Ísafold - 22.06.1895, Blaðsíða 1

Kemur átýmisteinu sinni eða
tvisv.i viku. Verð árg.(80arka
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l’/a doll.; borgist fyrir miðian
jáli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD
Uppsögn(skrifleg)bundin við
áramót,ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 22. júni 1885.
53. blað.
Nýir kaupendur
að siðara belming þessa yflrstandandi
árgangs ísafoldar (frá júlíbyrjun til árs-
Joka), minnst 40 blöðum, sem kostar að
eins 2 kr., fá í kaupbæti 2 síðustu ár-
ganga Sögusafns ísafoldar, 1894 og
1895, um tuttugu arkir.
Reykjavík 22. júni 1895.
Karl XI. Svíakonungur á að hafa spurt
Dala-bóndaá þingi, einhverju sinni er kon-
ungur var búinn hinum dýrlegasta skrúða
sinum, hvort hann hefði nokkru sinni á
sefinni sjeð neitt dýrmætara. »Sjeð hefjeg
það«, anzaði karl: »þriggja daga vorrign-
ingu«. Það hefir margur spekingur aldrei
talað snjallara sannmæli. Það er dýrmæt
ur hlutur, góð gróðrarskúr. Það er dýr-
mæt veðráttan hjer um þessar mundirrmegn
sumarhiti með glaðasólskini dag eptir dag,
en dögg á nóttu, ofan á óvanalegar væt-
ur áður i vor. Gróðurinn þýtur upp og
þróast nær óðfluga. Viðlika árgæzku á
landi að frjetta hvaðanæfa. Heldur þurka-
samt að vísu nyrðra, meðan hjer gengu
rigningar fyr í vor; en líklega komið væt-
ur þar, er lijer þornaði.
Það hef jeg marg-sagt og sný ekki apt-
ur með þáð — að mikið kák er hún, þessi
nýja stjórnarskrá, sem þeir eru að banga
saman eða hafa verið að á undanförnum
þingum. og æt!a svo að verða vitlausir út
af að ekki fæst staðfest. Þarna láta þeir
standa í henni ár eptir ár og þing eptir
þing aðra eins apturhaídsfjarstæðu eins
og það, að stjórnin (landstjóri) geti vikið
embættismönnum frá, og að þá fari um
•'ptirlaun þeirra sem lög mæta fyrir,—
nefnil. að þau greiðist úr landssjóði.
Bliklir bjálfarhafa þeir verið, þessir stjórn-
arskrárfrumvarpssmiðir, að sjá ekki i bendi
sjer, hvílíkur voði getur af öðrum eins
lögum stafað. Var það ofinikil hugvits-
raun fyrii' þá að orða þnö á þá leið, að
ef iandstjóri viki embættismanni frá, skyldi
hann greiða hoiium ríflcg eptirlaun úr
sj dfs sín vasa og auk þess missa sjálfur
embætti sitt eptirlaunaláust, ef fyrir þvi
væri að minnsta kosti 9 atkvæða p.jóövilji
i ekki færri en 10 hreppum landsins?
Kennari nær liálfa ö!d. Kennari við
aðalsköla landsins. Lærifaðir allra em
bættismanna landsins nema eins. Em-
bættisaldurinn nærri jafnhár aldri Reykja-
vikurskóla. Fáir eiga likan feril að baki,
engiun sam». Þrautgóður, kjarkmikill,
stofnufastur, einarður, ósjerhlíttnn,'ötull og
árvaktir í embætti sínu hefir hann verið
alla tíð, allan þann langa aldur, hinn
virðulegi öldungur, yfirkennari Halldór Kr.
Fnðriksson, setn nú beiðist lausnar, eins
og getið var 1 síðasta blaði, lúinn að vísu,
en furðu-ern þó eptir aldri. Hann hefir
vel til hvildar unnið, prettalaust.
Hver ætlar á, hve mikið framfarafræ-
korn það getur verið, ishúsið hjerna í
Reykjavik og ísgeymsian? Hvað er lik-
ara en að það bylti við og hleypi stór-
kostlega fram ððrum aðalatvinnuvegi lands-
ins, sjávarútveginum? Þetta, að eiga kost
á úrvals-beitu á hvaða tíma árs sem er og
hvernig sem á stendur. Það er síldar-
beitan, síldin isvarin. Það er ólikt eða að
þnrfa að safna einvalaliði í langa leið-
angra, mjög örðuga og hættusama, eptir
fjörubeitu, en verða að sitja í landi auð-
um höndum að öðrum kosti.
Vitanlega aflast á enga beitu nema þar
sem fiskur er fyrir, og getur þvi eptir sem
áður mörg vertiðin brugðizt i ýmsum
veiðistöðum, — á opnum bátum. En það
er þilskipaveiðin, sem öðru máli er um að
gegna. Það er þeirra, þilskipanna, að
hafa upp á fiskinum hvar sem hann erað
finna utnhverfis strendur landsins. Og með
úrvais-beitu lívenær sem er á þeim varla
áð geta mistekizt það. Það er með öðr-
um orðum, að ef allt fer skaplega, þá á
þessi beitunýung að bylta um sjávarútveg-
inunt, — hleypa stórkostlegum og skjótum
vexti 1 þifskipaútveginn.
