Ísafold - 16.12.1896, Blaðsíða 1

Kemurútýmisteinusinnieða
tvisv.iviku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr.,erleudis5 kr.eða
l'/adoll.; borgist tyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
IJppsögn (skvifleg)bundinvið
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustota blaðsins er í
Austiirstrœti 8.
Reykjavík, miðvikudaginn 16. des. 1896. '
XXIII árg.
Norðurfararsaga Nansens.
iii.
Straumur var mikill í sjónum og ísinn all-
ur í spöngum, en smájakar milli þeirra og
mulningur, og var okkur því ekki hægt að
koma við húðkeipunum. Viö urSum því að
stökkva jaka af jaka og draga á eptir okkur
sleðana, en áttum sífelt á hættu, að þeir yltu
þeim niður í sjóinn. Þannig hjeldum við á-
fram í 14 daga. Þá komumst við loks að
landi, 6. ágúst. Það var á 81,31. stigi norð-
urbreiddar og 63. stigi austurlengdar. Land
þetta var mjög ömurlegt útlits, og ekki meira
en fjórar eyjar, snævi þaktar af enda og á;
kallaði jeg það Hvítingsland, eptir gamalli
þjóðsögu norskri. Norðan fram með eyjum
þessum var auður sjór og rerum við þar
vestur með á húðkeipunum. Þótti okkur þá
sem við mundum eigi þurfa framar á hundun-
um tveimur að halda, sem eptir voru, en illt
að hafa þá með sjer á húðkeipunum. Við
gerðum okkur því lítið fyrir og skutum þá;
skildum við hræ þeirra eptir á ísnum.
Dagana á eptir var svo mikil þoka, að við
sáum ekkert frá eyjunum; en 12. ágúst birti
dálítið upp og sáum við þá stærra land eða
rjettara sagt eyjabálk í suður frá okkur og
vestur. Skildum við ekkert í því, með því
að ekki vottaði neitt fyrir slíku á uppdrætti
Payers. Jeg fór að verða hræddur um, að
við værum farnir að verða ruglaðir í hnatt-
stöðunni og mundi úrin okkar hafa gengið í
meira lagi vitlaust upp á síðkastið. Þó gizk-
aði jeg helzt á, að þetta mundi vera vestur-
ströndin á Franz-Jóscfslandi, en hana hafði
enginn maður kannað áður. Eða þá að við
værum komnir til Gillalands, en það átti að
vera einhversstaðar á milli Franz-Jósefslands
og Spitzbergen. En það þóttist jeg öruggur
um, að ef við stefndum í suður og útsuður,
mundi okkur að lokum bera að Spitzbergen,
en þar vissi jeg að við mundum hitta fyrir
norska rostungsveiðimenn og að þeirmundu að
vörmu spori flytja okkur heim til Noregs.
Við hjeldum því áfram og gerðum ýmist að
róa, eða drógum sleðana og húðkeipana eptir
ísnum, og stofndum í vestur, eptir sundi, sem
er á 81Y2- stigi norðurbreiddar. Þegar við
vorum komnir vestur úr því, var þar fyrir
auður sjór langar leiðir, og rerum við með
landi fram í útsuður; gerðum við okkur von
um, að eiga skammt eptir til Spitzbergen. En
ekki eygðum við land í þá átt. Hinn 18.
ágúst bljes vindur af hafi og rak ísinn að
landi; vorum við þar tepptir í heila viku. Síð-
an hjeldum við áfram í tvo daga, en þákreppti
ísinn okkur aptur inni, 26. ágúst; það var á
81.13. stigi norðurbreiddar og 55‘/2. stigi aust-
urlengdar. Nú var svo langt á liðið sumars,
að mjer þótti tvís/nt hvort nokkur skip yrðu
ófarin heimleiðis frá Spitzbergen, er við kæm-
um þangað, og yrðum við því að láta þar
fyrirberast vetrarlangt, en tíminn of naumur
til að afla sjer þar vista og búa sig undir
veturinn. Og með því að okkur virtist eigi
mjög óvistlegt þar, sem við vorum niður
komnir, leizt okkur helzt að láta þar fyrir-
berust, vir því sem komið var. Þótti okkur
sem þar mundi heldur fengsamast til vista og
mundi því eigi skorta matbjörg.
Við tókum að vörmu spori til að skjóta
rostunga; við ætluðum okkur spikið af þeim
til eldsneytis. En þær skepnur eru ekkibarna-
meðfæri. Við urðum að gefast upp við að
koma skrokkunum af þeim á land eða upp á
ísinn og höfðum ekki önnur virræði en liggja
ofan á þeim vit í sjónum og flá þar af þeim
skinnið og spikið; en fyrir það urðu þessi einu
föt, sem við áttum og stóðum í, alveg gagn-
ósa af lýsi og óhrcinindum, og því heldur illt
skjól í þeim í vetrarkuldum og stormum.
Nóg var þar af bjarndýrum og skutunv við
þau til vetrarforða handa okkur. Þá er við
höfðum aflað okkur nægilegra vista í bráðina,
tókum við til að gera okkur hreysi af grjóti,
mold og mosa. En sá var vandinn meiri, að
fá eitthvert efni í þak á kofann. Loks vor-
um við svo heppnir, að finna rekatrje í fjör-
unni, og höfðum það í mæniás, en þöndum
rostungshúð yfir, og bárum grjót á jaðrana.
Síðan mokuðum við snjó ofan á. Reykháf
áttum við illt að koma upp; fjörugrjótið var
óhæft til þess. Höfðurn við ekki önnur vvr-
ræði en að hlaða hann v'ir klakahnausum og
snjó, og urðum við að yngja hann upp aptur
tvívegis eða þrívegis um veturinn.
