Ísafold - 09.01.1897, Blaðsíða 3

7
Var að s/na frarn á, að hjer er í raun og veru
engin bæjar-heilbrigðisnefnd til og hefir aldrei
verið; að eins gert ráð fyrir hennií lögum, en
engin fyrirmæli um verksvið hennar, hver
völd hún hafi, hver sje formaður hennar o. s.
frv. Og þó að hún væri til, og þó að hjer-
aðslæknir væri formaður hennar — eern eng-
inn fi'jtur i-r fyrir, — og þó að hún liofði
einhver völd, þá gæti hjeraðslæknir ekkikom-
ið að hálfu liði til framkvæmdar þeim um-
hótum í heilbrigðisefnum, sem bæjarfjelagið
þarfnast, á móts við hitt, ef hann er í sjálfri
bæjarstjórninni, og á kost á að tala þar sínu
mali, eyða með fortölum sínum deyfð eða á-
hugaleysi samfulltrúa sinna, eða þá vanþekking-
ai'hleypióómum þeirra, fleiri eða færri, á því
mali, er hann berst fyrir, auk þess sem það
er bæjarstjórnin ein, sem allt fjárveitingar-
valdið hefir, og mundi miklu hættara við að
skella skolleyrum við kröfum utanbæjarstjórn-
armanns, smáum eða stórum, hversu nauösyn-
legar sem þær væru og bæjarfjelaginu heilla-
vænlegar.
Það er kjósendum hjer til sóma, að þeir
liafa sjeS og skilið þetta, mikill meiri hluti
þeirra, er kjörfund sóttu, 188 af 317, svo
hlífðarlaust og bíræfnislega sem gengið var þó
fram í þvi að villa þeim sjónir, að ótöldum
öðrum brellum, er hafðar voru í frammi til að
bægja þeim báðum frá kosningu, honum og hr.
lr. Gunnarssyni, þannig löguðum, að þær
mundu þola illa dagsljósið. Það sjá allir, að
það er tóm tilviljun, að þessi 188 atkv. hrukku
ekki til að koma hr. G. B. í bæjarstjórn, —
að annar maður fjekk 1 atkv. fleira.
'Tólagleði Hjálpræðishersins. Herinn
hjelt 115 'börnura jólagleði þriðjudagskvöldið 5.
þ- man. i kastala sínuin hjer í bænum, eins og í
fyrra, nema öllu tilkomumeiri, með því að nú
hafði hann meiri föng til þess og betri, fyrir
góðan stuðning all-margra málsmetandi manna,
sem hernum eru lilynutir og þakklátir fyrir starf
mns hjer, eins og maklegt er. Börnunum var
s vemmt með jólatrje, hljóðfæraslætti og söng, er
þau tóku sjálf þátt í. Auk þess fengu þau ágæta
maltið og talsverðar. gjafir, ýmislegan fatnað,
ema spjör stóra, eða fleiri smærri, þau mest sem
atækust eru, ýmist alveg nýtt eð'a saumað upp
ur biukuðum fötum, og hefir eigi all lítil vinna
farið til þess.
Hvaðanæva.
Um nianndrápin i Miklagarði í sumar
hafa menn nú greinilega vitneskju og áreiðan-
h g.ir frásagnir. Þau gerðust einmitt um sama
h 3 ti, seni landskjálftarnir stóðu yfir hjerna.
Gllum, sem á þau minnast, ber saman um,
>lð það sje einhver hinn voðalegasti atburður
°° hryllilegasti, er heimurinn hefir af að
Negja.
^jö þúsundir manna, karla, kveuna og barna,
ixaðai niður eða lamdar til bana um há-
'jartan dag 0g fyrir allra manna augum á
io uðstrætum einnar meðal helztu borga Norð-
urálfunnar! Þetta vinnur tyrkneskur skríll
°b nvel heldri menn innan um, en lögreglu-
nienn veita til þess fulltingi sitt, hermenn
setth ^ hafast ekki að, en jafnvel hátt
, U ernbættismenn tyrkneskir eiga þátt í
g num. Herskip Norðurálfuríkja með óvíg-
, , .. u eumig sjonarvottar að þessum
opum, en höfðust ekki að; Norðurálfan er
m sje s\ o . gagntekin af friðarást um þessar
nmni ir, segir »Kringsjaa«, að hún mundi
s.i0t heldur kjósa, að hvert kristið manns-
barn í Tyrkjaveldi væri brytjað niður, en að
rjúfa friðinu, sem kallað er.
