Ísafold - 09.01.1897, Blaðsíða 1

Kemurútýmist eisiu sinnieða
tvisv.i vikn. Verð árg.(90arka
niinns,t) 4ki.,erlendis 5 kr.e’ða
l’/adoií; borgist týrir miðjan
júlt (evlendis t'yrir fram).
ÍSAFOLD
Uppsögn (skriíieg) bundin vTið
áramót, ógild nema komin sje
tii útgefanda íyrir 1. október.
Afgreiðslustofa biaðsins er í
Austurstræti 8.
XXIV
árg.
Reykjavík, laugardagina 9 jan 1897.
2 bíað.
ISAFOLD
1897.
Hlunnindi fyrir nýja kaupendur að
/þessum (24.) árgangi:
i
Sögusafn Isafoldar,
þrjú bindi (6., 7. og 8.), 1894, 1895 og 1896.
Ails yfir 400 bls. Enn fremur fá allir kaup-
endur þessa árs Sögusafn blaðsins (1897),
væntanlega 7—10 arkir af vel völdum og vel
þjkldum sögum, miklu betri í alla staði heldur
miðlungstilraunir í íslenzkum skáldsögu-
sarnsetningi; enda er það þeirra dómur, er
vel kunna slíkt að meta, að Sögusafn Isafold-
ar beri langt af samkynja söfnum íslenzkum bæði
a<S efni og orðfæri.
Fyrirlestur
um
bússtjórnar- og matreiðsSuskóia,
fluttur í Kennarafjelaginu 2. jan. 1897
af
Elínu Eggertsdóttur.
Jeg veit, að engum, sem eru hjer inni, er
ékunnugt um, að til orða hefir komið, að þörf
vseri á, að koma hjer á stofn hússtjórnar- og
matreiðsluskóla fyrir íslenzltar konur, og því
aS eins hefir það komið til orða, að einhverj-
um hefir fundizt þörf á því; og síðan þessu
máli hefir verið hreyft, hafa bætzt við fjölda-
margir, er tekið hafa í sama strenginn.
Jeg hefi ekki orðið vör við, að nokkurt ís-
lenzkt blað hafi svo mikið sem andað á móti
því.
Kvennablaðið og Fjallkonan hafa stutt það,
og hið fyrnefnda hefur flutt rækilegar grein-
ar um hússtjórnarskóla á Norðurlöndum og
víðar.
Þjóðólfur hefir flutt ágrip af fyrirlestri,
fluttum norður í Skagafirði, er æskir þess ein-
læglega, að þvílílt kennsla komist hjer á stofn.
ísafold hefir flutt greinar um þetta mál,
og eptir anda hennar og stefnu mun hún
styðja það.
Eptir þessu get jeg ekki annað en ályktað
svo, að flest íslenzk lilöð muni vera þessari
stofnun hlynnt. Og á margan annan hátt
hefijeg orðið þess vör, að hin íslenzka þjóð
kallar eptir skóia í þessa átt. Hún finnur
vel, að hana vantar kunnáttu og þrek til að
frámkvæma ýmsar endurbætur í hússtjórn og
matreiðslu, og hún finnur líka vel, að vlða
er þörf á þeim.
Þegar því farið er að ræða um, að koma á
stofn skóla, er ekkert annað augnamið hafi
en að kenna íslenzkum konum að vinna hin
ábyrgðarmiklu og vandasömu heimilisstörf á
haganlegasta og bezta hátt, þá taka allir und-
ir, að slíkt sje br/n þörf, og áður en skóla-
stofnun þessi er komin lengra en svo, að að eins
er huið að utvega henni húsnæði og kennara,
eru nemendur farnir að streyma að henni.
En til þess að skóli þessi geti byrjað, þarf
að afla honum fjár. Jeg, fyrir mitt leyti, á
óhægra með að afla honum þess en nokkurs
annars, er hann með þarf, og því var það,
að mjer fannst sem ský drægi frá sólu, er
hið íslenzka ltennarafjelag bauð aðstoð sína
og vildi heyra, hvernig sakir stæðu með
skólahugmynd þessa, og fyrir áskorun þessa
heiðraða fjelags tala jeg nú máli þessarar
skólastofnunar.
Jeg er innilega sannfærð um, að kennara-
fjelaginu verður það til vegs ogsómaaðrjetta
henni hjálparhönd, einmitt þegar mest á ligg-
ur. Enda er það sannarlega í þess verka-
hring, að styrkja slíka stofnun. Jeg tek t. d.,
hve mikið áhugamál má kennarastjettinni
ekki vera, að hreinlæti yrði meira við haft í
skólunum en er. Það ætti að vera svo, að
það vekti aðdáun allra, en því að eins getur
það orðið, að þjóðinni í heild sinni innrætist
meiri hreinlætistilfinning. Hvar sem litið er,
hvort heldur meðal hinna fátæku eða hinna
efnaðri, hvort heldur þar, sem hið opinbera á
í hlut eða heimilin, alstaðar er ábótavant.
Og t'il að bæta það, nægja ekki orðin tóm;
það verður að kenna það verklega. Hvernig
eiga húshændur að segja fyrir þeim verkum,
er þeir ekki kunna, og hvernig eiga hjúin að
vinna þau verk, er þau ekki kunna? Og það
þarf meira en að kunna þau verklega, það
þarf að hafa sannfæringu fyrir því, að það
megi ekki vinna þau öðruvísi, og vita hvað
leitt getur af því, ef út af er brugðið.
