Ísafold - 14.12.1895, Blaðsíða 2

374
hann oigi alstaðar jafn. Mestur er hann
við suðurjaðarinn. Þar er grasið sumstaðar
axlarhátt ef rjett er úr hlöðunum, og að
sama skapi er það þjett. Þá er riðið er
uth þessi svæði, er sem verið sje að ríða
þungan straum á miðjar síður. Grasið
fellur aptur með síðunum, og brautin sjest
langar leiðir. Þannig má fara um stór
svæði, að alstaðar blasir við þessi geysi-
mikli grasvöxtur, svo langt sem augað
eygir. Grasvöxturinn verður eptir því
minni sem norðar kemur í mýrina, og
norðan til er hann eigi líkur þ ví, sem við
suðurjaðarinn, þótt hann sje alstaðar mik-
ill. Þessi mismunur kemur af þrí, að
vatnið flæðir jafnar og stöðugar yfir mýr-
ina sunnan til en norðan til.
Safamýri er hjer um bil 4233 vallardag-
sláttur að stærð. Ef hún væri slegin öll,
þætti mjer líklegt, að eígi mundi fást öllu
minna en 10 hestar af dagsláttunni að
jafnaði, því að sumstaðar hlyti það að
verða miklu meira. Eptir öllum líkum að
dæma mundi árlega fást af Safamýri rúml.
40 þús. hestar af heyi, ef húu væri slegin
«11.
Þrjár starartegundir mynda aðal-plöntu-
gróðann í Safamýri: carex cryptocarpa, c.
ampullacea og c. vuigaris. Mest er af
carex cryptocarpa, og hún verður stór-
vöxnust. Hún er kölluð »gulstör«. Carex
ampullacea vex mest í mjög blautum og
fúnum flóðum; hún verður og mjög stór-
vaxin, en þykir eigi gott fóður. Hún er
kölluð »blástör« eða »blágufa«. Carex
vulgaris vex einkum þar sem þurrast er,
og er miklu minni vexti en hinar tegund-
irnar. Carex cryptocarpa þykir bezt til
fóðurs, enda er hún líklega bezta fóður-
planta allra starartegunda hjer á landi.
Nokkrar fleiri starartegundir vaxa í Safa-
mýri, en eigi er svo mikið af þeim, að
þeirra gæti til neinna muna. Þar vaxa
einnig margar aðrar plöntutegundir, svo
sem vænta má, en starartegundirnar hafa
algerða yflrhönd. Sumstaðar í flóðum og
fenjum vex þó svo mikið af horblöðku,
að hún myndar aðal-plöntugróðann. Heyið
af Safamýri er nokkuð mismunandi að
gæðum, sem við er að búast, þar sem eigi
vaxa alstaðar sömu plöntutegundir. Þar
sem heyið er mestmegnis »blástör«, eða
mikið af horblöðku, er það fremur ilt
fóður. En þar sem það er nálega eingöngu
»gulstör«, er það ágætt fóður, og litlu
verra en taða fyrir kýr. Og þannig er
mestur hluti beysins, þótt mikið sje einnig
af öðru lakara.
Það er því sýnt, að eigi er um neina
smámuni að ræða, þar sem Safamýri er,
og mikið er í veði ef hún eyðilegst. Þótt
kostnaðurinn við að vernda hana sje mik-
ill, þá er hann þó svo sem eigi neitt að
telja móti því, sem er í aðra hönd. Það
engi er eigi lítíls virði, er fóðrað getur
um 1000 kýr.
Að vísu má varla búast við því, að
Safamýri verði notuð fullkomlega, meðan
búskaparlagið færist eigi í betra horf, en
það nú er. Það er eigi líklegt, að hagur-
inn af þessu fyrirtæki verði svo mikill
sem hann mætti vera. Þess vegna er eigi
heldur gjört ráð fyrir, að meira sje gjört,
en það sem allra nauðsynlegast er til að
vernda mýrina og þurka hana að nokkru
leyti.
