Ísafold - 17.02.1897, Qupperneq 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.í viku. Verð árg.(90arka
4kr.,erlendis5 kr.eða
1 /ídoll.; borgist t'yrir mið.jan
,)ulí (erlendis fyrirframj.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nerna komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er i
Austurstrœti 8.
XXIV árg
Reykjavík, miðvikudaginn 17. febr. 1897.
10 blað.
Um húsabætur á landskjálfta-
svæðinu og víðar.
m.
Eptir p. Haid timburmeistara.
rr Ágrip.
^ ann stingur ekki upp á timburhúsum,
e dur torfbæjum, en með nýju og betrasniSi.
,eglr þó, aSsjálfsagtsje að hugsatil aS takaupp
timburhús í staS torfbæja meS tímanum, og
goð stemhús í þeim hjeruSum landsins, þar
sem auðfengið er hentugt efni í þau (þó varla
Uema útihús þar, sem cr landskjálftahætt);
en að svo stöddu muni fátækum almenningi
timburhúsin of vaxin.
Hann hefir bæjarhúsin 4, í samfastri röð
vert við hliðina á öðru, sitt undir hverju
þaki, 0g snúi framgaflarnir fram á hlaðið,
með grjót- og torfveggjum, en trjeþili að eins
fyrii gaflhlaðið; gluggatópt inn í vegginn, eins
°o á elztti bæjum hjer. Viti framstafnar bæj-
arhusanna mót suðri, ætlast hann til, að í
austasta húsinu sje mjólkurstofa (5X4V2 al.
man ^eggja) frainantil og búr jafnstórt inn-
ar af’ 'nnangengt 1 hvorttveggja úr göngum
milli þeirra, svo að dyrnar hvorutveggja
standast á; þau göng liggja austur úr bæjar-
dyrunum innanverðum, en þær, bæjardyrnar,
eru fiamhluti næsta húss, hins 2. í rööinni
a<5 austan, 5X8 áln. að stærð, og innar af
Peim eldhús (5X3‘/4 al.). Þá kemur 3. hús-
• ’að^ er stærst: 8 álna breitt innan veggja
stað 5), ij álna langt, eins og hin, og 10 áln.
undir mæni, - hin að eins 6»/4. Fremri
Utl Þessa húss niðri, 5 áln., er ætlaður
landa gestum (gestastofa), en innri endinn
AX8 áln.) á að Vera, ha.ðstn
nieð að eins 1
mnri
vera baðstofa. Hún ei
/i i/ ; —- * glugga, á norðurgaflinun
leið^' { °g er ^1/2 ak un<Hr lopt. Sömu
á Uv jafnstór á gestastofunni, fran
stnfd *Ö' <iens'S lnn 1 hvorttveggja (gesta
hliðav °g baðstotu) ur bæjardyrum, til vinsti
Ajoptið urmi vfir húXot,
stofu hói;nptið uppi yfir bað8tofn °g gesta
riett ,.•* sundur í 2 svefnherhergi; stigim
ið Það baðstofudyruar. Þá er vestasta hús
Pcio er o ói i
hólfað í . Ua breltt>elns og eystri húsin
m:ii- Ul"it, með moldarvegg heilum ,
„i ’ °” lnun fremri parturinn eiga að ver:
’■»» er i„„ i »f hl.8i„„,
, . 1 a Vura fÍó®> — dyrnar á því í útsu?
■verðui^'i 2 °iium bæjarhúsunum í einu lag
,lm ',U ,, '/aX26 álna ferhyrningur, með tóm
D. :il narÞykl<um moldarveggjum (torf 0i
að ° i UPP U1’ 1 gegn> nPP undir þak, og þa
ar brJ 61111118 moldarveggir jafnþykkir á hin
leiðiJ 'UUr að bllri °g mjólkurhúsi, og sömn
j 1110 arveggur milli eldhúss og bæjai
stofí 2 baíTf811 ÞÍlregglr f hliSunum á gestl
þilveggur i Þar að auki reglulegu
við 1 | ^nr góflumim á því húsi, inna:
gelri^r
0.,.: , , Öa reglulegt timburhús — me
Sn og W,81d„„ þ im __ , M
oæjartóptinni.
