Ísafold - 02.11.1895, Blaðsíða 1

K«mur tit ýmiaíeinu sinnl eða
tvisv.i viiu. Verö árg.(80arka
minnst)4kr.,erleiidis6kr. eða
il/s doll.; borgist fyrix rniðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Qppsögn(skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til vitgefanda fyrir l.oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXI!. árg„
Reykjavík, laagardagiEm 2. nóvember 1896.
86 blað.
LaEknaskólinn og læknaskipanin.
Útdrátt.ur sá af fyrirlestri Guðm. læknis
Björnssonar, sem prentaður er i siðasta
blaði ísafoldar, beflr eðlilega vakið mikla
eptirtekt bjer i bænum, og gerir það frá-
leitt siður. þegar bann berst út um iandið,
þar sem ræða er um jafn-þýðingarmikið
þjóðmál eins og menntun læknanna hjer á
landi og önnur skilyrði fyrir því, að þeir
geti komið þjóðinni að sem beztum not-
um. Vjer göngum að því visu, að lesend-
um blaðsins sje hugieikið, að það mál
verði sem vandlegast rætt. í því skyni,
að sem beztur grundvöllur fáist fyrir slík-
ar umræður, höfum vjer haft tal af öllum
hinum kennurum læknaskólans — Guðm.
Björnsson er, svo sem kunnugt er, einn
kennarinn — og prentum hjer á eptir út-
drátt af /unmælum þeirra í tilefniaf fyrir-
lestrinum.
Guðm. Magnússon lækni, kennara lækna-
skólans, fundum vjer fyrst að máli. Hann
talaði af varfærni mikilli, sagði, að ef
vissa væri fyrir þvi, að nógu margir lækn-
ar fengjust frá Kaupmannahöfn, þá væri
sjálfsagt með því fengin meiri trygging
en nú fyrír góðum iæknum. En meðan
sú vissa væri ófengin og nokkur læknis-
þjeruð jafnvel stæðu óskipuð læknum, væri
óráðlegt að leggja læknaskólann niður.
Hann bjóst við, að læknahjeruðin hjer á
iandi mundu verða að minnsta kosti 40,
og til þess að fylla skörðin, sem kæmu
smátt og smátt. mundi þurfa 2 kandi-
data að meðaltali á ári. Eptir
reynslunni, sem væri á að byggja,
væri fremur ólíklegt, að svo margir lækn-
ar fengjust frá Kaupmannahöfn, enda þótt
kjör þeirra væru bætt. Það hefði alls
ekki verið óaðgengilegt fyrir íslenzka stú-
denta að nema læknisfræði í Höfn, styrk-
urinn meiri en til nokkurs annars náms,
og að loknu piófl stæðu íslendingar jafnt
að vígi i Danmörk eins og danskir lækn-
ar; samt hefðu tiltöluiega mjög fáir íslend-
ingar gengið þann veg. Læknarnir væru
ekki einu sinni enn nógu margir, þrátt
fyrir læknaskólann. Tvö ár, 1891 og 92,
hefðu engir stúdentar bætzt við á hann.
Síðan hefði landið fengið 7 nyja lækna,
þar af 4 frá háskólanum, sem væri óvenju-
lega inikið; samt væru 5 læknisumdæmi
óskipuð, og þótt aliir háskólakandídatarnir
frá þessu tímabili hefðu komið hingað
heim, þ4 nægði það ekki til að skipa öll
umdæmin.
Að því er þekkingu kandídata frá lækna-
skólanum snerti, kvað hann ekki sjálfsagt
að miða við Hafnar-kandidata. í sumum öðr-
Um lönduru væri iæknanámið miklu minna^
og gerðu menn sjer það að góða. í flest-
um verulegum læknisfræðigreinum væri
lesið eins mikið við iæknaskólann eins og
við háskólann. Svo mætti og gera of mikið
úr hinu verklega námi við háskólann; til-
högunin þar gæti verið haganlegri. Lækna-
efni færu að ganga á spítala áður en þau
hefðu fengið nokkra læknisfræðilega þekk-
ingu, og þess %7egna hefðu þau ekki fullt
gagn af þvi, sem þau sæju. Og ábyrgðar-
ieysi þeirra á gjörðum sínum á spitölum
og klínikum stæði þeim fyrir þroska, enda
fengju þeir litið þar að gera sjálfir. Spít-
alavöntunin hjer væri auðvitað tllfinnan-
legust. En hann kvaðst ekki hafa fengið
svo mikla reynslu við skólann hjer, að
hann vissi, að hve miklu ieyti þetta spít-
alaiausa bóknám kæmi læknaefnunnm að
notum. Ef iandsspítali kæmist upp, þar
sem sjúkiingar gætu fengið að liggja ó-
keypis, og ef samgöngurnar bötnuðu svo,
að fólk utan af iandinu gæti komizt á
þann spitala, þá væri áreiðanlega stórt
stig stigið í áttina til þess að bæta lækna-
skólann, enda sje það verulegt hneyksli,
að landið skuli ekki eiga spítala, og að
ekkert ókeypis sjúkrarúm skuli vera til á
öllu landinu.
