Ísafold - 09.01.1897, Blaðsíða 2

6
fjarstæða. Þeir sem þekkja mig, þurfa ekki
aðrar sannanir fyrir því en orð mín; en hin-
um, er minna þekkja til, skal jeg jafnframt
sanna það í verki, með því að taka engan
eyri fyrir starf mitt viS skólann, og þá vona
jeg, aS hvorki tortryggni nje öfund blindi svo
augu þeirra, aS þeir geti ekki skynsamlega at-
hugaS þetta velferSarmál vort.
Þar sem nú skólinn á víst húsnæSi, kenn-
ara og nemendur, vantar hann ekkert til þess
aS geta byrjað annaS en stofnfje til aS kaupa
fyrir áhöld og húsbúnaS. Hve milclu fje sje
variS til þess, fer nokkuS eptir því, hve mik-
ið hann hefSi; en eptir mínu áliti veitti hon-
um ekki af allt að 2000 krónum, svo að hann
gæti laglega byrjaS.
Fyrir eldhúsgögn og borSbúnaS mundi þurfa
um 1000 krónur, og fyrir rúm og húsbúnað
handa kennurum og nemendum má ekki ætla
öllu minni upphæS.
En hve mikiS viðhaldsfjé skólinn þyrfti, er
ekki gott aS ákveSa að svo stöddu, en aS lík-
indum mundi þaS þurfa nokkuS aS mun, á
meSan hann væri að komast vel á laggirnar,
en síðar mætti á reikningum skólans sjá,
hvers hann þyrfti meS. AS eins er hægt aS
gjöra sj.er grein fyrir, hverjir yrSu hinir helztu
gjaldaliSir og tekjuliSir skólans, og eru þeir
þessir:
I. ÚtgjaldaliSir.
1. Húsaleiga, 2. Matvæli, eldsneyti og
Ijósmatur, 3. Áhaldakaup og viðhald þeirra,
4. Kaup kennara, 5. Húslæknir, 6. Ýms út-
gjöld.
Innifalið í útgjaldaliSnum »Yms útgjöld«
hefi jeg hugsaS mjer dálítinn skerf til bóka-
kaupa og til 4 sjóða, er stofnaSir yrSu jafn-
framt skólanum.
Nöfn og tilgangur þessara 4 sjóða:
I. í ramtiðarttjóður. Honum skal variS
til hvers er vera skal, er stjórn skólans þætti
viS eigandi.
II. Brúðargjafasjóður. Honum skal var-
iS til brúðargjafa handa nemendum skólans,
og skulu þaS ávallt vera einhverjir þeir hlut-
ir, er annaShvort miSi til þess aS efla þrifn-
aS eSa Ijetta vinnuna.
III. 50-ára-sjóður. Honum skal var-
ið til styrktar handa nemendum og kennur-
um, er veriS hafa í skólanum og kynnu að
þarfnast styrks eptir 50 ára aldur.
IV. Verðlaunasjóður. Honum skal variS
til verðlauna handa íslenzkum konum, er
skara fram úr í hússtjórn og matreiðslu.
II. TekjuliSir:
1. MeSgjöf með .nemendum.
2. Borgun kennara fyrir fæSi og húsnæði.
3. Fæðissala og annað, er skólinn kann að
selja.
4. Styrkur af almannafje.
Til þess nú aS koma öllu þessu í fram-
kvæmd fer jeg fram á, að hið ísl. keunara-
fjelag gangist fyrir því, aS útvega skólanum
fje til aS komast á stofn og fje honum til
viShalds.
Einhverjum kann nú aS finnast, aS það
hafi lítil ráð til þess, en jeg sje nóg; t. d.
virðist þaS eSlilegt og eiga vel við, að kvenna-
skólinn hjer styrki þennan bróður sinn, með
því aS leggja honum til stofnfje, annaShvort
aS láni eSa sem gjöf, og get jeg ekki annaS
ímyndaS mjer, en aS þeir, sem fyrir honum
ráSa, mundu líta svo á það mál. Verið gæti,
að hann yrSi fær um að launa honum það
ríkmannlega síðar.
En fje það er skólinn þyrfti sjer til viS-
halds væri sennilegast, aS hann fengi úr *
landssjóði, í gegnum þingið, og ætti það að
vera auðsótt, ef svo vel skipað fjelag, sem hið
ísl. kennarafjelag er, legðist á eitt með aS
afla honum þess.