1 órfveggjunum lieldur höf. hæði vegnahlj
indanna, og annars þess, að þá geta bændur
gert sjálfir. Mannahýbýlin, þ. e. baðstofu og
gestastofu með svefnherbergjum upp yfir, vill
hann hafa og hefir úr timbri, en torfveggi
utan yfir til endanna og önnur bæjarhús til
beggja hliða, hvorttveggja til hlýinda, til að
spara eldivið. Hann ætlast sem sje til eigi
að síður, að lagt sje í bæði í baöstofunni og
gestastofunni, — í baðstofunni í dálitla elda-
vjel, en í hinni í ofn, þá sjaldan hún er not-
uð á vetrum, og standi sitt áhaldið hvorum
megin við reglulegan múrsteinsreykháf. Hafa
má, ef vill, hurð á þilinu milli gestastofu og
baðstofu. Eldavjelin eða eldstóin ætlast hann
til að standi frálaus, til þess að hún hiti bet-
ur berbergiö, sje gerð til að brenna í bæði
mó og kol, og með líku lagi og því sem tíðk-
ast bæði í Ameríku og víða á Englandi, þanu-
ig, að þar má hita kaffi, mjólk o. fl. á öll-
um árstímum, en jafnvel annan mat á vetr-
um; hafa þá eldhúsið að eins til venjulegrai
eldamennsku á sumrum, og til að reykja í
kjöt m. m.
Bæ á þessari stærð telur höf. hæfilegan þar
sem eru 8-—10 manns í heimili; en hafa megi
liann auövitaö ýmist stærri eða minni, eptir
vild og þörfum.
Þá segir höf. að ríði á að velja vel bæjar-
stæði, þurt og þjett undir, og halli vel frá
bænum, svo að bæði rigningarvatn og skólp
renni viöstöðulaust burtu; sömul. að haga svo
til, að bærinn standi ekki mjög áveðra og að
sem bezt njóti sólar inni. Þá þurfi og nauösyn-
lega að grafa niður fyrir öll frost fyrir undir,
stöðum. Grunnur undir timburgrindinni (bað-
stofu og gestastofu) megi ekki vera lægri en
alin upp úr jörðu, og skuli því 2 þrep
upp að ganga inn þangaö úr hæjardyrunum.
»Hafa skal«, segir hann ennfremur, »2 lopt-
smugur á hvorum gafli baöstofuhússins í
grunninum rjett fyrir neðan aurstokkana (»fót-
stykkin«) með járngrind í og rennihurðum
fyrir, 9 þuml. á lengd og 4‘/2 þuml.
á hæð; þær skulu vera opnar á sumrum, til
þess að gera súg undir gólfið; það ver raka
inni og verst viðurinn miklu betur fúa fyrir
það; á vctrmn skal loka þeim og byrgja fyrir
með torfi að auki.
Yiðurinn í haðstofuhúsinu á að vera góð
fura, 5X5 þuml. bitar undir gólfi, og sperrur
og stoðir jafngildar, en 6X7 þuml. bitar utid-
ir lopti, með 2 álna millibili, en l'/2 alin
milli stafa í veggjunuro; í útveggjum hús-
grindarinnar 2 traustar skástoðir. Bera skal
kreosótolíu vandlega á allan við í neðri hluta
húsgrindarinnar og einkum öll samskeyti; auk
þess hafa birkibörlt milli aurstokkanna og
grunnhleðslunnar, eða leggja þar í milli tjöru-
pappa. Hafa skal plægð borð óhefluð l‘/2
þuml. utan á útveggina, og tvöfalt lag af
birkiberki þar á milíi og moldarveggjanna.