Til matreiðslu, ljósa og hita höfðum við
rostungsspik og bjarnarfeiti. Til matar höfð-
um við enn bjarnarkjöt og bjarnarfeiti. Við
steiktum það á kvöldum á stórri aluminium-
pönnu, en á morgnana borðuðum við það soðið.
Rúm okkar og húðfat gerðum við af bjarnar-
feldum. Til þess að okkur væri hlýrra sváf-
um við báðir í sama húðfati. Fór allvel urn
okkur í kofa okkar. Var mikið af honum
grafið í jörð niður og höfðum við þar gott
skjól í vetrarstormunum, en þeir voru miklir
-og sjaldan hlje á. Með lömpum tókst okkur
að hafa svo hlýtt í kofanum, að ekki fraus í
honum miðjum; en viti við veggina var kald-
ara. Veggirnir voru alþaktir hrími og frost-
rósum prýddir, ekki ólíkir marmara við lampa-
ljós, og fannst okkur stundum, er við vorum
milli draums og vöku, sem við værum í mar-
nvarahöll. Kofinn var 5 álnir á lengd og 3
álna breiður, og sumstaðar svo hár, að viðgát-
um nærri því staðið upprjettir. Við höfðum
undir okkur malargrjót. Okkur tókst aldrei
að láta það verða nokkurn vegginn sljett, og
var helzta iðja okkar allan veturinn, að bylta
okkur á ýmsar hliðar og leita hófanna til
þess að finna, hvernig við ættum að liggja
til þess að kenna sem minnst til.
Við höfðum ekkert að gera, er gæti orðið
okkur til dægrastyttingar. Við höfðumst lít-
ið annað að en að sofa, jeta og síðan að sofa
aptur. Hafi nokkur maður enn þá gömlu
trví, að skyrbjúgur sje að kenna hreyfingar-
leysi, þá erum við órækur vottur þess, að
það er eigi rjett. Þótt furðu gegni, þá höfð-
um við beztu matarlyst allan tímann, og át-
87. blað.
um bjarnarkjötið okkar og feitina nveð mestu
áfergju. Þegar veður leyfði, gengum við okk-
ur til hressingar stundarkorn á hverjum degi
kring unv kofann okkar; en opt var hrv'ðin og
stórviðrið svo mikið, að okkur þótti ekki var-
legt að reka nefið út. Við lágum stundum
alveg hreyfingarlausir dögunum saman, þang-
að til loks okkur annaðhvort þraut klaka til
bræðslu í drykkjarvatu eða við vorunv orðnir
matarlausir inni; þá urðum við að fara út og
sækja okkur klaka eða draga inn til okkar
læri eða bóg af birni. Ekki gerðu bjarndýr-
in neitt vart við sig um nviðbik vetrarins, frá
því v nóvember og þangað til í marz, og urð-
um við ekki varir við nokkra lifandi skepnu
allan þann tíma, nema nokkra refi, sem lágu
að staðaldri á þakinu á kofa okkar, og heyrð-
unv við þá naga freðnar bjarnarkjúkur frá
okkur. Þeir voru bæði hvítir og mórauðir,
og hefði okkur verið innan handar að afla
okkur allmikils af dýrum loðskinnum; en við
voruvn ekki svo birgir af skotfærunv, að jeg
þættist nvega eyða þeim á refi; nvjer þótti
ekki fargandi skoti fyrir nvivvna en eitt bjarn-
dýr.
Veturinn gekk yfir höfuð vonunv framar.
(Það var veturinn 1895 — 96). Við höfðunv
beztu heilsu, og hefðunv við haft fáeinar bæk-
ur og dálítið af mjöli og sykri, konv okkur
saman um, að við hefðunv getað átt beztu
daga.
Loksins kom vorið, með sólskin og fugla.
Mjer er minnisstætt fyrsta kvöldið, fávu dög-
um áður en sá til sólar, er okkur varð snögg-
lega litið vvpp í hlíðina fyrir ofan okkur og
sáunv þar fljúga dálítinnhóp af svartfuglum. Það
var hin fyrsta kveðja frá lífinu og vorinu.
Komu margir hópar aðrir á eptir, og brátt
var krökt orðið um hamrabeltin í kring um
okkur; lífgaði fuglamergð þessi allt og fjörg-
aði með sínum glaðværa klið. Við höfðum
tekið eptir dökkna á loptinu í suðurátt og
útsuðurs allan veturinn, en einkum eptir að
konv franv á vorið, og þóttunvst mega nvarka
á því, að þar væri undir auður sjór, er slmgga
bæri af á loptið. Við gerðunv okkur því
beztu von um, að okkur mundi ganga ferðin
fljótt og vel í húðkeipum okkar vestur undir
Spitzbergen, ýmist um auðan- sjó eða nveð ís-
reki. Tókum við nvi að búa ferð okkar, er
við nutm aptur dagsbirtunnar.
Við urðvun að hafa nvargt og mikið fyrir
stafni, áður en við gátum lagt á stað. Föt-
in okkar voru svo gauðslitin og gagnsmogin
af fitu og saur, að þau voru síður en svo
hentug í slíka för. Við saumuðum okkur
þess vegna alfatnað vvr tveimur ullarábreiðum,
sem við höfðunv meðferðis. Nærfötin okkar
reyndum við að þvo eins vel og við gátum,
en aldrei fannst nvjer jeg hafa skilið eins
vel áður, hvað það væri í rauninni að vera
sápulaus. Veitti okkur nvjög erfitt að halda á
okkur sjálfunv hreinindunum, en okkur tókst
það þó nokkurn veginn, með því að núa inn
í okkur bjarnarblóði og fitu og nudda það
síðan af okkur aptur nveð nvosa. En því