Ísafold - 10.08.1895, Blaðsíða 2

1266
inu í þessu kjðrdæmi á undan yfirstand-
andi þingi, svo Reykjakots-garpurinn get-
ur djarf't talað! En út yfir tekur þó til-
vitnunin til þessa Kollafjarðarfundar, sem
haldinn var mitt á meðal undirskrifend-
anna sjálfra. Þeir ættu að hugsa sig ofur-
lítið' um áður en þeir gerast ginningarfifi
Reykjakots-mannsins og athlægisefni al-
J)ingis í næsta skipti.
Alþingi 1895.
XI.
Fjárlögin. Aðal-umræðan um þau, 2.
umr. í neðri deild, stóð dagana 6.—8. þ-
m., tvo fundi á dag fyrri dagana tvo, og
þrjá fundi síðasta daginn, fullar 12 stundir
samtals þá — var ekki lokið fyr en kl.
rúml. 2 um nóttina. Eins og vant er, urðu
mestar og einna snarpastar umræðurnar
um samgöngufjárveitingarnar og bitlingana,
einkum Skúla-bitlingana alræmdu.
Þriðja umræða í neðri deild í dag, og
kemst málið líklega á dagskrá í efri deild
fyrstu dagana í næstu viku.
Samgöngufjárveitingar. Þar hafa
flest-allar tillögur fjárlaganefndarinnar
gengið fram. t. d. hvort árið 45,000 kr. til
flutningsbrauta, 20,000 kr. til þjóðvega,
45,000 kr. til gufuskipsferða frá útlöndum
og með ströndum iandsins, 32,000 kr. til
fjórðungs-gufubáta, allt að 6,000 kr. fyrra
árið til uppmælingar á innsiglingarleið inn
á Hvammsfjörð.
Búnaðarstyrkur. Til búnaðarfjelaga
ætlað 13,000 og 15,000 kr., eins og nefndin
stakk upp á, og eins fylgt tillögu hennar
um búnaðarskólana (sjá ísaf. 31. f. mán.),
allsherjarbúnaðarfjelag (4000 kr.) m. m.
Meiru rutt í Skúla! Fyrir utan stór-
hneykslisbitlinginn, 5000krónurnar til Skúla
Thoroddsen, gekk fram við 2. umr. í neðri
deild önnur gjöf handa honum, nefnilega
500 kr. árleg viðbót við lögákveðin eptir-
laun hans. Atkvæðamunur var þó minni
en við ruðninginn hinn, að eins 12 atkv.
gegn 10. Hefir einhverja af þeim 14 þá
verið farið að sundla.
Og þessi 2 atkvæða meiri hluti var
— Skúli sjálfur og Þorður bróðir hans!
Ekki feimnir, piltarnir.
Hefði þeir að eins látið vera að greiða
atkvæði, sem líklega mundu flestir gert
hafa i þeirra sporum, eða þá í Skúla spor-
um að minnsta kosti, var sá bitlingur
fallinn. En frekjan og fjegirnin stóðst
ekki það mát.
Þeir sem atkvæði greiddu í móti þess-
ari síðari gjöf voru fyrst og fremst hinir
sömu 4, sem einurð höfðu á að standa upp
í móti 5000 króna fúlgunni: Guðlaugur
Guðmundsson, Jón Jensson, Ólafur Briem
og Tr. Gunnarsson; og enn fremur: Einar
Jónsson, Jón Jónsson (þm. A.-Sk.), Jón
í>órarin3Son, Valtýr Guðmundsson, Þórður
Guðmundsson og Þorlákur Guðmundsson.
Aðrir fjárlagabitlingar. Af öðrum
nýjum fjárstyrksveitingum til einstakra
manna m. m., er fram gengu við 2. umr.