Bezt að negla auk þess lista utan yfir boröa-
samskeytin. í þök skal hafa 1" þykk borð
plægð eða U/ý', ef meira er en l'/2 alin milli
sperra, en þar utan yfir þrefalt lag af birki-
berki, og á það skal leggja torfþakið, 6 þuml.
þykkt. Með þessu lagi verðúr þakið alveg
þjett, skemmir ekki súðina nje feyir; það
verður einnig langhlýjast, og er ekki minnst
í það variö, Slík þök geta enzt í hálfa öld,
svo sem reynslan hefir sýnt í Færeyjum, og
verða því ódýrust til langframa. Neðan við
sperruendana er hezt að hafa trjerennur úr
2 borðum mjóum, bikaðar innan, og standi
svo langt út af göflunum, að rigningarvatnið
ofati af þökunum komi ekki nærri þeim. Þ tr
sem þökin mætast á veggjunum milli risanna,
verður að hafa rennu úr borðum með nægum
halla út á kampana á ti'ær hendur, en birki-
börk undir og góðan þakpappa í botninum,
er bera skal á þaklakk hvað eptir annað.
Mjög er áríðandi, að þessar rennur standi líka
nógu langt fram af veggjarkömpunum. Þar
sem kemur saman veggur og stafnþil að ut-
an, þarf að hafa vatnsborö, U/4 þuml. á þykkt
og 8 þuml. breitt; leggist efri eða intiri rönd-
in inn undir þilið, en hin út á vegginn, svo
að ekki geti runnið vatn þar inn á milli.
Til að varna því, að moldarveggirnir(af torfi
og grjóti) skekkist af áhrifum frosts og hita,
hallist eða klofni á hornum, og yfir höfuð til
að styrkja þá, svo þeir liristist ekki, hygg
jeg ráð að hafa járnkengi, úr >/ " galvaniser-
uðum járnvír, eða þá s/8" þykkum járnteini og
sje festir (greyptir) í annan endann í máttar-
viði í timburgrindimii, en hinum cndanum
vafið um miðjan járnhút r/2 eða s/4 al. á
lengd og Va þuml. þykkau, er stungið sje
inn í vegginn, milli grjótsins og torfsins.
Slíka járnkengi mætti einnig hafa í hinum
bæjarveggjunum, sem ekki eru áfastir við
timburhúsiö, til að festa þá saman eða hina
stærri steina í þeim, einkum kömpum; það er
mjög kostnaöarlítiö og auðgert; nnindi hæfi-
legt að hafa 3—4 kengi í hæðina í hverjum
vegg, þ. e. s/4 alin á milli.
Reykháfinn í timburhúsinu (baðstofuhúsinu)
þarf að hlaöa úr múrsteini, og hafa hann
9" víöan að innan; fara til þess 600 múr-
steinar og 1 tunna af slöktu kalki. Svo þarf
og að hafa sóthreinsunarop með járnhurð fyr-
ir í rej'kháfnum neöan til. Reykpípur upp úr
ofni og eldstó er bezt að hafa úr steyptu
járni og láta þær vera sem lengstar, til þess
að hagnýta sem bezt hitann, t. d. láta þær
ná nærri upp undir lopt í baðstofunni, ekki
nema 9" á milli. Járnþynnur þarf að hafa und-
ir eldstónni, vegna brunahættu, og skulu ná 8 4
alin fram undan henni. Jeg ræð eindregið frá
því, að hafa gleraöar járnpípur í reykháfinn.
Þilja skal innan alla baðstofuna, gestastof-
una og gaflþilin uppi úr þiljuborðum, og troða
fast milli þeirra og ytra borðsins mosa eða
heyi, eða þá hrlsgrjónahýði, ef við veröur
komið og efni leyfa, eða þá fylla sandsteypu,
sem til er búin úr Vs af sementi og s/9 af
sandi. Sag ræð jeg frá að liafa til þess.
Til að bera á þilin utan mun karbólineum
reynast bezt, og má hræra þar saman við
þurrum leirfarfa, eptir því sem hver vill;
en á hurðir og glugga utan verður bezt
að hafa olíuliti«.