Svo fundum vjer dr. J. Jónassen, hinn
setta landlækni og forstöðumann lækna-
skólans. Hann minntist fyrst á læknasetrin
og sjúklingaskyiin, sem fyrir Guðm. lækni
Björnssyni vakir að reist verði, og taldi
óhugsandi, að slíku fengist nokkurn tíma.
framgengt hjer á landi. Læknasetrin
mundu verða 30 að tölu, og hvert þeirra
kosta um 5000 krónur; sjúkraskýlin jafn-
mörg, að likindum 3000 kr. hvert. Yið-
hald á öllum þessum húsum mundi mega
búast við að næmi 15—20,000 kr. á ári.
Engin von væri þess, að slík framlög af
opinberu fje fengjust nokkurn tíma. — Það
mundi og sannast, að landið launaði aldrei
svo vel læknum, að fullnægt yrði lækna-
þörflnni frá Kaupmannahöfn eingöngu.
Að þvi er læknaskólann snerti, gat dr.
Jónassen þess, að honum væri stöðugt að
fara fram. Hann hefði aldrei haft betri
kennslukrapta en nú, og aldrei eins góðar
kennslubækur. Ef læknaefnin notuðu vel
tíma sinn hjer og svo í Höfn eptir á,
kvaðst hann sannfærður um, að þau gætu
gert eins gott gagn og hverjir aðrir, enda
taldi hann reynsluna hafa sýnt það, að
margir góðir læknar hefðu frá læknaskól-
anum komið. Vitaskuld geri þeir ekki
hina stærsta skurði (oporationer), sem lækn-
ar geti hvergi gert einir. En svo sje
og þess að gæta, að hjer komi miklu
minna fyrir af meiðslum og öðru því er
sáralæknar þurfi við að fást. Hentugt
taldi hann, að læknaskólakandídötum væri
gjört að skyldu að ganga að minnsta kosti
1 til iy2 ár á spítalana í Kaupmannahöfn.
Þegar menn hafi fengið hinn bóklega undir-
búning, sem læknaskólinn hjer veiti. hafi
menn margfalt meira gagn af því verk-
lega, er menn sjái, heidur en ef menn sjái
það óundirbúnir og þekkingarlausir, eins
og tíðkist fyrstu árin, er menn lesa læknis-
fræði í Kaupmannahöfn. Og afdráttarlaust
kvað doktorinn það sína reynslu, að iækna-
efnum hefði tekizt að komast í skilning
um það, er þeir ættu að nema, þótt ekki
ættu þeir kost á að sjá meira verklegt en
hjer er kostur á. En það væri ekki heldur
svo sjerlega lítið, bæði á spítalanum og úti
um bæinn.
Enga þörf taldi hann á því fyrir lækna-
efni, að nema allt það er í Kaupmanna-
höfn sje kennt, enda sjeu sumir ágætir
læknar þar komnir á þá skoðun. Kvaðst
meðal annars hafa átt tal við hinn fræga
augnalækni Dr. Hansen-Gruth, sem hefði
lokið lofsorði á læknaskólann hjer einmitt
fyrir það, að hann sleppti þeim greinum,
sem ekkert hjálpuðu mönnum til að verða
góðir læknar, enda gleymdust mjög bráð-
lega. Og sá læknir hafði látið uppi það
álit sitt, að ekkert væri þvi til fyrirstöðu,
að læknaskólakandídatar gætu orðið nýtir
læknar, svo framarlega sem þeir gengju
á spítala að loknu prófi. Dr. Stad-
feldt hafði og borið læknaskólakandídötum
þann vitnisburð, að í yfirsetukvennafræði
væru þeir eins vel að sjer eins og háskóla-
kandidatar.
Ósanngjarnt mjög taldi doktorinn það,
að kenna læknaskólanum og læknum frá
honum um það. að tæringin hafi náð út-
breiðslu hjer á landi, því að á einskis
manns valdi sje að varna sliku til fulls.
Bakterían geti jafnvel borikt í fatnaði og
bókum frá öðrum löndum. Af holdsveik-
inni sje það að segja, að hún hafi áreiðan-
lega rjenað að miklum mun á hinum sið-
ari árum, jafnframt því sem þrifnaðinum
hafi farið fram. Sóttnæmi þeirrar veiki
sje enn ósönnuð, í því efni standi hver
vísindamaðurinn öðrum andspænis, og því
verði ekkert fullyrt um það, hvort það
hafi verið á valdi lækna hjer að gera öllu
meira til að útrýma henni en gert hafi
verið.
Björn Ólafsson augnlækni töluðum vjer
næst við. Hann taldi læknaefni eiga kost
á að fá á læknaskólanum góða bóklega
menntun, sem komið gæti að fullum not-
um, þegar menn færu að sjá hið verklega
á spítölum ytra. Meiri bóklega menntun
en hjer væri kostur á að fá mundu menn
ekki þurfa til þess að verða nýtir læknar.
Aðalatriðið væri þetta, að kandídatar hjeð-
an sæktu rækilega spítala ytra; af þvj
hefðu öll læknaefni mest gagn, sem þau