»Má jeg svara fyrir bÖrnin?« spurði
kerlingin i Fitjakirkju; það stóð i þeim
að leysa úr spurningnnni, hvaö væri liöf-
uðskepnur. Prestur var svo góðsamur að
leyfa það. =»Og það eru störu kýrnar í
Vatnshorni*, anzar kerling, æði-hróðug.
Þjóðmála-höfuðskepnail fsfirzka, sem veð-
ur sefið i »Þjóðólfi« í gær í kvið, svarar
að öllum fornspurðum fyrir eitt barnið
sitt, þingmann Strandamanna, út af þvi
að ísafold hafði minnzt á gufubátakaupa
tillöguna hans á Kollabúðafundinum i vor
(og víðar), kallar það »einberan uppspuna«
og er yíir höfuð í mikið illu skapi út af
þvi »tilfelli«. Nú herma fundargerðirnar
sjálfar, undirskrifaðar af fundarstjóra (sjá
þjer siðar í blaöínu), einmitt ijeða tillögu
þingmannsins, að eins að ótilgreindri gufu
bátatölunni, en það var kunnugt áður, af
sýslufundi Strandamanna, að þeir áttu að
vera býsna margir, en aldrei fullyrt (í
ísafold) að tugum skipti, — sett spurningar-
merki við það. Hver er þá »uppspuninn«,
sexn höfuðskepnan er að vonzkast út af?
Eða er reiðin öli sprottin af því, að þess
var látið ógotið—sem og viröist þcssu rnáli
nokkurn veginn óviðkomandi —, að hún
(höfuðsk.) á svo sem sæti í amtsráöinu vestra
og vili láta halda sig þar sem annarsstaðar
»alltiöllu«, en þar á þessi sama makalausa
tillaga einnig að hafa verið borin upp?
í næstu viku á að halda Þingvaliarfund-
inn góða, þessa hávirðulegu fuiltrúasam-
komu, sem á að vera nokkurs konar yfir-
þing yfir löggjafarþingi þjóðarinnar, þótt
heimfæra megi upp á hana harmljóðin, sem
Jónas Hallgrímsson kvað:
»Og ekkert þinghús eiga þeir«., o. s. frv.
Það væri fróðlegt, ef einhver vildi láta
svo lítið að benda á, hvaða nauðsynjahlut-
verk það er, sem sú samkoma á að leysa
af hendi og hjeraðaþingmálafundum er of-
vaxið, eða þá hvað hún hefir til síns ágæt-
is fram yfir þingið sjálft, hvað það er, sem
gerir hana að yfirþingi, hvað það er, sem
gefur mönnum rjett til að tala sjerstaklega
þar f nafni allrar þjóðárinnar og segjá lög-
gjafarþinginu, hvað það skuli gera og hvað
ógert láta.
Það er til eitt jarðneskt vald, sem þing-
inu er ofar, en ekki heldur nerna eitt; það
er valdið, Sem sendir fulltrúana á þing,
þjóðin sjálf. Tæki þjóðin sjálf eða megin-
hluti hennar sig saman um að krefjast ein-
hvers af þingmönnum, þá væri að sjálf-
sögðu ástæða til þess fyrir þá að ieggja
vandlega við hlustirnar. Væri þá farið
frant á éitthvað, sem gagnstætt væri
sannfæring þeirra og samvizku, þá væri
sjálfsagt rjettast af þeim að leggja niður
þingmennsku, og væri þeim framar öðru
annt unt að halda vinsældum sínum og
þingsætum, þá væri óneitanlega varlegast
af þeim að hlýðnast boðinu. Sama mætti
auðvitaö segja, ef þjóðin sjálf eða rnegin-
hluti hennar kysi fulltrúa til þess að krefj-
ast einhvers af þinginu. Yfir höfuð er á-
stæða fyrir þingið til þess að taka til greina,
að því er almenn landsmál snertir, hverja
samkomu, sem ber þess augljós merki, að
bak við hana standi eins mikill hluti þjóð-
arvaldsins eins og sá er stendur hak við
það sjálft, og gott hvað meira er. Hitt
væri í meira lagi óeðlilegt, ef löggjafar-
þing þjóðarinnar ætti að f'ara að beygja
sig í duptið fyrir fuudi, sem svo stæði á
með, að fundarínennirhir væru kjörnir af
tiltölulega sárfáum mönnum.
Hvort skyldi nú meiri liiuti þjóðarvalds-
ins standa bak við þetta rnikla yfirþing á
Þingvelli, eða undirþingið hjerna í Reykja-
vik, sem er að basla við, að búa til lög"
fyrir þjóðina? Það verður fróðlegt að sjá
kjörbrjef Þingvallarfundarmanna og fá þar
vitneskju um þann aragrúa, sem heíirkos-
ið þá. Að því er tvö kjördæmi snertir
þurfum vjer ekki að biða eptir þeirri há-
virðulegu samkomu til þess að gera oss
hugmynd um það ægilegavald, sem stend-
ur að baki hennar. í öðru kjördæminu,
Reykjavík, var Þingvaliarfundarmaðurinn.
kosinn með 36 atkvæðum af 4—500 á kjör-