Ísafold - 26.10.1895, Blaðsíða 1

KemurfttyfQistoinuaiimi eða
tvisv.iviku. Ver'ðárg.(80arka
suinnst) 4 kí., ariendis 5 kr. eða
l‘/s dolí.; borgist fyrir miðjan,
jáli (eriendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
CJppsögn(skrifleg) bundin vift
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. oktober.
Afgreiðslustofa blaðsinseri
Austurstrœti 8.
XXII. árg.
Reykjavík, laugardaginr. 26. október 1805.
85. blab.
Eimskipaútgerð landssjóðs.
Kaupmannahöfn 26. sept. 1895.
Herra ritstjóri!
Jeg löfaði yður að skrifa yður uokkrar
línur viðvikjandi eimskipaútgerð landssjóðs
og ætla nú að efna heit mitt; en jeg bið
yður að virða á betri veg, þótt jeg geti
ékki enn sem komið er geflð yður neinar
ýtarlegar upplýsingar á framkvæmdunum
i þessu mikilsvarðandi máli; verður þvi
þjer að eins drepið á helztu atriðin.
Enginn efi virðist vera á því, að lögin
verði samþykkt. Stjórnin virðist hafa
sannfærzt nm, sð það muni gjörlegt að
leigja eimskip með þeim skilyrðum, sem
lögin ákveða viðvikjandi aðalskipinu.
Kaupmenn hafa sýnt málinu mikla vel-
vild, bæði þeir, sem búa á Islandi, og eins
hinir, sem eru búsettir hjer. Fjelagsand-
inn milli kaupmanna virðist vera meiri en
suinir ætla, og það mun ekki verða mál-
inu til fyrirstöðu, þótt farstjóri verði kauþ-
maður. Ljósan vott um þetta er eimskipa-
útgerð þeirra Asgeirssons og Tuliníusar.
Erflðleikar á framkvæmdum málsins eru
að vísu ýmsir, en samt er jeg sannfærður
um, að koma megi fyrirtæki þessuágóðan
rekspöl og að það geti náð tilgangi sín-
um.
Útgerð á skipi með þeim skilyrðum,
sem aðalskipið er bundið, mun kosta eitt-
hvað nálægt 15,000 kr. á mánuði, eptir
því tilboði að dæma, sem komið befir fram.
Með því, að þannig lagað skip hefir til-
tölulega litið farmrúm, má ekki gjöra ráð
fyrir miklum tekjum af vörufiutningum.
En skip þetta á lika aðallega að flytja
póst Og farþega, hafa stutta viðstöðu á
höfnum og sjá um greiðar og góðar sam-
göngur innanlands og við útlönd. Helzti
agnúi á að halda þessu skipi úti er hinn
mikli kostnaður.
Þetta er viövíkjandi aðaiskipinu; en þá
gefa lögin heimild til að leigja aukaskip
og því kemur til máls, hvort ekki sje
heppilegt, að nota þetta leyfi þannig, að
leigt sje ódýrara skip um þann tíma árs,
sem ekki virðist vera eins mikil þörf á
dýru skipi. Skip, sem er lftið eitt hrað
skreiðara en >Thyra«, mun kosta um 8 500
kr. á mónuði. Það á ekki að koma við
á Færeyjurn og getur því farið frá Skot-
landi til íslands á 4 dögum, og er þetta
strax mikil bót frá því, sem nú er. Það
getur fengið miklar tekjur af vöruflutning-
um, og ef ferðum þess er vel fyrir kómið,
má vel nota það til mannflutninga, eink-
um fyrir sjómenn og kaupafólk, sem aðal-
lega gjörir þær kröfur, að farið sje ódýrt,
timinn hentugur og engir viðkomustaðir á
leiðinni.
Nú ætlar líka hið sameinaða gufuskipa-
fjelag að verða allharður keppinautur vor,
og þá er enn meiri ástæða til að fara gæti-
lega af stað og sjá um, að fyrirkomulagið
verði sem hagfelldast. Það sýnist vera
áhættuminnst, að halda dýrara skipinu úti
sem stytzt, þó ekki minna en 1 4 mánuði,
og leigja fyrst um sinn ódýrara aukaskip
um hinn tíma ársins.
Þá kemur til greiná, hve mikinn hluta
vetrarins halda skuli ferðum uppi. Sam-
einaða gufuskipafjelagið ætlar ekki að
hafa neitt skip í förum kring um landið
næsta ár fyr en í maímánuði. Það er því
sjálfsagt, að senda skip kring um landið
í marz og aðra ferð í apríl. En efasamt
er, hvort rjett sje, að beimta ferðir álands-
sjóðs kostnað frá nóvember- til febrúar
mánaðar. Gufuskipafjelagið fær 40,000 kr.
um árið fyrir póstflutning til íslandg, og
þá peninga mun eimskip landsins ekki
geta náð í. En ef nú landssjóður fyrir
sinn reikning sjer um greiðar saragöngúr
á öllum öðrum tímúm árs, þá ættum vjer
að geta krafizt þess af gufuskipafjelaginu,
að það eitt sjái um góða póstflutninga til
íslands að eins um háveturinn, fyrst það
fær svona mikinn styrk einmitt til póst-
flutninga.
