Ísafold - 20.02.1897, Blaðsíða 1

Kemurútýmisteinusinnieða
tvisv.í viku. Verð 4rg.(90arka
fflinnst) 4kr., erlendis 5 kr.eða
1 •ív)11,> borgist í'yrir miðjan
juli(erlendis íyrirframj.
ISAFOLD.
Uppsögn (skriíieg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstræti 8.
XXIV. árg.
Reykjavík, laugardaginn 20. febr. 1897.
II. blað.
Um húsabætur á landskjálfta-
svæðinu og víðar.
v.
Niðurlagscithugasemdir.
o að ýmislegt megi græða á hinum útlendu
usabótatillögum hjer í blaðinu, eptir þá F.
<dd og | hilip Smidth, þá hrökkva þær
t,'i nærri til a'S bæta úr þörf vorri á greini-
. f ‘treiðanlegri leiSbeiningu í því efni.
a omast hinar innlendu tvær, eptir þá Þ.
° °n ®ve*ússon, miklu nær því takmarki.
Tdiaga F. A. Balds getur aldrei orSið til
veruegra bóta hjer sunnanlands, hvorki á
landskjálftasvæðinu nje utan þess, aS því
'yti se.n hann ræður til aS halda moldar-
ggjum og torfþökum, 4 þökum minnst ábæn-
m’ ®ler er Þa8 eflaust rjett stefna, sem
r^ luf'r sjer tíl rúms hin síðari árin, að
. J a aS hafa bæinn allan eSa mestallan und-
ffertUU og Þa® er járnið, sem gerir það
, , ^«amli siðurinn með hin mörgu bæjar-
•r Stalar auðvitað af torfþökunum: þau fyr-
,lna mikla breidd á húsum, og neyða menn
að hafa húsin heldur mörg og smá, til
mi ús kostnaSarauka aS öðru leyti, auk jarSar-
Pe s og ymissa óþæginda. Þau hefðu frá-
ei t orSiS nokkurn tíma lenzka hjer, ef land-
ekki skóglaust, en til skamms tíma
annað efni óþekkt í þök hjer en BorSviður eSa
... ° 01 að sÍá> 8em kvorugum áminns
;®8ku húsgerðarfræSinga sje kunnugt um b,
cnska, galvaníseraSa, sem hjer er oi
r° a|gen8't og orSiS hefir þegar til mik
j J°la’ cn á sjálfsagt fyrir sjer miklu me
J Cr líkast Því, sem þeir kannist varla
annað en flatar járnþynnur í þök eða uta
^jU(la vltum vjer dæmi þess, og
J°g skammt á að minnast, aS hafi verið pí
aa hmgaS til lands hús altilbúið og beðiS
í ntan á þaS um leiS, þá hefir hlutaðeiga
^usasmiður sent — flatt járn! En það
Um VÍer að er óhæft til slíkra hluta, la
e ^ i undan fyrir hita og kulda, lítt hægt
svo um þaS, að ekki leki um samskey
°g hætt við að það feyi undan sjer.
. Það er nýlunda fyrir oss íslendinga, aS g
)ent »bræSrum vorum við Eyrarsund« á no
fa"n ^eÍr getÍ af °SS numiS t'1 fr;
ra’ og liklega mundu þeir reka upp <
^ gu og sjálfsagt háðssvip um leið, ef ]
y Su orðum aS því vikið. En áreiðanl
er bað „ic x. •
i °> að þeir mættu verða lifandi fegnir
f " 1 slcóla hjá oss til að læra almenni
& elda og kostnaSarlitla frostgeymsluaðf
vJer hofum sem sje orðið á undan þeim
•eia hana af Vesturheimsmönnum. Og
er nær aS halda, að þeir hefðu líka goti
taka eptir því, hvernig vjer hagnýtumb
jarniS enska til þess að verja timburhús leka og
fúa meS stórum minni kostnaði en þeir munu
þurfa að hafa. — En vitanlega spillir þetta
eigi gagni því, er vjer að 'óðru leyti mund-
um hafa af aSstoð góðs húsgerðarfræSings þaS-
an, ef hingað væri kominn.
Þar á móti er all-líklegt, aS bæjarhúsagerS
sú, er hr. Bald stingur upp á, mundi koma
að góðu haldi á NorSurlandi; þeirra hluta
vegna þótti hlýða að taka hana hjer í blaSið,
hjer um bil í fullu líki. Skal þess og getiö
hjer, að langi einhvern bónda þar eða bónda-
efni, sem hugsar til að reisa bæ í vor t. d.,
til að reyna hana, getur hann fengið hjá ritstj.
Isafoldar eintak af greinilegum uppdrætti til
þess eptir hr. B., ásamt skýringum. Loptslag
norðanlands og sunnan er svo ólíkt, sem ann-
að land væri, — miklu, miklu vætuminna
fyrir norSan, svo að torfbæir þar standa 50—60
ár móts viS 10—20 hjer syðra.
Tillögur þeirra Þ. og Jóns Sveinssonar eru
mikið svipaðar, en húsasniS Jóns þó heldur
myndarlegra og fullkomnara, enda nokkuS
dýrara. Þorri fátækra bænda, sem vilja hafa
á slíkri hýbýlabót, mun láta sjer lynda hið
ófullkomnara, eöa telja sjer annað ofvaxið.