Ef telja mætti víst, að Safamýri yrði
notuð fullkomlega, þá væri sjálfsagt, að
verja miklu meira fje, en hjer er til ætlað,
til að bæta hana á allan hátt. Þá væri
eigi áhorfsmál að þurka hana ali rækilega,
og gera vatusleiðsluskurði um hana alla,
svo að vatnið úr ánni gæti farið jafnt um
hana alla. Þá mundi grasvöxturinn verða
alstaðar líkur þvi sem hann er nú í suð-
urhluta hennar. Heyaflinn mundi aukast
svo, að teija mætti víst, að 1200 kýrfóður
fengjust af mýrinni árlega að minsta kosti.
Þótt þessar umnætur kynnu að kosta meir
en 30 þús. kr, þá væri það minstur hluti
þess, er þyrfti til að geta fært sjer Safa-
mýri fullkomiega í nyr, því að til þess
þyrfti mikið fje og mikla kunnáttu.
Vjer skulum hugsa oss, að einhver stór-
auðugur maður keypti allar jarðirnar, sem
Safamýri fylgir (Þykkvabæ, Vetleifsholt
og Bjólu); síðan ljeti hann vernda og bæta
mýrina, svo sem mest mætti verða. Setj-
um svo, að hann fengi þá af henni 1200
kýrfóður, og ræktaði síðan töðu og aðrar
fóðurplöntur, svo að hann hefði á þann
hátt 200 kýrfóður í viðbót, því að nógan
áburð hefði hann til þess, og þó meira
væri. Enn fremar skulum vjer gera ráð
fyrir, að hann ræktaði fóður fyrir þá
hesta, sem hann þarf að hafa, með því
heyi, er hann hefur af engjum þeim, er
jörðum þessum fylgja fyrir utan Safamýri.
Hann mundi þá geta haft 1400 kýr á búi,
eða svo sem 28 þús. fjár, ef að hann vildi
heldur stunda sauðfjárrækt. Það mundi
líklega kosta meir en 300 þús. kr. að
eignast jarðirnar, og bæta þær svo sem
þurfa þætti, og koma síðan upp þessu búi
með húsum og öðru, er til þess þyrfti. —
Þá mundi árlegi kostnaðurinn verða meiri
en lítill við siíkt bú, þar sem vandað væri
sem mest til allra áhalda og alls útbún-
aðar, og menn fengnir til, sem hefðu full-.
komna kunnáttu til að geta gert allan
sölueyri búsins sem mestan, vandaðastan
og verðhæstan. Þar yrðu t. d. að vera
menn, er hefðn rækilega kunnáttu i jarð
rækt, kynbótum, meðferð mjólkur o. s. frv.,
því að þetta væri nauðsynlegt til jþess að
hagurinn af búinu yrði sem mestur. En
eigi mundi það ko3ta minna fyrir marga
einstaka menn, að nota Safamýri fullkom-
lega. Og þeir mundu eigi geta vandað
jafnvel til alls, og eigi haft jafn-vandaðar
og góðar vörur á boð3tólum. Stór-búin
hljóta að verða arðsömust að tiltölu, ef
rjett er með farið.
Eg vil eigi setja á langar tölur um slíkt
stórbú, sem jeg hefl hjer nefnt, því að
flestir munu kalla það loptkastalasmið.
Eg heíi að eins sett þetta dæmi til að
sýna, að mikið mundi þurfa til að færa
sjer til fulira nota þann mikla auð, sem
faliun er í Safamýri.
Það er auðsætt, að mikið vantar til, að
efnalitlir bændur geti notað fullkomlega
slíkt engi, sem Safamýri er. En miklu
meiri og stórfenglegri hagsmuni mætti þó
hafa af henni, en menn hafa nú. Ef það
skyldi koma fyrir, að eigi yrði úr neinum
framkvæmdum til að vernda Safamýri, og
búa svo um, að fært sje að stunda hey-
skap í henni, þá væri eigi auðið að færa
því neitt til afsökunar. Að láta hana
eyðileggjast, en hafast ekki að, væri meiri
skaði og meiri vanvirða en svo, að við
mætti sæma. En við hinu er varla að bú-
ast, að gerðar sje allar þær umbætur, sem
þyrfti til að hafa full not af henni. Lík-
legt er að sá tími komi, að Safamýri verði
fullur sómi sýndur. Þekking landsmanna
á atvinnuvegunum mun aukast, og þar
með manndómurinn og krapturinn. Þá
mun það birtast, að landið er auðugra að
gæðum og góðum ko3tum, en vjer höfum
ætlað.
Nú er verið að undirbúa samþykt um
verndun Safamýrar, og umbætur á henni.
