Ísafold - 06.03.1897, Page 1

Ísafold - 06.03.1897, Page 1
Kemurútýmisteinu sinnieða tvisv.í viku. Yerð árg.(90arKa minnst) 4kr.,erlendis 6 kr.eða l'/ídoll.; borgist fyrir mið.jan júli (erlendis fyrir fram). ISAFOLD Uppsögn (skritieg)bundin við áramót, ógild nema komin sje til útgefandafyrir 1. október. Afgreiðslustofa blaðsins er í Austurstrœti 8. XXIV. árg. Innlendar þilskipasmíðar og þilskipaútvegur vor. Fyrir fám dögum hefir Helgi kaupmaður Helgason lijer í bænum hrundið á flot þriðja hafskipinu, er hann hefir sjálfur smíðað, og því svo stóru og myndarlega gerðu í alla staði, að enginn er eptirbátur góðra og gildra útlendra hafskipa. Það er að skynbærra nianna dómi fullt eins eigulegt skip og knerrir þeir, enskir, danskir eða norskir, er þilskipa- útvegsmenn vorir eru að keppast við að eign- ast, og þykjast gera góða ferð, ef þeim tekst að komast yfir, fyrir fullt eins mikið verð og kostað hefir að smíða þessa skútu hjema í fjörunni í Reykjavík. Þetta er því merkisviðburður í sögu þil- skipaútvegs vors, og eigandi skipsins og yfir- smiður, tjeður kaupmaður, fyrir það merkis- maður, mikill nytsemdarmaður í voru þjóð- fjelagi. Það er opt látið talsvert yfir minna afreki og miður líklegu til að verða oss ham- ingjudrjúgt til frambúðar. Þetta nýja skip er 30 smálestir, þ. e. farm- rúmið í því, og er það talin fullnóg stærð á fiskiskipum hjer, til þess að þau geti farið allra sinna ferða og sótt hiklaust á hvaða fiskimið sem er kring um landið, hvort held- ur er grunnt eða djúpt. Hr. H. H. byrjaði þilskipasmíðatilraunir sínar 1893, á smáskútu, 12 smálesta, er hann nefndi »Stíganda«. Það tókst allvel og skipið lánaðist vel, varð furðu-fiskisælt, þótt ekki væri stærra en þetta. Tveim árum síðar, 1895, lauk hann við hið næsta, »Guðrúnu«, helmingi rúmtaks- meira en hitt, 24 smál. Því hefir eiunig farnazt vel og orðið til þess, að hann hjelt áfram og færði sig enn upp á skaptið. Efnivið fekk hann í fyrri skipin eptir pönt- un. En í hið þriðja, »Elínu«, lceypti hann sjálfur efnið í fyrra vor í Norvegi og Dan- öiörku, og notaði þá ferð um leið til þess að kynna sjer rækilega ymislegt, er að hafskipa- smíði lvtur, — vann sjálfur þar að þeirri iðn ineð fram. Að öðru leyti hefir hann smíðað shipin öll 3 eptir uppdrætti (í bók kapt. Hreehsels fiskifræðings, þess er hjer kom fyrir fám árum), stækkað mælikvarðann hæfi- 'cga; og hefðu ekki allir leikið það eptir. Ekki eru þetta að vísu fyrstu tilraunir til Þ'lskipasmíða hjer á suðurlandi — nyrðra hefir leUgi nokkuð verið við þær fengizt eitthvað —; en það hafa verið súðbyrðingar, þessi fáu þil- skip, er hjer hafa verið smíðuð áður, og þau °fursmá, raunar iítið ánnað en stórir róðrar- úátar með þilfari í. Bezta skipið af því tagi hjör mun vera »Litli-Geir« (Th. Thorstein- sons). Framförin er sú hjá hr. H, H., að hans skip eru ekki súðbyrt, heldur veggbyrt (kra- Reykjavik, laugardaginn 6. marz 1897. 14. blað. velbygget), eins og öll almennileg hafskip eru, og er meðal annars mildu traustara. Við hið fyrsta skipið, »Stíganda«, hafði hann mót af innviðunum, til þess að beygja borðin eptir, en síðan reglulega lútakistu. Vana og góða bátasmiði hefir hann haft við smíðarnar með sjer, þá Otta Guðmundsson og Jón Þórðarson, o. fl. Með því að ólíkum mun meira er varið í vit þeirra manna á einhverjum hlut, er sjálfs sín reynslu og framkvæmd hafa við að styðj- ast, heldur en bollaleggingar annara, ekki sízt hinna og þessara ritsmiða, sem gjarnt er á að fimbulfamba út í bláinn, langt fyrir ofan jörð- ina og utan, þá hefir ísafold sætt þessu færi til að útvega sjer og flytja lesendum sínum á- lit þessa manns, hr. H. H., á ýmsum mikils- verðum atriðum, er snerta þilskipaútveg vorn. Hann (hr. H. H.) hefir nú orðið reynslu í þeirri atvinnugrein hátt uppi í vora eldri þil- skipaútvegsmenn, en bæði smíðavitið umfram þá m. m„ og óháðari sjón á mörgum mikils- verðum atriðum þar að lútandi, heldur en þeir, sem langur vani hefir gert samgróna jafnt því, sem miður fer og umbóta þarf, eins og hinu. »Haldið þjer ekki að snjallara ráð væri að fá fullnuma og reyndan hafskipasmið útlend- an heldur en að vera að basla við þá, sem þá iðn hafa ekki numið, þótt náttúruhagir sjeu og góðir bátasmiðir? Verður ekki verkiðbæði betur gert og ód/rra með því móti, þótt kaup sje hátt?