Með góðri ráðdeild, þrifnaSi og hagsýni, en
ekki þó of mikilli nærsýni eSa skaðlegum
sparnaði í upphafi, mun það og geta orSiö
allvel viðunanlegt.
Hitunin verður verst viSfangs. Sá kostnaS-
ur verður sem sje að vera mjög lítill, ef hann
á ekki aS verSa eða þá þykja fátækri alþýöu
of þungbær. Það væri þarft verk, ef hug-
vitsmenn vorir vildu reyna list sína á því
atriði, — hugsa upp sem hentugast fyrir-
komulag á hitunarfærum. En aS öðru leyti
er það um þann hlut að segja, að þaS er
miklu fremur eldgömlum og rótgrónum vana
aS kenna, heldur en tómu getuleysi, að al-
menningur til sveita varla tekur í mál aS verja
1 eyri til að hita upp hýbýli sín á vetrum, sem þó
er raunar skilyrði fyrir aS geta hangið í siS-
aSra þjóSa tölu; hitt er svo mikil vanhirða á
heilsu sinni, að siðaðar þjóðir gera sig ekki
almennt sekar í slíku. Fátækir bændur veita
sjer b/sna-almennt miklu kostnaSarmeiri þæg-
indi, en stórum miöur áríðandi, t. d. halda
eldishest. ÞaS er þó meira variö í að geta
látiS konu og börn og annaS heimafólk, eink-
um kvennfólk og gamalmenni, hafa siSaSra
manna aðbúnað hvað hl/indi snertir og hollt
andrúmslopt, heldur en að geta spreytt sig
stöku sinnum á járnuðum gæöing á vetrum.
En svo vjer minnumst enn sjerstaklega á
hinar marg-ráSgerðu húsabætur á landskjálfta-
svæSinu, þá þarf ekki að búast við og hefir
aldrei veriS búizt við, aS þær gerist allar á
einu ári, nú í sumar. ÞaS verður að vísu sjálfsagt
talsvert að þeim unniS nú, talsvert reist af timb-
urhúsum þar í sumar í stað moldarbæja, einkum
hjá efnabetri mönnum. En annars munu fara
til þess mörg ár, og góðra gjalda vert, ef
einhver veruleg viökoma verður á hverju ári
af timburhúsum í torfbæja staS á næstu 5
árum, Fjölda hinna fátækari bænda í land-
skjálftasveitunum mun ekki finnast sjer veita
af allri eSa mestallri gjafafúlgunni, þótt hátt
kynni^að^komast upp í hið beina tjón, til
þess að komast úr ella óviðráðanlegum krögg-
um út af því, og treysta þeir sjer ekki til að
leggja það í annað, hafi þeir þegar komið
sjer upp ekki lakara eða jafnvel heldur skárra
sk/li en á undan landskjálftanum. En hinir
munu þó, sem betur fer, ekki allfáir, er eitt-
hvað treysta sjer í hina áttina og vilja klífa
til þess þrítugan hamarinn.
Það væri nú mikils vert, og ánægjulegt fyr-
ir gefendurua, effsem flestir þiggjendanna yf-
ir höfuð tækju sig^saman um í vor, er þeir
fá gjafafjeð í hendur, að reyna að láta, segjum
t. d., allt að helming þess vera kyrrt í spari-
sjóSi — þaS er sem sje afráðið, að' Landsbank-
inn afhendi það yfirleitt hverjum þeirra fyrir
sig í sparisjóðsbók — þangaS til þeir sjá sjer
fært að nota þann vísi til að koma upp hjá
sjer n/jum, góðum húsakynnum (timburhúsi),
annaShvort af sjálfs sín ramleik að öðru leyti,
eða með lántöku, helzt leigulausri úr Kollektu-
sjóði, gegn veði í vátryggðu húsunum n/ju.
Betra að neita sjer heldur um eitthvaS ann-
að en aS sleppa þessu færi til svo mikils-
verðrar umbótar.
Lm
íslenzka fóðurjurtafræði
eptir
Stefán Stefánsson.
II.
Fóðurjurtafrœði8þelcking nauðsynleg til
búnabarframfara.
Aöalgrein landbúnaðar vors er kvikfjárrækt-
in. Svo hefur verið frá aldaöðli og hl/tur
framvegis að verSa samkvæmt eölisháttum
landsins. Þótt garðyrkja geti tekið miklum
framförum frá því, sem nú er, og oröiö til
mikilla hagsbóta fyrir landið, þá verSur hún
þó aldrei nema aukagrein. Því síður er lík-
legt, að akuryrkja geti nokkurn tíma orSið hjer
að nokkrum mun, þó ekki sje það fullreynt
fremur eu annað.
Aukin og bætt kvikfjárrækt, svo sem fram-
ast er unnt, verður því aSalmiöiÖ, sem öll vor
búnaðarframfaraviSleitni hl/tur að stefna að.
En þar sem kvikfjárræktin á voru landi bygg-
st nálega eingöngu á grasræktinni, þá hl/tur
’efling hennar að vera komin undir meiri og
betri grasrækt eða með öðrum orðum öflun
meira og betra fóðurs — þetta sjá víst flest-
ir og viSurkenna það rjett aS vera, þó
jeg reyndar hafi hitt þá menn, er hafa hald-
ið því fram, að þaS borgaöi sig ekki nema
sumstaöar, að kosta nokkru sem nemi til gras-