Eins og jeg hef áður tekið fram, hef jeg
að eins getiö helztu atriöa málsins. Jeg
hef að eins dvalið hjer í 6 daga og get
því ekki að svo stöddu skýrt nákvæmar
frá, hvernig öllu þessu verður fyrir komið,
þegar til framkvæmdanna keraur. Jeg hef
þegar fengiö margar bendingar, og ýmsar
kröfur hafa komið til min viðvíkjandi út-
gerðinni, og skal jeg reyna að taka tiílit
til þeirra, að svo miklu leyti, sem frekast
er unnt.
Með kærri kveðju
virðingarfyilst
D. Thomsen.
Læknaskipan hjer á landi
Og
afnám læknaskólans.
Hinn setti hjeraðslæknir Reykjavikur,
Guðmundur Björnsson, hjelt mjög rækileg-
an fýrirlestúr í stúdentafjelaginu í gærkvöldi
um lœknaskipan hjer á landi, rakti fyrst
sögu læknastjettarinnar hjer allt frá því,
er Biarni Pálsson var skipaður landlæknir
á síðustu ö!d og fram á þennan dag, og
skýrði ýtarlega frá þeim tillogum og til-
raunum, sem gerðar hefðu verið til þess
að bæta úr læknafæðinni hjer á landi og
að iokum heföu borið þann árangur, að
læknaskóli hefði verið stofnaður hjer í
Reykjavík.
Ræðumaður sýndi tram á, að læknafæð-
in, sem menn hefðu átt svo lengi við að
stríða hjer á landi, hefði stafað af fjeleysi,
og af hinum sama agnúa stöfuðu aðallega
annmarkar þeir sem enn væru á lækna-
skipaninni. Læknaskólinn hefði verið
stofnaður út úr neyð, þar sem svo örfáir
hefðu fengizt til að nema læknisfræði
erlendis, sem hefði verið eðlilegt, jafn-rýr
og erfið og læknaembættin hefðu verið
hjer á landi. Og enn væru þau svo rýr,
að ekki væri til þess ætlandi, að menn
stunduðu læknisfræðinám í Kaupmanna-
liöfn til þess að ná í þau. En lœknar frá
skólanum hjer vœru ekki boðlegir, einkum
af þeirri ástæðu, að hvergi væri jafnmikil
þörf á verulega góðum læknum eins og á
íslandi, þar sem specíalistar væru hjer svo
að kalla engir, spítalar engir og samgöng-
ur svo erfiðar, að svo mætti heita, að hver
maður yrði að lifa og deyja með þann
lækni, sem væri næstur honum.
Mjög skilmerkilega rakti læknirinn á-
stæður þær, sem Dr. Hjaltalín hefði byggt
á baráttu sina fyrir stofnun læknaskóla
hjer.
Fyrsta ástæðan, sem Dr. Hjaltalín til-
greinir í ritgjörð um það efni i Nýjum
Fjelagsritum, var sú, að með námi hjer á
landi ættu læknaefni kost á að kynnast
þeim sjúkdómum, sem tíðir sjeu á íslandi
en sjáist ekki í Danmörk. Við þá ástæðu
haf'ði ræðumaður það að athuga, að reynsl-
an hefði orðið sú, að læknar, sem hjer
hefðu lært, hefðu lítið gert til þess, að út-
rýma þeim sjúkdómum. Það væri eink-
um sullaveikin og holdsveikin, sem hjer
væri nm að ræða. Eini læknirinn, sem
hefði gert sjer far um, að berjast gegn
sullaveikinni, Dr. Jónassen, hefði lært í
Kaupmannahöfn, og holdsveikin hefði verið
látin afskiptalaus þangað til útlendur lækn-
ir, Dr. Ehlers, hefði komið til sögunnar.
Að hinu leytinu væri sú hætta með lækna-
skóla hjer, að læknaefni lærðu ekki að
þekkja útlenda sjúkdóma, og væru þar af
leiðandi ekki færir til þess að veita
þeim þær viðtökur, sem þyrfti, þegar þeir
bærust hingað. Sorglegt dæmi þess væri
tæringin (tuberculosis), sem fyrir nokkrum
áratugum mundi alls ekki hafa verið til
hjer á landi, en nú væri orðin svo ískyggi-
lega útbreidd. Þá útbreiðslu sýkinnar
kenndi ræðumaður vanþekking læknanna,
hugði, að stemma hefði mátt stigu fyrir
henni, ef læknarnir hefðu þekkt hana í
tíma og verið við henni búnir. En nú
væri það orðið of seint. Hinu sama mætti
búast við með fleiri voðasjúkdóma, sem
enn hefðu ekki náð að festa rætur hjer,
svo framarlega sem læknar yrðu ekki bet-
ur undir það búnir, að taka á móti þeim.
Annað atriði, sem fyrir Dr. Hjaltalín
hefði vakað, væri ættjarðarástin og sóm-
inn, sem landið hefðiafþvíað eiga lækna-