Margt fleira mætti segja máli þessu til
skyringar, en uú lsét jeg staðar numið aS
sinni og óska þessu velferSarmáli góSum sigri
og aS stofnun hússtjórnarskólans verði til
blessunar fyrir land og lyð.
Landsbókasafnið 1896.
Ljeð bindi Lántak- Bindi ljeð í Lesend-
út. endur. lestrarsal. ur.
Janúar 202 126 674 204
Febrúar 293 167 751 254
Marz 247 174 1038 433
April 190 113 381 155
Maí 142 83 327 107
Júní 76 45 180 66
Júlí 118 54 248 70
Ágúst 91 54 255 87
Sept. 85 48 168 55
Okt. 132 70 183 60
Nóv. 263 138 220 109
Des. 99 62 275 108
1938 1134 4700 1708
Landsbókasafninu hafa á árinn hæzt 64ö bindi.
Gefendnr: Möller & Meyer materialist. í Khöfn,
Den norske hist. Kildeskriftkommission, Vísinda-
fjelagið danska, Magnós landshöfðingi Stephensen,
Samf. til Udg. af gl. nord. Literatur, Kirkju- og
kennslumálastjórn Norðmanna, Academia dei
Lincei, U. S. Department of Agriculture, Host
bóksali, Visindafjelagið norska, Fornfræðafjelagið
danska, Geological Survey of Canada, Kíkisskjala-
safnið, Harnard College, Prof. K. Maurer, Dr.
Eichmiiller, Dr. A. Oebhanlt, Dr. Þorv. Thoroddsen,
Meteorologiska observatoriet Upsala, Smithsonian
Institution, Háskólabókasafnið í Kristjaníu, Eiríkur
meistari Magnússon í Cambridge, Public Museum
of the City of Milwaukee, Kommiss. for Ledelsen
af de grönlandske Undersögelser, Hr. R. E. Fox
Syracuse, N. Y., Prof. W. Fiske, Rikisskjalasafn
Norðmanna, University of Nebraska, fyrv. rektor
dr. Jón Þorkelsson, cand. Helgi Jónsson, docent
Finnur Jónsson.
Flest bindi (32) hefir gefið prof. Fiske.
Handrit hafa verið keypt 2, og 9 komið í skipt-
um frá Forngripasafninu.
Handrit gefin: 1 af Sigurði búfræðing Sigurðs-
syni, 2 gefin af Páli sagnfræðing Melsteð, 2 mál-
dagabrief á einu skinnblaði af docent Eiríki Briem.
6/i 1897.
Hallgr. Melsteð.
Bæjarst.jórnarkosiiingm. Hún fór svo
hjer, 5. þ. m., að 3 hinna fráfarandi fulltriía
voru endurkosnir: Ólafur Ólafston, Halldór
Jónsson og Jón Jensson, og 2 kosnir nyir:
Tryggvi Gunnarsson rg Magnús Benja-
minsson. Guðmundur Björnsson hjeraðs-
læknir fekk e.inu atkvæði færra heldur en
Jón Jensson (188 gegn 189), og Sighvatur
Bjarnason mun hafa hlotið atkvæðafjölda næst
þeim. Fram undir 3/s kjósenda greiddu at-
kvæði, eSa 317 af 550.
Að hinu bezta frágengnu er hiS næst-bezta
góSra gjalda vert. Bezt hefði verið, ef þeir
hefðu báðir kcmizt að við þessa kosningu,
bankastjórinn og hjeraðslæknirinn; en úr því
þaS átti ekki aS lánast — munaði einu at-
kvæði —, fór mikið vel, að sá þeirra komst
að, er meira reiS á í þetta sinn og mestur
hafði verið andróðurinn móti og heimskuleg-
astur; og eins hitt, aS vel tókst valiS í hins
staS.
Eins og tekið var mjög greinilega fram í
síðasta blaSi, áttu þeir meira en skiliS að vera
endurkosnir báðir, Halldór Jónsson og Jón
Jensson, og hefði enginn hirt um að skipta um,
ef ekki hefSi verið sýnileg þörf á þeimnyjum
kröptum í bæjarstjórnina, er henni mundu
hafa græðst með þeim Tr. Gunnarssyni og G.