Það er vonanda, að slíkt nytsemdarmál
strandi eigi á áhugaleysi og sundrungu
þeirra, sem hlut eiga að máli. Eg veit,
að þetta fyrirtæki á nokkra góða fyigis-
menn, og það vil eg vona, að hyggindin
og dugnaðurinn verði ríkari í þessu máli,
en vesalmennskan og skammsýnin.
Ómakleg árás.
I 54. tbl. »Þjóðólfs* þ. á. átelur herra Jón
Ólafsson, bóndi á Bústöðum, stjórn búnaðar-
fjelags Seltjarnarnesshrepps fyrir ósanngirni
gagnvart sjer sem fjelagsmanni, og beinir sjer-
staklega orðum sínum að formanni fjelagsins
hr. alþingismanni Þorláki Guðmundssyni í
Pífuhvammi, en með því okkur, sem erum í
stjórn fjelagsins, finnst höfundur greinarinnar
ekki skýra rjett frá, sem líklega stafar af mis-
minni eða misskilningi, viljum við leyta okk-
ur að gjöra við grein hans litla athugasemd.
Vorið 1894 var ráðinn búfræðingur til að
vinna jarðabótastörf hjá bændum þeim í Sel-
tjarnarnesshreppi, sem voru í búnaðarfjelaginu.
og óskuðu eptir vinnu hans. Á fundi fjelags-
lagslns 19. maí s. á. var ákveðið, hvað marga
daga búfræðingurinn skyldi vinna hjá hverj-
um fjelagsmanni, sem beðið hafði um hann,
og jafntramt gjörð sú ákvörðun, að hver fje-
lagsmaður, sem hann starfaði hjá, skyldi láta
að minnsta kosti 2 menn vinna með honum,
svo jarðabæturnar gætu orðið að töluverðu
gagni. Gegn þessari ákvörðun stjórnarinnar
komu engin mótmæli á fundinum, hvorki frá
hr. Jóni Óafssyni nje öðrum, og virtust þvi
allir fundarmenn vera henni samþykkir. Á
sama fundi var og ákveðið, hvar búfræðingur-
inn skyldi byrja vinau sina og hvar enda
hana, og skyldi hver fjelagsmaður, sem hann
ynni hjá, flytja hann til næsta tjelagsmanns
eptir rjettri boðleið, og vissu þannig allir fje-
lagsmenn, hvern dagþeir skyldu vera viðbún-
ir að veita honum viðtöku. Þetta gjörðu og
allir nema hr. Jón Ólafsson, sem ekki var við-
búinn að veita búfræðingnum viðtöku, og rask-
aðist þar við dagaröð sú, sem ákveðin hafði
verið, þannig, að búfræðingurinn kom tyr til
sumra fjetagsmanna en þeir áttu von á. Svo
tapaðist og eins dags vinna bútræðingsins
fyrir þetta atvik, sem hann þó eðlilega hlaut
að fá kaup fyrir. Samkvæmt framanrituðu
virðist okkur því ekki ástæða til að saka
stjórnina fyrir ósanngirni eða ranglæti við
þennan fjelagsmann, þó hún vildi að sama á-
kvörðun gilti um hann sem alla aðra fjelags-
menn, sem nutu vinnu búfræðingsins þetta
vor. Það er jafnan óvinsælt að gjöra undan-
tekningar með einstaka menn, þegar gjörð er
ákvörðun, sem mörgum kemur við, nema knýj-
andi ástæður sjeu fyrir hendi, enda kom eng-
in beiðni til stjórnar fjelagsins frá hr. Jóni
Ólafssyni um undantekningu frá þeirri ákvörð-
un, sem gjðrð var á tundinum. Hefði hann
beðið stjórnina um undantekningu, og sýnt
fram á, að hann gæti ekki notið vinnu bú-
fræðingsins með sömu skilmálum sem aðrir
tjelagsmenn, er mjög líklegt að sú beiðni
hefði verið veitt, ekki einasta af stjóminni,
heldur og af fundinum í heild sinni. Yið vit-
um ekki til að bændur í Seltjarnarnesshreppi
hafi verið herra Jóni Ólafssyni neitt óvin-
veittir síðan hann fluttist í sveit þeirra, og
efumst því ekki um að tjelagsmenn, sem