Ísafold - 02.01.1897, Blaðsíða 2

2
því mætti virðast næi’, að endurltjósa annan-
hvorn þeirra; en handiðnamenn hafa mörg ár
engan fulltrúa átt síns liðs í bæjarstjórninni,
og ekki láandi, þótt þeir kunni miður við það,
enda ætti öðrum að vera meinfangalaust aö
þyðast viija þeirra í því efni. Yerða svo
hvorir öðrum samtaka um kosningarnar, sem
allt af er íorsjálla, og opt mjög áríðandi, ef
ekki á illa að fara, þ. e. einhverjir þeir aö
ná kjöri, er fáa fýsir að hafa í bæjarstjórn
aðra en sjálfa þá, vegna þess, að lítið lið eSa
sremd þykir í þeim.
Því skal engan veginn neitað, að bæjarfull-
trúar þeir, er nú fara frá, eiga engu síður
skilið að vera endurkosnir flestir heldur en
mjög margir þeirra, er það hefir hlotnazt áður
og má þar til einkum nefna annan eins mann>
og Jón Jensson yfirdómara. En það er nú
einu sinni mjög ríkur hugur í fjölda kjósenda
aS skipta um, og er engin þörf á aS vera
neitt að bæla hann niSur, þegar þeir hafa. al-
mennt hug á að kjósa mjög álitlega menn í
þeirra stað, eins og nú á sjer stað. Hinum
fráfarandi er sjaldnast neinn greiði gerður að
halda þeim lengur í bæjarstjórn en skyldu-
kvöðin heimtar, nema rniður nytir sjeu og þeim
gangi því helzt hjegómaskapur til að vilja
sitja þar áfram; og óþörf fastheldni viS þá
getur oröið til þess, að atkvæði dreifist til ó-
gagns.
Eins og nú horfir mál þetta við verSur því
lang-hyggilegast að vera vel samtaka að kjósa
þessa 5 menn:
Guðmund Björnsson hjeraöslækni,
Magnús Benjamínsson úrsmið,
Ólaf Ólafsson bæjarfulltrúa,
Sighvat Bjarnason bankabókara, og
Tryggva Gunnarsson bankastjóra.
Og nenna svo að koma á kjörfund á þriðju-
daginn. Omakið er ekki mikið nje tímatöfin,
— ekki annað en að skreppa snöggvast upp í
bæjarþingsstofu og afhenda þar kjörmiða sinn,
ef spara þarf tíma. Ekki skemmtilegt að vita
sig eptir á valdan þess með heimasetunni, að
einhver hjegómagjarn ónytjungur í þá stöðu
hafi smeygt sjer þar inn með taumlausum
uudirróðri við kærulitla kjósendur eða miður
forsjála, en fyrir handvömm hinna.
Landsk.jálfta-tökubörnin. Þau urðu 116
alls, börnin, sem tekin voru í haust úr landskjálfta-
sveitunum til dvalar hjer syðra, flest til fáeinna
vikna, meðan verið væri að koma upp skvlum á
heimilum þeirra til vetrarins, en nokkur vetrar-
langt. Eigi að siður varð þó niðurstaðan sú,
þegar til kastanna kom, að ekki fór nema þriðj-
ungur (39) barnanna heim aptur í haust eða fyrri
part vetrar, en hinum, 77, veitt dvöl til vors.
Þessi, sem heim fóru aptur, voru flest (26) úr Ölf-
usinu; hin úr næstu hreppum austan Ölfusár
(Sandv. og Hraung.), nema 1 af Landi — það fór
um hæl aptur vegna þess, að það var flutt suð-
ur helzt til lækningatilraunar, frá hjargálna heim-
ili, en er læknar hjer tjáðu því enga hata von,
höfðu foreldrarnir það heim með sjer aptur. Þau
ein af börnunum voru látin fara aptur, er ekki
þörfnuðust lengri dvalar eða foreldarnir vildu fá
heim fyrir veturinn, þó að þeim væri hoðin dvöl
fyrir þau hjer til vors, enda flestöll stálpuð.
Fyrir flestum (24) varð dvölin 5—6 vikur, en
eitthvað 2 fóru fyr, vegna óyndis, og sum voru
7—8 eða jafnvel 9 vikur.
