Ísafold - 31.07.1895, Page 2

254
«ptir mikla erflðleika og fyrir lofsamlega
framgöngu ymissa góðra manna.
Svo rikt sera það hefði verið í huga
mönnum áður, að þörf væri á brú á þetta
þunga og volduga vatnsfall, sem nú stæð-
um vjer hjá, þá hefðí það ekki veríð síður
eptir að Ölfusárbrúin var komin á, og menn
reyndu þann ómetanlega hagnað og ljetti,
sem er að slikri samgöngubót. Hin al-
menna gleði þjóðarinnar yflr Ölfusárbrúnni
og aukið traust á mátt sinn og megin
hefði og gert hana fúsari og áræðnari til
fleiri stórvirkja. Iíjer um bil 4 mánuðum
eptir að Ölfusárbrúin var komin á hefði
ráðgjafinn tilkynnt landshöfðingja, að
Eipperda mannvirkjafræðingur, sá er eptir-
lit hafði við Ölfusárbrúna, meðan hún var
í smíðum, og þá átti kost á að heyra, hve
mikið áhugamál mönnum var að fá einnig
brú á Þjórsá, hefði boðizt til að gera upp-
drætti og áætlanir um slika brú, þjá Þjót-
anda, og þá þegar með vorinu hefði lands-
höfðingi tekið til að gera ráðstafanir til
að kannað væri brúarstæðið, byggingar-
efni í brúarstöpla o. s. frv. Tilboð voru
fengin, og yfir höfuð hið mesta kapp lagt
á, af stjórnarinnar hálfu, að hafa málið
sem bezt undirbúið undir næsta alþingi >
1893, er samþykkti síðan tafarlaust frum-
varp stjórnarinnar um 75,000 kr. fjárveit-
ingu úr landssjóði til þessa fyrirtækis, —
í stað þess að hann greiddi að eins 2/s af
Ölfusárbrúarkostnaðinum. Frumvarp þetta
hlaut staðfesting konungs rúmum hálfum
mánuði eptir þinglok, 16. sept. 1893, og
síðan bráðlega tekið tilboði því um brúar-
smiðið, er bezt þótti, en það var frá verk-
vjelasmíðafjelaginu Vaughan & Dymond í
Newcastle, er þegar var orðið góðkunnugt
hjer á landi fyrir smíði sitt á Ölfusárbrúnni
og alla frammistöðu þar. Tók fjelagið að
sjer brúarsmiðið að öllu leyti, bæði stál
og stein, fyrir umsamið verð, og ljet í
fyrra sumar reisa stöplana undir brúna og
samsumars flytja hana sjálfa til Eyrarbakka,
en þaðan var hún flutt upp að brúarstæð-
inu í vetur sem leið. Siðan kom Vaughan
mannvirkjafræðingur sjálfur hingað í vor,
og heflr stjórnað allri vinnunni við brúna
hjer í sumar, og rekið hana með þeim
dugnaði .og atorku, sem allir sjá, að brúin
er nú fullger til afhendingar og afnota
fyrir almenning frekum mánuði áður en
smíðinni þurfti að vera lokið eptir samn-
ingnum.
Þannig er þá hugsjón þeirra manna, er
fyrir frekum 20 árum hófu upp tillöguna
um, að brúa Þjórsá og Ölfusá, og báru
mál það fram þing eptir þing, orðin að
öflugri smíð úr stáli og steini. Þessar
þjóðkunnu systur, þessar þóttafullu og
blendnu heimasætur Suðurlandsins hafa
loks orðið að brjóta odd af oflæti sínu og
taka festum af tignum brúðguma: fram-
faraanda ogframkvæmdarþrótt þessa lands.
Önnur samlíking ættti þó betur við. Þær
væru, þessar jötunbornu systur, eins og
glófestar ótemjur, fjörugar og ferðmiklar,
er geystust áfram með flakandi mökkum,
fnasandi nösum og háværum jódyn. Nú
hefði loks tekizt að koma við þær beizli
með stengum úr ensku stáli og strlðum
strengjum. Nú gæti hvert barn farið ferða
sinna fyrir þeim hvort heldur væri sumar
eða vetur.