»Mannkynssagan kann frá engu sams konar
dæmi að segja á slöari öldum. Hin voðalegu
hryðjuverk Frakka í stjórnbyltingunni fyrir
100 árum voru barnavipur hjá þessu og varla
nefnandi á nafn í samanburði við þessi tyrk-
nesku manndráp. Fáir kunna lengra til að
jafna en septemborvíganna í París 1792; þau
hafa lengi verið kölluð hin mikilfeuglegustu
og hryllilegustu níðingsverk, sem unnin hafa
verið á síðari öldum. En ekki voru þau neitt
í samanburði við þessi illvirki í Miklagarði í
sumar, hvað þá lieldur í samanburði við það,
sem gerist f Armeníu eða gerðist á Krít í
sumar; það er hlægilegt að bera það saman.
Það voru 1200 manna, sem lífið ljetu alls í
septembesvfgunum í París. En þetta voru
7000 manna, sem myrtir voru í Miklagarði á
fám dögum.
Það er satt að vísu, að í þetta skipti var
ofurlítil afsökunarátylla fyrir hryðjuverkunum-
Armeningar höf'ðu látið sjer hugkvæmast voða-
legt óyndisúrræði til þess aö neyða Tyrkja'
soldán eða þá stórvcldin til þess að gera
eitthvaö hinni sárhrelldu þjóð þeirra í vil. 1
Þeir voru örvilnaðir orðnir af að horfa á þjóð^
sína umkomulausa og af öllurn yfirgefna,
brytjaða niður að ósekju með þeim kvölum og
pyiidingum, er eigi verður orðum að komið.
Ráð þeirra var, að sprengja eitthvaö af Mikla-
garði í lopt upp meö holkúlum, eðaþáOttómana-
bankann svo nefnda, en honurn er stjórnað
með umsjón fulltrúa frá stórveldunum. Það
voru fáeinir ofurhugar, er báru brennandi ást
í brjósti til þjóðar sinnar og ætluöu að leggja
lífið í sölurnar til að reyna að bjarga henni.
Þeir stóðust eigi þá hörmungarsjón, að horfa
á landa sína kvalda og myrta unnvörpum.
Þeir vopnuðust og brutust inn í Ottómana-
bankann og bjuggust þar um. Þeir höfðu
með sjer nægar birgöir af holkúlum og hinu
öflugasta sprengitundri. Gerðu síðan orð sol-
dáni, að þeir mundu sprengja bankann í lopt
upp með öllu því, sem þar væri inni, lifandi
og dauðu, ef hann gerði eigi það, er þeir
báðust, áður en tveir sólarhringar væru liðnir.
Þeir ætluðu auðvitað sjálfum sjer bana í
sprengingunni eigi síður en öðrum, er inni
væru staddir í bankanum. Þetta, sem þeir
fóru fram á við soldán, var ekki annað en að
hann sæi um, að landar þeirra, karlar og
konur, fengi að lifa nokkurn veginn í friði.
Þeir bjuggust ekki við, að soldán mundi gera
það af sjálfsdáðum, heldur ætluðust til, að
stórveldin mundu skerast í leikinn og að þau
kúguðu hann til þess.
Soldán varö æfari en frá megi segja. Það
leikur enginn efi á þvl framar, að hann ljet
sjálfur það boð út ganga, að allir Armeningar
í borginni skyldu dræpir, hvar sem þeir hitt-
ust. Sendiherrar stórveldanna sátu yfir stjórn-
inni tyrknesku í tvo daga og sárbændu hana,
að láta lögreglumenn bæjarins eða þá herliöið
stöðva manndrápin, en fengu enga áheyrn
aðra en þá, aö stjórnin lagði fyrir herliðið að
vernda alla kristna menn í borginni, nema
Armeninga. Það var sendiherra Uússa, sem
bjargaði Ottómana-bankanum. Hann fór
þangað og náði tali við samsærismenn. Hann
sýndi þeim fram á, hve heimskuleg fyrirætlun
þeirra væri, að það væri skylda þeirra að
varðveita líf sitt fyrir sakir þjóðar sinnar;
þeir mundu ekki fá öðru framgengt, þótt þeir
sprengdu bankann í lopt upp, en að verða
fjölda saklausra manna að bana. Þeir ljetu
sjer loks segjast af mælskulegum fortölum
hans, gáfust upp og gengu til griða sendi-
herranna. Voru síðan færðir að vörmu spori
út á skip, er sendiherra Breta átti þar á
höfninni, en það fór með þá til Frakklands.
