Ísafold - 05.01.1895, Blaðsíða 3

8
Umboðsverzlun og kaupmanns-
verzlun.
Það má heyra hæði á fyrirspurnnm og
viðræðum manna, að almenningi er ekki
full ijóst, hver munur er á því tvennu. Er
þó mjög auðgert upp þar í milli.
Kaupmaðurinn verzlar með sína eign og
á sína ábyrgð. Honum er fullfrjálst, að
selja eða kaupa það sem hann verzlar
með svo hátt eða lágt sem hann vill og
getur. Honum eru engin takmörk sett
önnur en þau, er samkeppnin gerir af
sjálfri sjer. Að jafnaði kaupir hann svo
ódýrt sem hann getur og selur svo dýrt
sem hann getur, þ. e. svo dýrt sem sam-
keppnin leyflr. Er og auðskilið, að eigi
hann að geta staðizt, þarf hann að færa
fram vöru sína eigi að eins sem nemur
kostnaði og fyrirhöfn, heldur ábyrgð þeirri,
er hann hefir, og hún er opt mjög mikil.
Umboðssalinn verzlar með annara eign
og á annara ábyrgð. Hann lætur eiganda
vörunnar greiða sjer ákveðna þóknun fyrir
ómak sitt, venjulega tiltekið hundraðsgjald
af hinni seldu eða keyptu vöru. Það greiðir
eigandi vörunnar, ásamt öðrum kostnaði,
er verzluninni fyigir, — flutningskostnaði
margvíslegum, vátrygging m. m., — eptir
sundurliðuðum reikningi.
Láti umboðssali eiganda vörunnar gjalda
sjer 1 eyri fram yflr áminnztan kostnað og
umsamin ómakslaun, hefir hann af honum
ólöglega. Hann er þjófur að hverjum eyri,
er hann tekur af umbjóðanda sínum óvilj
anda þar fram yflr, eða rjettara sagt þjófs-
jafningi; það heita svik á lagamáii. Segi
hann vöruna 1 eyri dýrari en hann hefir
keypt hana, hvort heldur er beinlínis eða
óbeinlínis, t. d. þannig, að hann leynir
umbjóðanda sinn afslætti þcim (prósentum),
er venjulegur er i stórkaupum, jafnvel á-
vallt sjálfsagður á sumum vörutegundum,
þá er hann þjófur að þvi. Sama er, ef
hann segir sig selt hafa hlut fyrir umbjóð-
anda sinn 1 eyri minna en þann hefir gert.
Auðvitað er og alveg sama máli að gegna,
ef hann segir kostnaðinn (flutningskostnað)
að einhverju leyti meiri en hann hefir
verið í raun og sannleika.
Þetta er ofur-einfalt mál og auðskilið
hverjum manni, er það athugar. Það skil-
ur hver maður, að ef jeg sendi mann með
peninga eptir hlut í búð og hann segir
mjer svo hlutinn dýrari en hann hefir keypt
hann, þá hefir hann stoiið mismuninum.
Biðji kunningi minn mig fyrir hest, er
hann heflr gefið fyrir 100 kr., að seija hann
fyrir sig aptur eins hátt og jeg geti, og
jeg kem honum út fyrir 150 kr., þá er jeg
þjófur að 50 krónunum, ef jeg skila þeim
ekki þeim, sem hestinn átti, hverjum eyri;
en haíi jeg sjálfur átt hestinn eða keypt,
eru 50 krönurnar mín lögleg eign.
Það gildir einu hvaða brellur hafðar
eru til að fóðrá hinn ólöglega umboðssölu-
gróða; hann er og verður sami þjófnaður-
inn fyrir því.
Sumir segja, að einu megi gilda, hvern-
ig af manni sje haft, hvort heldur að
kaupmaður leggi hóflaust á vöru sína.,
eða umboðssali segi sig hafa keypt hana
dýrara en hann gerði; það komi í sama
stað niður á þeim, er njóta skal. En mun-
urinn er eigi að siður sá, að kaupmaður-
inn er ráðvandlega að sínum ávinning
kominn, en hinn er að lögum þjófur að
honum. Og þó að jeg þykist góðu bætt
ur, ef jeg ber betri hlut frá borði hjá stel-
vísum umboðssala en ráðvöndum kaup-
manni, þá fylgir sá böggull skammrifi, að
jeg á við glæpamann, læt beita glæp við
mig og gerist frömuður glæpa.
Föburlandsástar-hræsni.
