Ísafold - 30.03.1895, Blaðsíða 1

Xemurútýmisteinusinni eða
tvisv. íviku. Verð árg.(80arka
minnst)4kr.,erlendis5kr. eða
l1/! dolí.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 30. marz 1895.
27. blað.
Ferðapistill
frá kaupmanni Ditl. Ihomsen.
Berlin 6. marz 1895.
(Yerzlun.—JárnbrautarmáliD.—Fiskivei5ar Nor5-
manna.—Beita.—Brábapest.).
Jeg hefi verið á ferðalagi í vetur á
Englandi og i Norvegi í verzlunarerindum.
Maður sjer og heyrir ætíð eitthvað nýtt á
slíkum ferðum, og sendi jeg yður nú sam-
tíning af því sem jeg hefi ritað upp hjá
mjer og jeg ætla að lesendur ísafoldar
hafi gaman af að fræðast um.
I Liverpool kynnti jeg mjer ýms atriði
er snerta sölu á fiski. Jeg sá t. d., hvernig
góður islenzkur saltfiskur er gerður að
skozkum fiski. Fiskurinn er lagður á borð
og rekið kringlótt gat á sporðinn með
hólkjárni. Meira þarf ekki til þess að láta
fiskinn skipta um þjóðerni; er hann nú
«eldur sem skozkur fiskur og fæst opt
fyrir hann hærra verð en algengan íslenzk-
an einkum fyrir nokkrum árum, er
England hafði góðan verzlunarsamning við
Spán. — Verzlunin með íslenzkan fisk er
því nær eingöngu í höndum eins kaup-
mannsfjelags þar (í Liverpool) og getur
það opt verið býsna-óþægilegt fyrir hina
íslenzku kaupmenn, sem senda fisk þangað;
■en það hefir líka opt þau áhrif, að verðið
helzt jafnara og hærra en ella mundi.
Eitt með fyrstu erindum mínum í Liver-
pool var að heimsækja þann mann, er
-jírnbrautar- og gufuskipa-frumvarpið frá í
‘yrra stafaði frá meðal annara, Mr. David
Wilson, »passenger manager«. Jeg fann
ekki nafn hans í nafnaskrá bæjarins og sneri
tnjer því til forstjórans fyrir farþegadeild
Allan línunnar og spurði hann, hvort hann
þekkti þann starfsbróður sinn. Sá maður
sagði mjer, að Wiison væri fjelítill bók-
haldari (clark) við Beaver-línuna, en það
fjelag er nú hætt störfum sínum. Hann
sendi mann eptir Wilson, og W. kom með
manninum aptur. Jeg spurði nú Wilson,
hvernig hann hefði hugsað sjer að raða
ferðunum, og hvort hann gerði sjer von
nm, að fá fje á Englandi til þess að
koma þessu fyrirtæki á legg. Mjer var
farið að litast hálf-illa á blikuna, en þó
brá mjer mjög í brún, er hann sagði mjer,
að hann væri vonlaus um að fá nokkurn
eyri (penny) til þessa fyrirtækis á Englandi.
Á jólunum var jeg í heimboði í Lund-
únum, nm nýárið í Kaupmannahöfn, og
þegar »Laura« var farin af stað fyrstu
ferðina, lagði jeg at' stað til Norvegs.
I Kristjaiiíu og Niðarósi (Þrándheimi)
var ekki miklu til að dreifa, er neitt þýddi
fyrir íslenzki. verzlunina. Niðarós er sá
bær, er næst liggur hinum miklu fiskiver-
um 1 Lófót og Finnmörk, en þó er þar
eigi rekin fiskverzlun, svo að kveði. Aðal-
aðsetur saltfisksverzlunarinnar eru bæirnir
Christjanssund, Aalesund og Björgvin,
einkum Björgvin Frá þessum bæjum er
á vorin gerður út fjöldi verzlunarskipa
norður í Lófót og Finnmörk. Skipin leggj-
ast við akkeri í smð-víkum og fjörðum í
Lófót, og kaupa fiskinn nýjan af róðrar-
bátunum, er þeir koma að. Fiskurinn er
saltaður niður í lestina, og þegar hann er
búinn að liggja nógu lengi í saiti, er hann
fluttur á land og verkaður á eyjunum í
Lófót. Þegar vertíðin er á enda, fara
skipin eina eða tvær flutningsferðir og
flytja það heim, er þau hafa keypt inn.
Nokkuð af aflanum fiskimanna kaupa líka
smásalar þar á staðnum og senda til
Björgvinar í umboðssölu. Stórkaupmenn-
irnir í Björgvin vilja helzt f'á fiskinn send-
an sjer til umboðssölu, og hafa þeir sumir
orðið stórauðugir á þeim verzlun. Einn
hinna stærstu fiskikaupmanna ljezt meðan
jeg var í Norvegi, og var mælt að eigur
hans væru virtar á 7 miljónir króna.