Tíðindaritari »Times« í Miklagarði lofaði
mjög hugprýði þeirra. Þeir hræddust ekki
dauða sinn. Þeir höfðu ailir á sjer »morfín«;
ætluðu að deyfa með því kvalir sínar, ef svo
illa tækist, að þeir kæmist undir manna
hendur. Þeir höfðu skipaö sjer innan um
bankann til og frá, eptir því sem þeim þótti
bezt liaga. Tveir stóðti í jarðhúsi undir bank-
anum með marghleypur í höndum og höfðu
þar hjá sjer nægð sprengitundurs, er þeir
höfðu komiö fyrir sem bezt hentaði. Þá voru
10 menn í neðsta lyfti hússins; vörðu 3 dyrn-
ar, og höfðu hlaðiö fyrir þær peningapokum.
Þeir urðu allir sárir fyrir þeim, er bankann
sóttu af liöi Tyrkja. Þeir höf'ðu og hjá sjer
sprengitundur. Ekki stálu þeir einum eyri
úr bankanum. Þá voru í öðru lypti 4 menn
með holkúlur og sprengituudur; í þriðja lypti
höfðu tveir menn vörð á embættismönnum og
starfsmönnum bankans, er voru þar í haldi.
Loks voru í 4. lypti og uppi á þakinu 4
menn með marghleypur og sprengitundur.
Þeir ljetu sjer hvergi bregöa, er sárir urðu.
Einn hafði verið skotinn í brjóstið og kinnina;
liann brá fingri í sárið og drap á tungu sjer,
og mælti: »Það er eins og hunang á bragðið;
það er hið góða málefni vort, er gert hefir
það kraptaverk«.
Stjórninni 1 Miklagarði var kunnugt fyrir-
fram um samsæri þessará Armeninga að ná
valdi á Ottómanabankanum. Hún hafði feng-
ið fyrir löngu njósn um stað og stund, er það
átti að gerast. Hafa tyrkneskir embættis-
menn kannazt við það síöan, enda var það
gefiö í skin í ávarpi frá soldáni til þegna hans,
er birt var daginn eptir. En þeir vöruðust
að hreyfa hönd eða fót til að afstýra því.
Þeim þótti lifandi vænt um að hafa það fyrir
átyllu til manndrápanna, og höfðu búið sig
rækilega undir þau fyrirfram. Fjölda Kurda
og annars illþýðis ásamt tyrkneskum borgar-
skril hafði veriö skipað í sveitir hingað og
þangað um borgina og fengnar í hendur kylf-
ur, rýtingar og byssur. Og svo höfðu þeir,
er illvirkjunum rjeðu, verið forsjálir, að kenna
morðvörgunum það ráð, að varast að myrða
eða ræna í því hverfi borgarinnar, þar sem
þeir áttu heima hver um sig, svo að þeir
þekktust ekki og sendiherrarnir ættu ekki
hægt með eptir á að rekast neitt í, að þeim
væri refsaö. Þá voru og hafðar nógar kerrur
til taks fyrir fram til þess að aka burtu líkum
þeirra, er rnyrtir væru. Enn fremur haft nóg
herlið og lögreglumenn á verði, til þess að
buga alla mótspyrnu af Lálfu þeirra, er myrða
átti, eða aðstoða skrílinn til manndrápanna, ef
á þyrfti að halda.
Það var ljómandi fagurt veður þann dag og
krökkt af fólki á strætum borgarinnar. Fáir
höfðu neina hugmynd um, hvað gerzt hafði í
bankanum. Þá hófust manndrápin og ránin
allt í einu fyrirvaralaust og alstaðar jafn-
snemma um alla borgina. Útlendar hefðar-
konur, er voru á leiö niður að Sæviðarsundi
til skemmtisiglinga á gufuskipum, vissu ekki
fyrri til, en þær voru umkringdar af morð-
ingjum, og horfðu þær á menn vegna þar fyrir
fótum sjer. Utlendir kaupmenn vissu ekki
fyrri til, en vaðið var að búöarþjónum þeirra
við dyrnar hjá þeim og þeir saxaðir niður.
Strætin flóðu öll í blóði á sumum stöðum.
Hver maöur, sem þekktist að var Armeningur,
var veginn tafarlaust og vægðarlaust. Mann-