Ísafold - 05.06.1895, Blaðsíða 2

190
Á ferðum mínum um Austurland síðast-
liðið sumar sá jeg víða uppgróandi mosa-
þembur, og opt sá jeg t. a. m. í einni
einustu urð og er jeg gekk um mosa-
þembu, öll þessi framfarastig gróðursins:
sumstaðar sást ekkert annað en mosi,
sumstaðar uxu ýmsar jurtir á víð og dreif
í mosaþembunni, en sumstaðar var kominn
allþjettur lyng-gróður, og var það helzt
krækiberjalyng, bláberja- og aðalbláberja-
lyng; sumstaðar var smákjarr farið að gróa,
og var það ýmist fjalldrapi (Betula nana)
eða hrís (Betula adorata); en sumstaðar
voru grastegundir (gramineæ) búnar að ná
yfirhönd yfir mosagróðrinum.
Þótt hjer sje fljótt yfir sögu farið, vona
jeg að menn skilji, hverja þýðingu mosinn
hefir í gróðrarríki landsins. Þess skal og
einnig getið, að þær mosaþembur, er liggja
hátt upp til fjalla, gróa ef til vili aldrei
upp, sjerstaklega ef þær liggja á hæðum
eða klettum, þar sem lítið er um vatn, og
eru til þess rökin tvenn: fyrst, að á þess-
um stöðum geta að líkindum ekki þrifizt
aðrar jurtir, en þessar mosategundir, því
þær eru ágætlega útbúnar til að þola þurk
og sólskin, og í öðru lagi, að þótt aðrar
jurtir gætu þrifizt þar, þá er landið um-
hverfis annaðhvort gróðurlítið eða gróður-
laust, og þá geta engar jurtir borizt í þann
jarðveg, er kann að myndast. En þar sem
mosaþembur eru niðri á láglendí eða í
hlíðunum, þá er það áreiðanlegt, að þær
gróa upp fyr eða síðar.
Mosaþembur eru allvíða á íslandi. Á
Austurlandi er mikill mosagróður að sunn
anverðu í Berufirði, Breiðdalsvík, Stöðvar-
firði og Fáskrúðsfirði, og auk þess allvíða
í urðum hingað og þangað. Aðalmosa-
tegundin í mosaþembunum fyrir austan er
Grimmia hypnoides; auk þess fann jeg þar
aðrar Grimmiu tegundir; en miklu minna
var af þeim.
Khöfn í marzm. 1895.
Helgi Jónsson.
Frá utlöndum. Útlend blöð, er hing
að bárust fyrir nokkru og náðu til 4. maí,
fluttu þau tíðindi viðvíkjaði ófriðnum milli
Kínverja og Japansmanna, að þrjú átór
veldi Norðurálfunnar, Frakkland, Þýzka-
land og Bússland, hefðu lagzt öll á eitt —
sem sízt mundi við búizt — um að tjá
Japanskeisara sinn vanþokka á, að hann
áskildi sjer með friðarsáttmálanum við Kín-
verja nokkurn skika af meginlandi þeirra.
Talið óliklegt, að Japansmenn mundu á-
ræða að skella skolleyrum við þeirri mála-
leitan.
Nú nýkomin blöð nokkurra daga seint í
maímán. herma það heizt frjettnæmt, að
neðri málstofa brezka þingsins heíur sam-
þykkt aðskilnað ríkis og kii’kju í Wales
með 192 atkv. gegn 173. — Jarðskjálptar
miklír voru á allstóru svæði á Ítalíu um
20. síðasta mán., einkum i Flórenz og um-
hverfis þá borg. Eignatjón hefir orðið mikið,
fjöldi manna skaðazt, en fáir lífi týnt.
Um ferðir Thyra, strandferðaskipsins,
segir lausafrjett frá Khöfn, að út líti fyrir
meira en iitinn glundroða á þeim í sumar:
skipið hafi ekki átt að leggja af stað frá
Khöfn I 2. ferðina fyr en 7. júní, í stað
16. maí, vegna viðgerðar eptir skemmdirn-
ar í ísnum hjer síðast. þótt ólíklegt sje að í
staðið gæti svo lengi á því lítilræði, og án |
þess hugsað væri til að senda annað skip I
í staðinn til þess að raska ekki reglu á
ferðaáætluninni. Er það raunar ekki víst,
að þetta sje áreiðanleg frjett; en ekki er
það nema eptir öðru háttalagi gufuskipa
fjelagsins við oss, og ætti ekki að verða
til að letja oss að slíta tryggð við það, ef
færi gæfist.