í neðri deild, eru þessar helztar: til frú
lElínar Eggertsdóttur 1200 kr. til þess að
koma á stofn hússtjórnar- og matreiðslu-
skóla í Reykjavík og 500 kr. árstyrkur til
þeirrar stofnunar; 1200 kr. til Magnúsar
Þórarinssonar á Halldórsstöðum í Þingeyj.
arsýslu til þess að setja á stofn auknar og
endurbættar tóvinnuvjelar; 600 kr. til þess
að rannsaka hafnir og þrautalendingar
með fram suðurströnd landsins; 800 krón.
ársstyrkur til caud. mag. Bjarna Sæmunds-
sonar til fiskiveiðarannsókna; 500 kr. árs
styrknr til Þórarins B. Þorlákssonar til
þess að fullkomna sig i málaraiþfótt; 500
kr. ársstyrkur til Einars Jónssonar frá
Galtafeili til þess að læra myndasmíði;
600 kr. ársstyrkur til skáldsins Þorsteins
Erlingssonar.
Nefndar álitid i stíórnarskipunarmálinu.
Eptirfarandi mjög vel samið nefndar á-
lit í stjórnarskrármálinu í neðri deild —
skrifari og framsögum. Guðl. Guðmunds-
son — mun reynast slæmur þröskuldur í
leið fyrir þeim, sem gjöra sjer mest far
um, ekki að leiðbeina almenningi til rjetts
skilnings á afstöðu málsins á þingi nú,
heldur að villa lýðnum sjónir. Það er
undirskrifað af 6 nefndarmönnum af 7 alls:
Jóni Jenssyni (form.), Guðl. Guðmundss.,
Jóni Jónssyni (þm. A.-Sk.), Jens Pálssyni,
Ól. Briem, Valtý Guðm.s.
»Á þingmálafundum, er haldnir voru í
kjördæmum landsins litlu fyrir þing, hafa
yfirlýsingar manna farið 1 nokkuð ólíkar
stefnur í þessu máli, þar sem 6 kjördæmi
hafa mælt eindregið móti þvi, að þetta
frumvarp (stjörnarskrárfrv.) væri afgreitt í
lagaformi frá þinginu, 7 kjördæmi hafa í
nokkuð óákveðnum orðum óskað þess, að
málinuværí fram haldið á sama grundvelli
eða i sömu stefnu og áður, en 8 kjördæmi
hafa bundið yfirlýsing sína við, að halda
fram þessu frumvarpi óbreyttu. Jafnframt
hafa einstök kjördæmi látið þá ósk í ijósi,
að frumvarpinu væri breytt eða það tekið
til gagngjörðrar endurskoðunar.
Það er því augljóst, að siðan mál þetta
var síðast tíl meðferðar á alþingi, hafa vakn-
að hjá þjóðinni allmargar raddir,- er eigi
telja það hyggilegt nje heppilegt, að halda
að svo stöddu lengra fram á þennan veg,
eða einskorða sig við að þreyta þessa að-
ferð til hins ýtrasta. — Sje þessu eigi
gaumur gefinn í tíma, óttumst vjer, að af
því geti leitt óeðlilegan og of mikinn apt-
urkipp hjá þjóðinni í þessu máli. Menn
gjöra sjer eigi neinavonum, að frumvarp-
ið fái staðfesting n.je neina von um árang-
ur af að samþykkja það nú. Þess vegna
láta menn sjer vaxa í augum kostnað þann,
er þessu er samfara, við þingrof, kosninga-
stríð innbyrðis hjá þjóðinni og aukaþing-
hald, og er það íraun rjettri eðlilegt, þeg-
ar eigi er von um neinn árangur af slíku.
Vjer álítum þetta eigi vott um það, að
menn vilji að efni til víkja frá þeim kröf-
um um sjálfsforræði, er þjóðin ætíð hefir
haldið fram, en þessar raddir, er vaknað
hafa gegn því, að halda áfram þing af
þingi að samþykkja þannig lagað frum-
varp, eru augljós vottur þess, að þjóðin er
að hallast að þeirri skoðun, að þessi að-
ferð sje eigi heppileg nje hyggileg nje til
verklegs árangurs. Vjer álítum einnig, að
það sje eigi rjett að binda sig einskorðað
við þetta frumvarp eða þessa aðferð, þar
sem hjer liggur fyrir önnur aðferð, sem
að voru áliti er bæði heppilegri, eins og
nú horfir við, hyggilegri í pólitisku tilliti
og mikið liklegri til árangurs.