Upphaflega var ekki hugsað lengra en að láta
hjálp þessa ná að eins til næstu sveitar, Ölfus-
ins, með því að þaðan var svo hægt um flutn-
ing barnanna, í vagni. En er undirtektirnar urðu
margfalt betri en við var búizt í upphafi, voru
færðar það út kvíarnar, að hætt var við frek-
lega öðru eins úr öðrum sveitum. Komu 57 hörn
alls úr Ölfusinu, en 59 lengra að, flest (30) úr
Hraungerðis- og Sandvíkurhreppum, og voru þau
einnig sótt hjeðan á vagni, en hin úr Landsveit
(10), af Skeiðum (7), úr Ashreppi (5), Holta-
mannahreppi (3) og Gnúpverjahreppi (2).
Af þessum 116 hörnum tóku Reykvikingar 89
(auk 4 nokkra daga eða vikur, er síðan fengu
samastað utan hæjar), en Seltirningar 17 ogKjal-
nesingar 9; 1 tóku hjón ein í Hafnarfirði, vetrarl.
Allar eru utanbæjarvistirnar vetrarvistir; þeir
höfðu boðið það fyrir fram, Seltirningar og Kjal-
nesingar. Af tökubörnum Reykvíkinga urðu 49
vetursetumenn.
Auðvitað er dvölin gefin öllum börnunum eða
vandamönnum þeirra; þó skal þess getið, að með
því upp komst eptir á, að 1 barnið var á sveit,
var það að eins haldið ókeypis til veturnótta, en
sveit þess látin gefa með því þaðan af. Það eru
allt einstakir húsráðendur, er þetta góðverk hafa
gert, flestallir með því að taka hörnin á heimili
sín, en fáeinir með því að koma þeim fyrir ann-
arsstaðar hjá góðu fólki og gefa með þeim; nema
hvað koma varð nokkrum keltuhörnum fyrir með
einhverri meðgjöf úr hinum almenna samskota-
sjóði, vegna þess að menn höfðu ekki heimilisá-
stæður til að taka svo ung hörn, fleiri en það
gerðu, og sumir fremur af vilja en mætti, hvað
efni snertir; en auðvitað var ekkert barn látið
uema í góðan samastað. Eáeinir hjeldu og hörn-
in meðgjafarlaust að eins fyrstu 6—7 vikurnar,
hið ýtrasta sem þeir höfðu heitið, en með ein-
hverri meðgjöf úr því. Flutning barnanna á
vagni hingað kostaði og samskotasjóðurinn. Flest-
allir þeir, sem hörnin tóku, klæddu þau upp á
sinn kostnað, að minnsta kosti hjer í hænum,
eins þau, sem heim eru farin aptur.
Bindindisfræðsla. RáSgjafinn hefir loks
4. nóv. f. á. fengið tíma til aS svara nokkr-
um áskorunum alþingis 1895. Þar á meðal
var ein um að innleidd verði í alþýð-, gagnufræða-
og barnaskólum, er njóta styrks úr landssjóði,
fræðsla um áfengi og áhrif þess á mannlegan
líkama, og hefir ráðgjafinn samkvæmt tillögu
landsböfðingja fallizt á, að nokkur tilteldn rit
um áhrif áfengis á mannlegan líkama, útgefin
af stórstúku Good-Templarreglunnar í Reykja-
vík (»Afengi og áhrif þess« eptir M. Larsen
og H. Trier, og kver um sama efni handa
börnum) verði send til allra lægri skóla, er
njóta styrks af almannafje, og sje forstöðumönn-
um skólanna lagt fyrir að stuðla til þess, að
innihald þessarra rita verði kunnugt þeim, er
á skólana ganga. Stórstúkan lætur af hendi
svo mörg eintök, sem þörf er á í þessu efni.
Háskólanáms-styrknr. Eklci hefir ráð-
gjafinn viljað sinna áskorun frá neðri deild
síðasta alþingis um samningsleit við háskóla-
stjórnina í Kaupmannahöfn um að framvegis
yrði fækkað að mun námsstyrkum íslenzkra
stúdenta þar, en að sama skapi veittur styrk-
ur af fje háskólans til kandídata frá embætta-
skólunum á Islandi, er þess eru sjerstaklega
maklegir og dvelja að minnsta kosti árlangt
við háskólann og færa sjer kennslu hans í nyt
til að fullkomnast i námsgreinum sínum.