Strandasýslu. norðanv. 29. apríl: Það
er eigi opt, að í blöðunum komi frjettir frá
oss hjer norðurfrá. og er það sjálfsagt af
einhverri deylð og drunga, sem hvilir hjer
yfir, og svo meðfram af því, að fátt mark-
vert ber hjer til tíðinda. Samgöngur eru
hjer fátíðari en annarstaðar, og því minna
fjör og framsóknarandi en í sumum öðr-
um hjeruðum, og má á mörgu marka, að
hver hugsar mest um sjálfan sig, og mun
svo vera í fleiri hjeruðum, jafnvel þótt eigi
sjeu eins afskekkt og norðurhluti Stranda-
sýslu, og bygðarmenn eigi ekki eins erfltt
uppdráttar eins og hjer. Vissulega er bar-
áttan fyrir lífinu í flestum árum hjer mjög
erfið, og erfiðari en víðasthvar annarstaðar;
fátt er af því, er gjörir lífið þægilegt, og
sem þeim, er þægindum eru vanir, þykir
með öllu ómissandi, og það er óefað, að
hjer verða menn almennt að láta sjer lynda,
að búa við þann skammt, er aðrir eigi
mundu þykjast geta lifað við.
Veturinn, sem nýlega er um garð geng-
inn, var einhver hinn bezti og blíðasti, sem
menn muna hjer; þó gjörði íköst með köfl
um. Víðast hiefur verið snjólítið, og ekki
mun hafa verið innistaða fyrir sauðfjje
lengri en 8 til 10 vikur samtals, og á stöku
stað, t. d. Dröngum, hefur eyðzt mjög lítið
af heyi. Heyfengur varð með bezta móti
yfirleitt síðastliðið sumar, og nýting góð,
og eiga því allir meiri og minni heyfyrn
ingar nú eptir veturinn. I haust, er ieið,
voru kosnir 2 menn til að fara hjer um
sveitina (Arneshrepp) og setja á hey manna
og skoðunarferð fóru þeir á þorranum,
og Ijetu vel yfir hirðingu fjárins hjá bænd
um. Verði vorið eigi hart, má telja hjer
óminnilega gott árferði frá því í fyrra vor.
Fiskiafli var góður á Gjögri síðastliðið
haust, og fengu sumir nokkuð á 2. þúsund
til hlutar; en smár var fiskurinn. Áflatím
inn var frá leitum til nóvemberbyrjunar,
en þá þvertók fyrir afla allt í einu sökum
gæftaleysis, og gaf aldrei eptir það. Salt
fjekkst ekki í Kúvíkum (Reykjarf.) og varð
því aflinn eigi eins notadrjúgur eins og
ella hefði orðið, en harðfiskur var tekinn
þar á 8 kr. vættin, og neyddust sumir til
að láta hann með þvi verði, til þess að
g'eta fengið korn. Fyrir norðan Gjögur
aflaðist mjög lítið, enda er hvergi hjer eins
hæg sjósókn eins og á Gjögri, þegar fisk-
ur er á Reykjarfirði.
Hákallsafli hefur i vetur að eins verið
stundaður á 2 áttæringum, svo teljandi sje;
áður voru hjer miklu fleiri skip, milli 10—
20 hjer innsveitis, _auk annara, er uppsátur
höf'ðu á G)ögri. Á bæði þessi skip hefur
aflazt talsvert. Annað skipið á Guðrnund-
ur Pjetursson í Ófeigsfirði, hinn mesti dugn-
aðar og útsjónarmaðnr hjer, og er hann
sjálfur formaður. Hann hefur aflað rúmar
100 tunnur lifrar í þrem róðrum. Skips
höfnin 11 manns. Hitt skipið er lítill átt-
æringur, eign Guðm. Magnússonar á Finn-
bogastöðum. A því skipi voru í vetur
farnir nokkrir svokallaðir doggaróðrar, (þeg-
ar ekki má skera hákall í sjó) og öfluðust
rúmlega 100 hákallar með hjer um bil 16
tunnum lifrar, og nú seinna um 32 tunnur
lifrar. Skipshöfn 8 manns.
Þegar hafisinn rak inn fyrir páskana,
voru drepnir rúml. 120 hnýðingar á Ing
ólfsfirði og á flóanum þar úti fyrir. Marg
ir voru um það og því lítið í hlut, en mik-
ið af þvesti misstist á ísnum. Nokkur haf-
íshroði er hjer enn með löuduin fram.