Oss dylst það eigi, að mjög sterkar 4-
stæður mæla með því, að taka nú þegar
hið fyllsta tillit til þess, erþannig er fram
koinið, til þess að fyrirbyggja þann óeðli-
lega apturkipp f þessu máli, er hætt kann
að vera við, þegar lengra sækir fram,
þann, að menn láti bitna á málinu sjálfu
og aðalefni þess þá óánægju, er hefir lýst
sjer gegn þessari aðferð
V.jer verðum því eindregið að láta í Ijósi
þá sannfæring vora, að það sje fyrir
beztu bæði þjóðinni og þessu mikils varð- '
andi áhugamáli hennar, að deildin afgreiði
það eigi frá sjer að þessu sinni í frum-
varpsformi, en snúi sjer heldur að tillögu
þeirri, er fyrir liggur. ' Bæði er sú aðferð,
eins og þegar er tekið fram, liklegri til ad
vinna málinu gagn, og þótt svo færi, að
þessi tilraun yrði árangurslaus, eins og
fyrirsjáanlegt er um frumvarpið, þá leið-
ir þar af að eins það, að þ.jóðin stendur
þá enn betur að vigi í baráttu sinni fyrir
þessu máli á eptir, án þess að hafa sleppt
einu einasta atriði af kröfum sínum um
sjálfsforræði.
Enn fremur vill meiri hluti nefndarinn-
ar leggja mikla áherzlu á það, að hin
háttv. efri deild hefir þegar samþykkt
þingsályktun um þetta mál, sem er nær
því orðrjett samhljóða cillögu þeirri, er
hjer liggur fyrir, og þannig fyrir sitt leyti
ráðið þessu máli til lykta að þessu sinni.
Af þessu leiðir, að vjer getum alls engar
líkur talið til þess, að frumvarpiö geti
náð samþykki þeirrar deildar, en þar sem
útsjeð virðist þannig um það, að frumvarp-
ið að þessu sinni nái samþykki þingsins í
heild sinni, þá getum vjer eigi sjeð neina
ástæðu, er mæli með því, að hin háttv.
neðri deild láti það ganga fram. Af þessu
leiðir einnig það, að hin háttv. neðri deild
getur nú með atkvæði sínu, ef hún sam-
þykkir þingsályktunartillöguna, fengið þvi
framgengt, að kröfur þjóðarinnar um
sjálfsforræði komi nú fram einhljóða frá
þinginu í heild sinrii, bæði þjóðkjörnum
mönnum og þeim þingmönnum, er stjórnin
sjálf hefir kosið. Þetta verðum vjer að
telja sjerlega þýðingarmikið atriði, þar sem
þetta hlýtur að vera stjórninni vottur um,
að mótspyrna hennar gegn sjálfsforræði
voru á enga stoð, og hún mun eigi geta
sjeð sjer fært að hnekkja kröíúm vorum,
þegar hún sjer, að hún eigi getur fengið
neinn þingmann úr þeim flokki, er hún
sjálf hefir kosið, til þess að fylgja skoðun
sinni á þessu máli framvegis. Það mundi
því vera gjörsamlega gagnstætt allri póli-
tiskri venju, ef stjórnin virti þannig lag-
aða yfirlýsing löggjafarþingsins að vettugi.
Um innihald hins fyrirliggjandi frum-
varps finnum vjer eigi ástæðu til að fara
neinum orðum, eins og málið nú liggur
fyrir og með tilliti til þess, er hjer er tek-
ið fram að ofan.
Að því er þingsályktunina snertir, þá
skulum vjer taka fram, að í henni eru
innifalin undirstöðuatriðin úr kröfum þjóð-
arinnar um sjálfsforræði, eins og þessar
kröfur hafa komið fram 1 baráttu undan-