Landshöfðingi hafði lagt á móti tillögunni
bæði á þingi og í brjefi sínu til stjórnarinnar,
með því að takmörkun háskólastyrksins mundi
að eins leiða til þess að svipta marga efnilega
íslenzka námsmenn tækifæri til að afla sjer
vísindalegrar þekkingar, sem annaðhvort alls
eigi eða í minna mæli yrði fengin hjer á
landi. Ráðgjafinn er þessu samdóma, og bætir
því við, að það sje frá íslenzku sjónarmiði
varhugavert að koma af stað rannsókn um
nauðsyn eða gagnsemi þess, að íslenzkir náms-
menn njóti styrks við háskólann í svo ríku-
legum mæli, sem nú gerist.
Frímerkjagróðabralliö. Gróðahnykk-
inn fyrir landssjóð, sem dr. Ehlers kom upp
með (sjá ísafold 18. maí 1895) í því skini að
afla fjár til holdsveikisspítalastofnunar og al-
þingi aðhylttist feginsamlega, þó með nokkrum
afbrigðum að því er snertir hagnýting hins
væntanlega gróða, hefir stjórnin í Kaupmanna-
höfn sett slagbrand fyrir, með því að láta
synja frumvarpi þingsins um nýja frímerkja-
gerð staðfestingar, af þeirri ástæðu, að það
mundi ekki vel þokkað af öðrum þjóðum í
allsherjar-póstsarnbandinu, en ísland er einn
fjelaginn í því. Þess konar gróðabrall þykir
blátt áfram ekki vel samboðið virðingu þeirra,
er það löguneyti skipa, að dómi hinna meiri
háttar ríkja að minnsta kosti, enda aldrei við
það fengizt af þeim. Af þeirri velsæmistil-
finningu hefir og danska póststjórnin afsagt
fyrir fram að láta oss í tje aðstoð sína til
slíkrar frímerkjagerðar. Ráðgjafinn drepur og
á það, sem kunnugt er annarsstaðar frá, að
margir eru farnir að hafa ímugust á frímerkja-
breytingum, bæði stjórnarvöld og aðrir, )>nema
ástæða sje til vegna póstþjónustunnar eða
annars slíks«, og nefnir fyrirhugaðan póstfund
í Washington að ári, er það atriði muni að
líkindum taka til íhugunar. Hafa blöð látið
á sjer heyra, að þar mundi verða stungið upp
á því ráði til að afstýra þess konar bralli,
að allsherjarpóstsambandið neitaði að viður-
kenna gildi slíkra frímerkja.
Um húsabætur
á landskjálfta&væöinu m. m.
ritar hinn þjóðkunni atorku- og framfaramað-
ur Eyjólfur sýslunefndarmaður Guðmunds-
son í Hvammi á Landi ritstjóra þessa blaðs
í f. mán.:
»Mjög er mjer kært að hugsa með yður
um það, hvernig bezt yrðu ráðnar bætur á
hýbýla-annmörkum hjer um landskjálftasveit-
irnar, og um að gjöfum þeim, er góðgjarnir
menn hafa skotið saman þeim til líknar, er
fyrir landskjálftatjóninu hafa orðið, yrði varið
svo, að verulegur vottur sæist eptir til fram-
búðar.
Jeg skal þá snúa mjer að grein yðar í 71.
tbl. ísafoldar.
Þessi grein hefir vakið svo mikla eptirtekt
og umræður, að jeg efast um, að nokkur
blaðagrein hafi jafn-mikið verið rædd.
Aðal-innihald hennar er, eins og fyrirsögnin
bendir til, »um timburhús í stað moldarbæja«.
Allir eru á einu máli um, að þetta væri
bráðnauðsynlegt, og varla er nokkur sá, er
ekki sjái í anda hin miklu umskipti til góðs,
er landbúnaðurinn myndi taka, ef haganlegir
timburbæir eða timburhús kæmu í stað mold-
arbæjanna.
»En hvernig má þetta ske?« segja menn.
»Það er ómögulegt fyrir því nær alla, eins
og nú er ástatt«.
Af þessu sjest, að viljinn, sem er mikils-
virði, er einbeittur og vakandi. En þótt
máttinn vanti nú sem stendur eptir þetta
áfall, þá mun engan geta furðað á því.
Gerum nú, að samskotin yrðu svo rífleg, að
með þeim yrði bættur sá skaði, sem menn
hafa beðið, að t. d. 2/s pörtum, og væri þessu
varið til járn- og timburkaupa. Er það ætl-
un mín, að hjá mörgum drægi þetta langt eða
jafnvel dygði fyrir efni í timburhús, er nægði
til afnota sveitaheimili, þar eð gjöra mætti
ráð fyrir góðum innkaupum. En þá er þung
þraut eptir, og það er aðflutningur á efninu.
Hana má þó lina til muna með því, að menn