« »Sjálfsagt væri það svo, ef slíkur smiður hefði nóg verkefni lijer. En hann er of dýr, ef hann hefir ekki meira að gera en að vera yfirsmiður að einni skútu annaðhvort ár. Það er gallinn á þess konar mönnum, að þeir geta ekkert gert annað, ekki nema þetta eina verk, sem þeir hafa numið, og verða að ganga iðju- lausir, þegar það þrýtur. Væri þó ekki sje nema 2 þilskip höfð hjer á stokkiun á hverju ári, mundi slíkur maður hafa nóg að gera. Mjer þótti of mikið í ráðizt að panta hann, þegar jeg byrjaði. Jeg varð að þreifa mig á- fram hægt og hægt. Enda höfðu fáir trú á, að nokkurt vit væri í að ætla sjer að smíða hjer almennileg hafskip, áhaldalaust og efni- viðarlaust öðru vísi en að sækja allt slíkt hand- an um haf og kaupa dýrum dómum. Urðu fleiri til að skopast að heimsku minni en örva migtilframkvæmda. Núvirðistnær full reynsla fengin fyrir því, að hugmynd mln hafi rjett verið og vel framkvæmanleg, og nú ættu fleiri að verða til að taka hana upp. Þá væri meira en hægt að hafa nóg að gera handa fullkomn- um hafskipasmið, sem svo auðvitað hefði aðra sjer við hönd, er hann segði til og vendi við iðn þessa, þangað til þeir yrðu sæmilega fær- ir í henni. En þó væri að mínum dómi öllu hyggilegra að láta vel haga menn innlenda og vana bátasmíð fara utan og nema iðn þessa, hafskipasmíð, á góðum stað. Þeir verða oss notadrýgri til frambúðar«. »En þurfa þeir ekki býsna langan tíma til að verða fullnuma og jafnsnjallir dugandi haf- skipasmið útlendum?« »Nei. Tvö—þrjú missiri eru nóg, ef þeir eru vel náttúruhagir og vanir bátasmíð undir. En dráttlist þurfa þeir að kunna, eða læra hana í ferðinni; það er öldungis ómissandi«. »Veitir ekki rosknum mönnum það erfitt, svo að haldi komi?« »Nei; það má vel takast með sæmilegri greind og áhuga«. »Verður ekki nauðsynlegt, ef nokkur veig- ur á að verða í innlendri hafskipasmíð, að koma hjer upp almennilegri smíðastöð, með bakkastokkum, geysistórum smíðaskálum o. s. frv. 1« »Nei, þess þarf alls ekki. Meira en nóg að hafa eitthvert skýli fyrir smiðina að vera inni í á vetrum eða í rigningum. Skipið sjálft, sem verið er með, má gjarnan vera undir ber- um hinnii; það er bagalaust, einkum ef haft er það lag, að koma sem fyrst í það þilfarinu. Jeg hefi komið á útlendar smíðastöðvar, þar sem svo er til hagað. Nokkurs konar bakka- stokka er gott að hafa að vísu, þegar skipin stækka, til þess að eiga hægra með að koma þeim á flot, en þeir mega vera lítils háttar og mjög kostnaðarlitlir. Hinu mikli munur flóðs og fjöru gerir margt hægra viðfangs í þeirri grein hjer en víða annarsstaðar«. »Hvernig hafa hin útlendu þilskipakaup hjer reynzt yfirleitt?« »Uppogniður. Sum vel, sum ekki, — eink- ura hafi kaupendur gengizt mjög fyrir lágu verði. Hættulegt, að láta ginnast á gömlum skipuin ódýrum; þau þurfa dýra viðgerð á hverju ári, og eru þó orðin ónýt fyr en var- ir. Það er eins og að kaupa reiðhest nær tví- tugan, af því að hanu fæst fyrir hálfu minna verð en 6—8 vetra. Hann er fóðurdýr, hálf- ónýtur og hefir eltki nema 2—3 ár til að vinna af sjer verðið sitt. Eins er um gömul skip. Það er varla svo lágt á þeim verðið, að ekki sje skaðakaup. Auk þess er ákaflega örðugt, ef eigi óklejdt, að ganga úr skugga um leynda galla á gömlum skipum, eða raun- ar á aðfengnum skipum yfir höfuð, ef ekki eru alveg ný. Smíði maður slcipið sjálfur og velji í það allt efni, smátt og stórt, þá veit maður hvað maður á. Það er örskammt á að minnast, að kaup- maður einn lijer í bænum keypti nokkuð gam- alt skip allvænt fyrir einar 3000 kr. og þótt- ist gert hafa hin mestu happakaup, — það- hafði verið skoðað vandlega, hátt og lágt, af tilkvöddum mönnum og hafskipasmíðafróðum.

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.