Þessi brú, sem tengir saman tvö mikils
háttar hjeruð, frjósöra og sögufræg, Arnes-
sýslu og Rangárvallasýslu, er eitt hið
mesta jökulvatn þessa lánds hefir sundur
stíað frá alda öðli, — hún jartegnar mikinn
sigur, sigur yfir fátækt og erfiðieikum, en
sjerstaklega sigur yfir ýmsum óheillavæn-
legum og rótgrónum hleypidómum, um
vanmátt, örbírgð og uppblástur þessa lands.
Hver sigur í líka átt Og þessi sýnir, að
landið getur gróið upp, er að gróa upp,
mun gróa upp og skal gróa úpp. Til þess
að landið grói upp, þarf að eins samein-
aða krapta, þor, þol og vilja til að verma
og græða. Það er ótrúlegt, hverju góður
vilji og traust getur til vegar komið,
hvern árangur það getur haft, að keppa
jafnan áfram og upp á við, þótt ekki sjái
fram úr í fyrstu.
Mjer kemur til hugar frásaga þjóðsnill-
ingsins norska, BjörnstjjrneBjörnssons, um
það, hvernig lyngið óg fjalldrapinn fóru
að hylja fjallshlíðina, og hvað þau sáu,
þegar þau voru komin alla leið upp á
brún. — Það var í djúpum dal og eyði-
legum. Eptir dalnum rann straumhörð
grjótá og köld. Háar fjallshlíðar báðum
megin, berar og naktar, urðin tóm. í litlu
rjóðri niður við ána stóðu eptir frá fyrri
tímum nokkrar tóar af fjalldrapa, eini og
björk, og svo ein útlend hrislaj sem hafði
verið gróðursett þar i fyrndinni. Þau
þorðu varla að líta upp til hlíðarinnar
auðu og beru, áttu þaðan feigðar von: að
einhver skriðan rifi þau upp eða bældi
þau undir sig, eins og systkin þeirra hin
eldri. En þá var það einn dag, er sól
skein hlýtt á fjalldrapann, að honum kom
nokkuð nýtt í hug. Hann vjek sjer fyrst
að útlenda viðinum, sem var álitlegastur
til framkvæmdar. «Eigum við ekki að
reyna að klæða fjallshliðina?* sagði hann
við útlenda viðfnn. En hann hristi höfuð-
ið og kvað það óðs manns æði. Þá sneri
hann sjer að eininum og bar upp sömu
tillöguna við hann. Hann tók þegar
vel i það, og björkin eins. Svo fðru þau
að reyna að fika sig upp á við, teygðu
eina rót ofurlitið upp fyrir sig, upp í mel-
inn, kolsvártur fjalldrapinn fyrst og hinn
gróðurinn á eptir. Þau áttu mikla erfiðleika
við að stríða. Þegar þau voru komin upp í
miðjar hlíðar, varð fjallið vart við eitthvað
kvikt á sjer og sendi af stað læk til þess
að vita, hvað um væri að vera. En læk-
urinn reif upp allan nýgræðinginn og
hrakti það niður í dalverpið aptur. Fjall-
drapinn Ijet þó ekki hugfallast. Hann
skoraði aþtúr á eininn og björkina að
klæða hlíðina, og þau fóru aptur af stað,
i á sama hátt og fyr, hægt og hægt, með
sama áformi og fyr: að komast alla leið
upp á brún. Og það tókst að lokum. En
þegar þau voru loks komin upp á brún,
þá gaf þeim á að líta. Þar var allt ein-
tómur iðgrænn skógur, svo langt sem aug'
að eygði, og sjálf voru þau búin að klæða
alla fjallshlíðina, svo að nú var allt ein-
tóm samföst gróðurbreiða. Svona er það
að keppa upp og áfram, og láta eigi Iiug-
fallast.