Þorskveiðar eru nær eingöngu reknar við
Lófót og Finnmörk. Sjávarmenn syðra lifa
mestmegnis á síldarveiðum. Nú er þó
komin nokkur breyting á þetta. Fiskifje-
lagið í Björgvin hefir komið þvi til leiðar,
að talsvert af fiskimönnum frá Lófót hefir
sezt að í syðri veiðistöðunum með báta
sína og veiðarfæri, og haf'a Norðlingar þess-
ir sýnt, að það er eins mikið um fisk fyr-
ir suðurlandinu eins og nyrðra. Verður
afleiðingin af þvi ef til vill sú, að þorsk-
veiðar Norðmanna fara töluvert vaxandi,
einkum þau árin, er síldveiði svarar eigi
kostnaði.
Fiskiskútur eru mikið lítið brúkaðar i
Noregi. Jeg heyrði eigi getið um nema
2 eða 3 fiskiskip í Aalesund, og þau eru
alls eigi útbúin til þess að vera úti til
lengdar, eins og skipin okkar. Fiskurinn
er eigi einu sinni saltaður f skipinu, held-
ur er honum fleygt óflöttumofan í lestina,
þangað til búið er að fiska svo mikið, að
tilvinnandi er að snúa heimleiðis aptur. Á
sama hátt er farið með fiskinn á litlu gufu-
skipi, sem er iíka haft til þorskveiða á
djúpmiðum. Gufuskipinu fylgja 6 flat-
botnaðir bátar (dories) og mjög mikið af
lóðum. Skipshafnirnar á bátunum leggja
lóðirnar og stunda þær, og eptir 1--2 sól-
arhringa kemur gufubáturinn inn aptur,
fermdur fiski. Því má geta nærri, að það
sem er undir í lestinni af fiskinum, geti
ekki orðið falleg verzlunarvara. Hann
verður opt dökkur og Ijótur, og verðurað
selja hann við lágu verði, einkum í Portú-
gal.
Eitt af því sem mjervar forvitni aðvita,
var það, hvernig Norðmenn færu að, þeg-
ar enga beitu væri að fá. Saltaða síld
geta þeir ekki notað, en þar á móti kváð-
ust þeir nota saltaða »brisling« til beitu.
Það er lítill fiskur, á stærð við varaseiði.
Hann er mjög gljáandi og missir ekki gljá-
ann, þó að hann liggi langan tíma í tunnu
með saltpækli. Á íslandi eru eins og
kunnugt er opt landlegur vegna beituleys-
is, þó að nógur sje íiskur á miðunum, og
er því ástæða til að reyna þessa beitu og
afla sjer hennar eptirleiðis, ef hún reynist
vel.
Að því er snertir verzlunina með íslenzk-
an saltfisk, þá virðist standa vel á að nota
bæina í Noregi vestanverðum til þess að
safna þangað saltfiski frá Islandi, einkum
síðan stöðugar og reglulegar gufuskipsferð-
ir komust á milli .Noregs og Suðurlanda.
Á 13. og 14. öld, er Hansarar höfðu alla
verzlun við Norðurlönd á sínu valdi, var
íslenzka verzlunin rekin frá útibúum þeirra
í Björgvin, og hefir sá bær löngum siðanv
haft einhver verzlunarviðskiptt við Island,
einkum Austfirði. Nú á síðari árum hafa
verið seldir margir farmar af saltfiski til
Noregs, og reyndi jeg eptir mætti að fá
kaupmennina til að leggja enn meiri hug
á hinn íslenzka fisk. Norðmenn hafa opt-
ast góðan hag á að borga sama eða jafn-
vel hærra verð fyrir hann heldur en Spán-
verjar, því þegar líður fram á vetur og
Spánverjar eru búnir að ljúka því, sem
flutzt hefir til þeirra beina leið, hækkar
verðið á íslenzkum íiski, og geta þá Norð-
menn sent fiskinn 1 smásendingum til Spán-
ar og grætt á honum. Það er ekki rjett
að sjá ofsjónum yfir þeim gróða; því þeg-
ar Norðmenn sjá, að þessi verzlun borgar
sig, þá kaupa þeir á haustin, er flskfarm-
arnir koma frá íslandi, og það liggur í
augum uppi, að þegar fieiri eru um boðið,
er hægt að halda íiskinum í hærra verði
en þegar seljendur eru eingöngu bundnir
við hinar spænsku verzlunarsamkundur.
Danski konsúllinn í Barcelóna hefir ný-
lega skrif'að stjórninni, að það sje hættu-
legt fyrir íslendinga að selja fisk til Nor-
vegs, með því að þá g3ti svo farið smám-
saman, að íslenzkum fiski verði ruglað
saman við hinn norska fisk. Jeg fæ ekki
sjeð, að nein hætta sje á ferðum í því efni,
og sízt á þeim tímum, er Norvegur hefir
verzlunarsamning við Spán, en Danmörk
ekki.
Hættan að senda lisk til Noregs getur
stundum stafað af öðrum orsökum, eins og
eitt dæmi sýnir, er mikið var tilrætt um
meðan jeg dvaldist í Björgvin. Svo er mál
með vexti, að kaupmaður einn á Islandi
hafði í mörg ár sent fisk til Norvegs til
umboðssölu. Kaupmaður grunar umboðs-
mann sinn um, að hann dragi af sjer, en
getur eigi sannað neitt, fyr en hann fær
brjef frá manni einuin i Björgvin, sem
segir honum að grunur hans sje rjettur.