Björnssyni, sem hvorugur var hjer, þegarhin-
ir voru kosnir, fyrir 6 árum. Auðvitað hefði
mátt kjósa þá báSa beint í staS þeirra Guð-
mundar Þórðarsonar og Gunnars Gunnarsson-
ar, er hvorugan var tekið í mál að endur-
kjósa, af þeim ástæSum, sem vikið er á í sið-
asta blaði; en þá var handiSnamönnum skák-
aS frá að fá mann úr sínum flokki í bæjar-
stjórnina, og sömuleiðis hinum lægstu gjald-
endum, þorra þurrabúðarmanna, varnað aS
koma þeim manni aS, er kunnugt var að haf'Si
sjerstaklegt fylgi þeirra, og átti þaS marg-
faldlega skilið, en það var Sighvatur Bjarna-
son banlcabókari — úr því svo var, að þeim
ljek ekki almennt neinn hugur á aS koma að:
manni beint úr sínum flokki, hvernig sem á
því hefir staSið. Því að bezt fer á því, aS bæj-
arstjórnin sje skipuð mönnum af öllum aðal-
flokkum eða stjettum bæjarfjelagsins, enda
hefir þetta blað jafnan stutt þá stefnu og
lagt til, að þeir væru kosnir úr hverjum
flokki, er mest og' almennast fylgi hefðu sinna
stjettarbræðra. Sanngjarnara og óhlutdrægn
ara er ekki hægt að fara í það mál, enda
hefir þaS mikiS vel gefizt hingaS til, þar sem
hver flokkur hefir aldrei almennt haldið fram
nema vel hæfum mönnum og liðgengum í
bæjarstjórn, hvað sem líður samanburði viS
færustu menn í öðrum flokkum. Fyrir þeirra
hluta sakir lagði þetta blað til, að þeir H. J.
og J. J. væru látnir víkja fyrir áðurnefndum
2 nýjum mönnum, en ekki fulltrúaefni hand-
iðnamanna og þurrabúðarmanna(öðrum fremur).
Þeirvoru og hvorugur, H. J.og J. J., ómissandi í
bæjarstjórn, heldur var á nógum völ þeimjafn-
snjöllum, og allar líkur til eptir almennri
reynslu, aS þeir yrju miklu fegnari að losna
en aS halda áfram. ÞaS er fremur fágætt, að
menn fýsi að hafa sveitarstjórnarstörf á hendi
lengur en lög ákveSa. ÞaS er, þegar bezt lætur,
að eins, að þeir ætli sjer eitthvert það áríð-
andi hlutverk að vinna þar eptirleiðis, erþeir
því treysta sjer til öSrum fremur, og er
þá alveg rjett aS endurkjósa þá, ef aðrir hafa
einnig það álit á þeim. Sje það elcki, en aðr-
ir í boði, til slíkra hluta sjerstaklega líklegir,
er miklu rjettara að endurkjósahinaekki, þótt
jafn-óaðfinnanlegir sjeu og fólk er flest í
þeirri stöðu, en bæta heldur í sveitarstjórn-
ina nýjum kröptum, sem hún þarfnast sjer-
staklega og sveitarfjelaginu er sýnilega mik-
ill ávinningur að. A þaS í fyllsta máta heima
um bankastjóra Tryggva Gunnarsson, sem höf-
uðstaðurinn hefSi' gert sjer bæði minnkun og
skaða að hafna í bæjarstjórn; og likt mun
flestum óháðum kjósendum finnast um hjer-
aðslækni GuSmuud Björnsson, ekki sízt síðan
þeir heyrSu tillögur hans um mjög áríðandi
umbætur á hinum og þessum vanhögum bæj-
arfjelagsins í heilbrigðismálefnum á undirbún-
ingsfundi kveldið fyrir kosninguna. Mun eng-
um skynbærum, óhlutdrægum og óháðum
kjósanda hafa blandazt hugur um, að manni
með hans þekkingu og áhuga í þeim efnum
væri síður en ekki ofaukiS í bæjarstjórnina.
ÞaS mun engum þeirra hafa getaS slcilizt, að
bæjarfjelaginu gæti verið nokkur óhagur að
hafa skipti á honum og hverjum sem er hinna
fráfarandi bæjarfulltrúa. Sú mótbára gegn
kosningu hans, að hann gæti gert sama gagn
sem heilbrigSisnefndarmaður utan bæjarstjórn-
ar, á við engin rök að stySjast, og var henni
sýnilega beitt gegn betri vitund, eptir að búiS