Ísafold - 17.08.1895, Blaðsíða 3

276
í sameimiðu þingi frá kl. 5 til 6, varð
sjukur, og gekk því úr þingsalnum, svo
varaforseti varð að stýra fundi, og misstu
tillögumenn þar með eitt atkvæði úr sín-
um flokki. Vitaskuld var það illa farið
að forsetinn skyldi veikjast, en að hinu
leytinu kom það sjer vel fyrir hann, með
því að það var ekkert leyndarmál, að
honum var meira en óljúft að bera tillög-
una undir atkvæði. Ýmsir þingdeildar-
menn kunnu því illa að missa forsetann,
■og vildu fresta málínu þangað til hann
fengi heilsuna aptur. En hann þvertók
fyrir þá fre.-tun, og með því að menn
hugðu að það inundi flýta fyrir bata hans
að Ijúka við málið, var það gert að hon-
um fráveranda.
Þingsályktunartillagan, eins og hún var
borin undir atkv., hljóðar svo:
«Um leið og neðri deild alþingis lýsir
þvi yfir. að hún heldur fast við sjálfstjórn-
ar kröfur íslands eins og þær hafa komið
fram á undánförnum þingum, og sem frv.
það til stjórnarskipunarlaga byggist á, er
deildin hefir samþykkt á þessu þingi, á-
lyktar hún að skora á stjórnina, að taka
þær til greina og sjerstaklega hlutast til
um:
1. að löggjafar- og iandstjórnarmálefni
er heyra undir hin sjerstöku mál íslands,
verði eptirleiðis eigi lögð undir atkvæði
hins danska ríkisráðs eða borin upp í því;
2. að lagt verði fyrir næsta alþingi frv.
til stjórnarskipunarlaga, er meðal annars
geri þá breyting á fyrirkomulagi hinnar
æðstu stjórnar íslands sjerstöku mála, að
neðri deild alþingis geti ávallt, er ástæða
þykir til og íyrir sjerhverja stjórnarathöfn,
er til þess gefur tilefni, komið fram ábyrgð
beina leið á hendur h,jer búsettum, inn-
lendum manni, er mæti á alþingi;
3. að stofnaður verði sjerstakur dóm-
gtóll hjer á landi, skipaður ínnlendum
möiinum (landsdómur), er dæmi í málum
þeim, er neðri deild alþingis eða konung-
ur lætur liöfða gegn hinum æðsta stjórn-
anda hjer á landi«.
Atkv.greiðsla: Þingsályktunin var samþ.
með 14 atkv. gegn 8. Þessir greiddu atkv.
móti henni: Eir. Gíslason, Guðj. Guðl.,Jón
Jónsson (Eyf.), Sighv. Árnason, Sig.Gunn.,
Sk. Tho^ Þórður Guðm., Þórður Thor-
oddsen.
Lögsóknarósigur forseta neðri
deildar.
Mál það, er forseti neðri deildar, Bened.
Sveinsson, höfðaði í sumar gegn ábyrgðar-
manni ísafoldar fyrir það, að blaðið þagði
ekki um «torseta-atkvæðis-hneykslið» í
stjórnarskrármálinu 8. f. m., heldur sagði
frá því glöggt og greinilega, og með hógvær-
um og vel viðeigandi athugasemdum, var
dæmt í hjeraði i fyrra dag, með þeim úr-
slitum, að dbyrgðarm. ísafoldar var al-
gerlega sýknaður af kærum og kröfum
stefnanda,%Ben. Sveinssonar, ogmálskostn-
aður látinn falla niður.
Næst, verður greinilegar frá dómnum
skýrt.
Herskipið Heimdal, capt. Schultz, kom
kjer í fyrra dag. Hafði náð 1 botnvorpuskipi
enn, farið með það til Seyðisíjarðar og fengið
sektað um 1000 kr. Leggur af stað aptur
hjeðan 19. þ. m., til Pæreyja og þá heimleiðis.
Póstskipið Laura (Christiansen) kom í
morgun snemma, og með því talsvert af far-
þegum, þar á meðal 14 ferðamenn frá Ame
riku og Englandi.
Rektorsembættið var veitt 24. f. m. dr.
phil. Birni M. Ólsen. frá 1. okt. þ. á.; hann
er nú hingað kominn með póstskipinu.
Yfirkennara H. Kr. Friðrikssyni r. at'
dbr , veitt lausn í náð frá embætti 24. f. m.
frá 1. okt. þ. á., og með lögákveðnum eptir-
launum, og um leið sæmdur heiðursmerki
dannebrogsmanna.
Tíðindafátt mjog í útlöndum. Konungur
vor veikur, af hættulegum sjúkdómi, en þó
hressari nokkuð aptur, að hraðfregnir fiuttu
til Euglands.
Afdrií auglýsinga-frumvarps
fargansins.
Þau urðu heldur ófrægileg, í neðri deild
í fyrra dag.
Monsieur Skúli garpurinn gekk sjálfur
fram á vígvöllinn með þá breytingartillögu
við frumvarpið, eins og efri deild hafði
víð það skilið að eptir þetta skyldi
birta hinar opinberu auglýsingar í Stjórn-
artíðindunum.
F iutningsmaður breytingartilögunnar
(Sk. Th.) fór að reyna að styðja sitt mál
með einhverjum honum skapfeldum dylgj-
um, en Þórh. Bjarnarson mótmælti þeim
harðlega, kvað öllum kunnugt, að flutning-
ur hinna opinberu auglýsinga hefði alls
engin áhrif haft á stefnu blaðsins (ísafold-
ar) eða afskipti af landsmálum.