Með fáeinum orðum vil jeg gjöra grein
fyrir, hvernig jeg hugsa mjer stofnun og
fyrirkomulag þessa skóla, og er það á þessa
leið:
Aðalmark og mið hússtjórnar og matreiðslu-
skólans ætti að vex-a það, að leitast við að
innræta þjóðinni þann hugsunarhátt, að þykja
það lítilmannlegt, að eyða meira en hægt er
að afla, að meta hreinlæti og reglusemi fremst
af öllum þeim þægindnm, er menn geta veitt
sjer, að reyna ný áhöld, er ljett gætu vinn-
una, og ef þau eru að gagni, að veita þeim
meðmæli og afla þeim útbreiðslu.
Skólastofnun þessi hefi jeg hugsað mjer að
ætti sig sjálf, en stæði undir æðri stjórn
(landshöfðingja eða stiptsyfirvalda), er sam-
þykkti reg'lugjörð skólans, veitti forstöðukonu-
starfið, kysi annan prófdómarann og kysi end-
urkoðara.
Skólinn ætti að standa árið um kring, og
árið að mynda einskonar heild, en væri þá
skipt í 3 tímabil, 4 mánuði hvert.
Skemur en eitt tímabil mætti enginn nem-
andi vera í skólanum. Yið lok hvers tíma-
bils skal halda opinbert próf, að viðstöddum
tveimur prófdómurum.
Námsgreinir skólans skulu þessar:
1. Matreiðsla. II. Þvottur, III. Reikningshald,
IY. Hússtjórn.
I. Matreiðsla er innifalin í: 1. almennri matar-
gjörð, 2. framreiðslu á mat, 3. mjólkurmeð-
ferð, 4. um næringarefnin og samsetning
þeirra.
II. í þvotti er innifalinn: 1. þvottur og
meðferð á fatnaði, 2. þvottur og hirðing á
herbergjum, 3. þvottur og hirðing á sjálf-
um sjer, 4. um loptið í sambandi við lík-
ama vorn, bústaði og klæðnað.
III. Reikningshald er innifalið í: 1. innkaupa-
reikningshaldi, 2. daglegu reikningshaldi.
IV. Hússtjórn er innifalin í: 1. að sjá um að
allt sje unnið á rjettum tíma, 2. að sjáum
að hver hlutur sje á þeim stað, er honum
er ætlaður, 3. að ákveða hvað vinna skuli
yfir vikuna og hafa til hverrar máltíðar.
Kennarar skólans og stjórn.
Kennarar skólans sjeu 2: forstöðukona og
kennslukoua.
Forstöðukonan hefir sjerstaklega á hendi
umsjón og alla bóklega kennslu, er námiðsnert-
ir, en kennslukona hefir á hendi hina verklegu
tilsögn þó að þær aðstoði hver aðra eptir
þörfum.
Forstöðukona velur sjer sjálf kennslukonu
og ennfremur 3. mann, karl eða konu, til að-
stoðar í stjórn skólans, og sje hann gjaldkeri
hans, þannig, að allar tekjur og útgjöld fari í
gegnum hans hendur.
Eorstöðukonan kemur árlega á prent annað-
hvort í blaði eða tímariti skýrslu um skólann,
svo landsmönnum gefist kostur á að kynna
sjer sem bezt stefnu hans og viðgang.
Stjórn skólans (forstöðukona, kennslukona
og gjaldkeri) semur reglugjörð fyrir skólann.
Einnig kýs hún annan prófdómarann við skól-
ann.
Skilyrði fyrir inntöku í skólann skuluþessi:
1. Að umsækjandinn taki próf, er sýni, að
hann hafi nægilega kunnáttu í reikningi og
rjettritun, til þess að hafa full not af kennsl-
unni.
2. Að umsækjandi hafi engin næm
veikindi, nje neinn hörundskvilla.
3. Að umsækjandi borgi fyrir sig fyrirfram
fyrir hvert tímabil, er hann ætlar sjer að
dvelja í skólanum.
Húsnæði hefir skólinn fengið í hinu n^^ja
iðnaðarmannahúsi hjer í bænum, þegar það
er orðið fullbyggt.
Kennslukona sú, er ráðin er við skólann,
er Hólmfríður Gísladóttir, dóttir sjera Gísla
Jóhannessonar síðast prests að Reynivöllum í
Kjós og konu hans Guðlaugar Eiríksdóttur.
Hún er nú í útlöndum að búa sig undirþetta
starf. Ein málsmetandi kona, er hefur kynnzt
henni, síðan hvín fór utan, hefir farið þeim
orðum um bana, að hún væri sú heppilegasta,
er hún þekkti til þessa starfa, og sama álit
höfum vjer á henni, er þekkjum hana hjer
heima.
Forstöðukonustarfið hefi jeg hugsað mjer,
að taka að mjer fyrst um sinn. En nú er
sem hljómi í eyrum mjer: já, þarna kemnr
það, hvin er að berjast fyrir hússtjórnarskól-
anum, til þess að útvega sjálfri sjer atvinnu,
en mönnum skjátlast í því. Einhver varð að
verða til þess, og hefir það hitzt svo á, að
það varð einmitt jeg; en að það sje eða hafi
verið af eigingjörmim hvötum, er hin mesta