Hjer er margar hlíðar að klæða, mörg
flög að græðaj en hjer er einnig ti'l lyng
og fjalldrapi, einir og björk, sem ef til
vill komast upp á fjallið, ef þau reyna
með þolinmæði og víla ekki fyrir sjer að
færast stórvirki i fang.
Þau standa föst og óhögguð, orð skálds-
ins:
— — «Eyjan hvíta
á sjer enn vor, ef fólkiö þorir
guði að treysta, hlekki hrista,
hlýða rjettn, góðs að biða.
Fagur er dalur og fyllist skógi,
og frjálsir menn, þegar aldir renna».
«Þegar aldir renna*. Já, en hversu marg-
ar aldir eiga að renna, hversu Iangur
tími á að líða? Það er vitaskuld ekkiað
öllu undir mönnum komið, en svo mikið
er víst, að reyni mennirnir ekki að ieita
upp á viðogáfram,eins ogfjalldrapinn, ein-
irinn og björkin, þótt upp á óvissu sje, þá
fyllist dalurinn aldrei skógi.
Hver veit nema þess verði ekki eins
langt að bíða og sumir hyggja, að ísland
komist nokkuð inn í framfara- og fram-
kvæmdastraum aldarinnar, eins og önnur
lönd. Hver veit nema þess sje ekki ýkja-
langt að biða, að vjer eins og aðrar þjóð-
ir hugsum iafnvel hærra en það, að kom-
ast klakklaust yflr árnar, hugsum til þess
að beizla vorar voldugu ótemjur, ár og
fossa, til vinnu, til þess að erfiða, verma
og lýsa. Hver veit nema einhvern tíma
takist að hepta uppblástur og eyðing af
sandi, —nema dalurinn fyllist skðgi.
Ýmsir munu vilja kalia þetta ekki annað
en hugarburð, óljósar, rótlausar vonir. En
svo framarlega sem þjóð vor og land er
háð sama f'ramfaralögmáli og aðrar þjóðir
og önnur lönd, verður þetta meira en hug-
arburður. Von er upphaf alls góðs, þess
er mönnum er sjálfrátt. Upp af henni
sprettur áhugi, af áhuga vilji, af vilja
kraptur. En vonleysi drepur alian krapt
og kjark. Jafnframt vonglöðu trausti og
trú á æðri vernd og varðveizlu þurfum
vjer aðra trú:
Vjer þurfutn trú á mátt og megln
á manndóm, framtíð, starfsins gud,
þurium að hleypa hratt á veginn,
hætta við víl og eymdarsuh.
Þurfum að minnast margra nauða,
svo móður svelli drótt at' því,
þurfum að gleyma gomlum dauða
og glæsta framtíð seilast í.
Um leið og jeg í umboði landshöfð-
ingja votta brúarsmiðnum, hr. Vaughan,
þakkir fyrir framkvæmd hans og óska
honum góðrar heimkomu eptir farsællega
lokið starf, skal jeg að lokum geta þess,
að svo er um samið rnilli hans og lands-
stjórnarinnar, að áður en brúnni sje veitt
viðtaka til fullnustu, skuli reyna hana með
jöfnum þunga, er nemi 80 pundurn á hvert
ferh.fet, og skal sá þungi hvila á henni i
2 daga. Haggist þá nokkuð, umbætir brú-
arsmiðurinn það á sinn kostnað. En með
því að svo atvikaðist, að bæta þurfti ofan
á stðpulinn i sumar og sú viðbót er ef til
vill ekki búin að ná þeirri hörku sem
hún nær siðar, hefir þótt rjettara að
fresta þeirri prófun um sina. Reglur
fyrir umferð um brúna hefir landshöfðingi
sett samhljóða þeim við Ölfusá, og falið
sýslumönnum Árnesinga og Rangvellinga