— Sýslunefndarmaður vor hjelt fund fyr-
ir páskana, áður hann færi á sýslufund,
sem haldinn var 17. þ. m. Var honum
falið að bera upp erindi hreppsnefndarinn-
ar um að skipta Arneshreppi í 2 hreppa,
og eru sagðar daufar undirtektir undir það
mál á sýslufundi. Mál það hefur áður
verið borið undir sýslufund fyrir nokkrum
árum, en var þá stungið undir stól, sem
kallað er. Auk þess, sem öll hreppsnefnd-
in var á einu máli um það, að nauðsyn-
legt sje að skipta þessum langa hreppi,
sem er á öllum tímum árs illur yfirferðar,
var leitað um það atkvæða hreppsbúa, og
urðu 28 með, en að eins 12 móti, og er
því ólíklegt, að það mál fái eigi framgang.
A sama fundi voru kosnir 2 menn til að
fara á hinn fyrirhugaða Kollabúðafund 6.
júní næstk. Hjer er lítið hugsað um lands-
ins gagn og nauðsynjar. Margir fyigja þó
með tímanum, og lesa bæði blöðin og þing-
tíðindin, og þó allir skynsamir menn óski
eptir framförum og frelsi, þá ei u menn
svo gætnir, að þeir álíta eigi allar breyt-
ingar til batnaðar, og sumt sem frelsis-
hetjurnar virðast leggja mikla áherzlu á
meta menn gönuhlaup og til tjóns eins.
Aukapóstur Strandasýslu hefir að und-
anförnu nokkur ár gengið að ivrnesi, án
þess þar hafi verið brjefhirðing; _en nú er
farið fram á, að hann fari að Ófeigsfirði
og að þar verði sett brjefhirðing, og hefir
aukapósturinn nægan tíma til þess, og
honum ætlað nóg fje til ferðarinnar. Hlut-
aðeigandi póstafgreiðslumaður, sem heflr
haft þessar ferðir, hefir sent ýmsa menn i
þær, og látið þá hafa í tæripeninga að
sagt er 6 krónur. nema í vetur; maður sá,
sem farið hefir ferðirnar í vetur, Elíeser
Eiríksson, mun hafa haft 15 krónur fyrír
hverja ferð; hann hefir reynzt ötull og á-
reiðanlegur. Og fyrst póstur getur ferð-
azt fyrir 6—15 kr. frá Stað að Árnesí mun
hann geta farið í Ófeigsfjörð fyrir lítið
meira. Og þótt nú póstur _fari í Ófeigs-
fjörð, er allt svæðið frá Ófeigsfirði að
Horni póstlaust — og er það þó löng leið.
Mjög eru menn óánægðir með, hvernig
sýslusjóðsgjaldi þessa hrepps hefir verið
varið að undanförnu,að mestu utan hrepps-
ins, og það tómt kák, sem í hroppnum
hefir verið unnið, en það eingöngu við
Reykjarfjörð. Oss getur ekki skilizt að
vjer eigum ekki heimtingu á, að sýslu-
vegur liggi um endilangan hreppínn, að
minnsta kosti í Ófeigsfjörð. Nú á seinni
árum hefir verið talsvert gjört að auka-
vegum með skylduvinnu; en þó er mjög
rnikið ógert enn.
Bókakaup eru lijer því nær engin og
sakna menn þess, að geta eigi fengið
keyptar hjer neinstaðar fræðibækur og
skemmtibækar, því þótt menn sjeu fátæk-
ir, muudu menn þó kaupa þcss háttar
bækur, cf fáanlegar væru, og væri æski-
legt að bóksalafjelagið i Reykjavík hefði
hjer einhvern útsölumann, er menn gætu
fengið bækur keyptar hjá og pantað bæk-
ur hjá. Menntunarfýsn er orðin hjer tals-
verð, einkum meðal unga fólksins, og eru
ungu stúlkurnar ekki eptirbátar í því et'ni.
Kaupmaður voi', J. J. Thorarensen, á
lof skilið fyrir það, hve lítið hann flytur
til verzlunar sinnar af áfengum drykkjum,
og er víst eingin sölubúð út um laiidið,
þar sem minna er selt af áferigi, og það
sem selt er, er minnst keypt í þessari sveit;
það eru útlendir fiskimenn, sem stundum
koma á Reykjarfjörð, er hirða megnið af
þvi.
Síldarbeita ur íshúsinu hefir nú verið
reynd af þilskipum hjer og borið hinn
bezta ávöxt, það er til hefir spurzt. Jón
skipstjóri Jónsson í Melshúsum kom fyrir
fám dögum heim hingað á skipi sínu Njdli
með mikið góðan afla, 11—12000, er hann
haf'ði fengið mestallan og vænstan, 8000
af þorski, á skömmum tíma, tæpri viku, á
400 af síld úr íshúsinu, er hann hafði með
sjer, en tók fyrir að kalla mátti undir eins
og hún þraut. Hann vissi og til, að annað