Að hafa föðurlanísást, þjóðheiil og al-
menningsgagn jafnan á vörunum, en hugsa
um það mest og fremst að skara eld að
sinni köku, hvað sem almenningsheill
líður.
Að látast vera einarður og fölskvalaus
talsmaður alþýðu, en vera ekki annað en
útþanin blaðra eigin fordildar og aflvana
hjegómaskapar.
Að hjala eins og fjöldinn vill heyra, í
því skyni að ná hylli hans, en þegja um
það sem hann þarf að heyra og þjóðinni
horfir til sannra heilla.
Að vera framhleypinn og stórorður um
smámuni, til þess að síður sje eptir því
tekið, að þagað er um hitt.
Að hlaða lofkesti undir vini sina og
venslamenn og gylla þá fyrir alþýðu á
allar lundir, en níða aðra eptir mætti og
áræði.
Að þykjast vera píslarvottur sannfær-
ingar sinnar, en hafa aldrei aðra sannfær-
ingu en þá er líkur eru til að bezt muni
borga sig í það eða það skipti.
Að vekja og ala stjettaríg, sundurlyndi
og flokkadrátt í stað bræðralags og góðr-
ar samvinnu.
Þetta eru ýmsar myndir föðurlandsástar-
hræsninnar, og fleiri þó.
Leiðrjetting. Nokkuð af síðasta blaði er
prentað með skökku númeri, 89 fyrir 85 (sem
og blaðsiðutalan ber með sjer).
Hjer með er skorað á erfingja stúlk-
unnar Andreu Andrjesdóttur, sem and-
aðist 1 Borgarnesi 31. marz þ. á., að
gefa sig fram við skiptaráðanda hjer í
sýslu áður en 6 mánuðir eru liðnir frá
síðustu (3.) birtingu þessarar auglýsing-
ar og sanna erfðarjett sinn.
Skrifst. Mýra- og Borg.fj.s., 4. des. 1894.
Sigurður Þórðarson.
4
»Og þú aldrei afleitari« anzaði hún.
»Mjer þykir enn vænna um þig í dag en nokkru
sinni áður«, mælti hann, »ef það er það, sem gerir mig
afleitan. Og heyrðu, Edith«, bætti hann við, »nú erum
við búin að vera svo lengi kunnug. Viltu nú ekki fara
að verða konan min? Svaraöu mjer nú af eða á«.
Hin unga mær roðnaði og mælti loks:
»Jeg hefi ekki skap til að segja nei«.
»Þú segir þá já ?« spurði John Paddington. »Jeg
heír verið að bíða eptir því lengi, að jeg ætti eitthvert hæli
að bjóða þjer. Jeg veit að þú veizt, hverju þjer er óhætt
að lofa«.
»Já«, svaraði Edith með meiri alvöru en hún átti
vanda til.
„0, jeg hefi rnikið að segja þjer«, mælti John
Paddington.
Eptir litja stund bætti hann við:
»Ertu til í að giptast á morgun ?«
»Á morgun?« hrópaði Edith upp. »Það liggur þetta
litið á!«
»Já, það er af því, að jeg fæ nýja stöðu með því
skilyrði, að jeg sje kvæntur«, anzaði John. »Jeg hefi
fengið dálítið hús og gott kaup með 5 ára ábyrgð. Jeg
hefi það hjerna skrifiegt, en 'það er með því skilyrði, að
jeg sje kvongaður fyrir mánudag«.
Hann strauk ekki með liana.
»Jú, mjer lizt vel á yður í sjón, ungi maður«, mælti
Mr. Smith og virti John Paddington fyrir sjer gegn um
gleraugun sín með gullumgjörðinni. »Og vottorðin, sem
þjer hafið, eru ágæt. En ráðsmaður hjá mjer verður að
vera kvæntur. Hann fær dálítið hús út af fyrir sig til
íbúðar, mikið snoturt, allra-þægilegasta bústað; en ókvænt-
ur má hann ekki vera«.
»En því þá það, með leyfi að spyrja?« mælti John
Paddington.
»Það er blátt áfram af því«, anzaði Mr. Smith, »að
svo stendur ógæfusamlega á fyrir mjer, að jeg er ekkju-
maður og á 4 dætur. Jeg kann vel við að hafa laglegt
fólk í kringum mig. Þess vegna vistaði jeg til mln ung-
an ökumann, sem var mjög fríður sýnum. Afleiðingin
varð sú, að elzta dóttir mín, hún Ammy, strauk með
honum. Síðan varð jeg að snara 1 þau töluverðri fúlgu
til þess að þau hefðu eitthvað á að lifa.