Eptir það fjell breytingartillagan þeg-
ar með miklum atkvæðamun, og hlaut
þó atkv. frá einhverjum af þeirri á-
stæðu, að hægra mundi að fella frum-
varpið eptir á með breytingartillögunni
en án hennar.
Síðan bar forseti upp frumvarpið ó-
breytt. En þá kom það fyrir, sem fágætt
er á þingi, að ekki stóð einn einasti þing-
maður upp fyrir þvi. Það var með öðr-
um orðurn fellt í einu hljóði. Forseti (B.
Sv.) trúði ekki meira en svo vel sínum
eigin augum; svo kynleg virtust honum
þessi málalok og óviðfeldin. Leitar hann
því atkvæða á nýjan leik, og var jafnvel
haft á orði nafnakall, en hætt við það
samt. Þá rann samt blóðið Skúla til skyld-
unnar, — skyldunnar við hið aumlega
leikna, andvana fædda fóstur þeirra fje-
laga, hans og Vigur-guðsmannsins. Hann
stóð einn upp fyrir frumvarpinu. Hann
fjekk ekki einu sinni með sjer barnið sitt
bljúga og hjartfólgna, Stranda-þingmann-
inn. Þar var enga líkn nje hjálp að fá:
frumvarpið fallið við þessa itrekuðu til-
raun með öllum atkv. gegn 1.
Sorglegur viðskilnaður!
Þessi umsvifalausa aftaka og þar með
fylgjandi hæðnishlátur þingdeildarinnar
var vel til fallin refsing og maklegur
löðrungur undir vanga göfugmennum þeim
við blaðamennskuiðn og búfræðsku, er
hafa árum sarnan haft það mál ofarlega
á dagskrá sinni, að ná með einhverju
móti hinum opinberu auglýsingum frá
Isafold. — Alþingi heflr með þessu tjáð sig
vandara að virðingu sinni en svo, að það
fari að ljá lið sitt til þess kyns afreka.
Fáheyrð skaðabótakrafa.
Ekkert smáræði er það tekjutjón, sem
Skúli Thoroddsen þvkist hafa beðið af
bráðabirgða-frávikningunni, eitthvað rúm-
ar 9000 krónur, sem landssjóður auðvitað
á að borga, til þess að draga ofurlítið úr
píslarvættinu.
í þvi sambandi er ekki ófróðlegt að
kynna sjer árstekjur mannsins. eptir þvi
sem hann hefir sjdlfur skýrt frá þeim og
tekjuskattur hans er reiknaður eptir. Vjer
sjáum ekki, að á annan hátt verði fengin
áreiðanlegrí vissa — að minnsta kosti ekki
frá sjónarmiði þeirra, sem hættir við að
taka trúanleg orð Skúla eins í þessu máli.
Hjer er þá tekjuhæð Skúla siðustu 6
árin (að þessu meðtöldu), eins og hann
hefir sjálfur frá skýrt og undirskrifað.
Árið 1890 voru skattskyldar tekjur hans
(embættistekjur hans að frádregnum kostn-
aði við embættisfærsluna) 3300 kr.; 1891
voru þær 3100 kr.; og 1892 loks 3200 kr.
Svo kemur frávikningin með sínu geisi-
lega tjóni, sem maðurinn getur ekki undir
risiðnema landssjóður hlaupi undir bagga —
eptir því sem reynt er að telja mönnum
trú um. Og tjónið er þetta: Árið 1893
nema skattskyldar tekjur hans 3500 kr.,
1894 eru þær 4000 kr. og 1895 sömul.
4000 kr., — allt eptir framtali sjdlfs hans.
Þetta er það drepandi tjón, sem Skúli
Th. enn hefir beðið af frávikningunni og
landssjóður á að bæta honum: að tekjur
hans hafa h œ k k a ð um m'órg hundruð
krónur d dri! Honum hefir verið borgað á
á 3. þúsund króna á ári úr landssjóði fyr-
ir alls ekkert verk. Hann heflr getað not-
að tímann til hvers sem honum sýndist, og
hann hefir komið ár sinni svo vel fyrir
borð, að tekjur hans hafa aukizt til mik-
illa muna frá því sem þær voru meðan
hann gegndi embættinu. Það er og kunn-
ugt, að honum voru ákveðin 2000 kr. laun
sem kaupstjóra þegar eptir trávikninguna.
Blaði sínu gat hann þá og farið að helga
krapta sína hjer um bil óskerta, og skul-
um vjer gera ráð fyrir, að það hafi rifkað
tekjur hans að mun. Þilskipaútveg hefir
hann og að sögn eigi all-lítinn, og hefir
sömuleiðis sjálfsagt átt kost á að sjá þar
betur um sitt eptir en áður. Enda er tal-
inn mikið vel fjáður maðúr, ef eigi bein-
línis auðmaður, eptir almennummælikvarða
hjer á landi. Svo á landssjóður — fátæk
alþýða — að bæta honum skaðann! Slik
skaðobótdkrafa mun vera með öllu dæma-
laus hjer á landi, og þótt viðar sje leitað.
Hann er vinnumaður landsins. Húsbónd-
inn getur ekki notað hann lengur, en
greiðir honum samt hálft umsamið kaup
; og fæði árum saman, — auðvitað tífalt rífleg-
ar úti látið en í einfaldri vinnumannsvist,—
meðan ókljáð er, hvort vistarráðunum
skuli slitið fyrir fullt og allt eða ekki.
En vinna má hann hverjum sem hann vill
á meðan og hirða sjálfur það kaup, er
hann getur framast inn unnið sjer. Hann
notar sjer það leyfi og hefir stórmikinn
hag af, miklu meiri tekjur en ef hann hefði
verið kyrr í vistinni. Og er þrætu er lok-
ið, á þá leið, að vistarráðum skuli að fullu
slitið, kemur vinnumaður og heimtar lika