk. Það er hverj-
um skynbærum manni fyrirsjáanlegt mikið
tap, ef fara ætti að leggja svo og svo
miklu meira í kostnað.
Það er sjálfsagt miklu meiri gróði en þetta
á ferðum »Elínar« í — ímyndun margra; en
það verður ekki mikið gert með ímynduðu'
fje, ímynduðum gróða o. s. frv. Sýni á-
reiðanlegir reikningar hitt, þá er til lítils
að halda öðru fram. Það er of loptkennt
til að byggja á því.
Vera má og vonandi er, að til muna
stærri gufubátur geti »borið sig« síðar meir,
k