Ísafold - 03.04.1897, Blaðsíða 1

Kemurútýmisteinu sinnieða
tvisv.i viku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr., erlendis 6 ar.eða
J-Vídoll.; borgist f'yrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLR
Uppsögn(skrifleg)bundin vifr
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er i
Austurstrceti 8.
XXIV árg.
Reykjavík, laugardaginn 3. april 1897.
21. blað.
Með því að rentumiðar þeir, er fylgdu hin-
111 n óuppsegjanleguog innleysanlegu ríkisskulda-
^tjefum, er út hafa verið gefin samkvæmt
dönskum lögum frá 12. nóvbr. 1886, eigi ná
lengra en til 11. desbr. f. á., og því verður
'lÖ láta af hendi nyja rentumiða fyrir 11. júní
P- á., hefir hið íslenzka ráðaneyti gjört þá
^áðstöfun, að landfógeti veiti viðtöku talons
þessara rfkisskuldabrjefa frá eigendum þeirra
þjer á landi, þeim til hægöarauka, og annist
u,n útvegun n/rra rentumiða. Geta þeir eig-
endur ríkisskuldabrjefa, er nota vilja aðstoð
landfógeta í þessu efni, því snúið sjer til hans,
°8 fengið hjá honum frekari leiðbeining.
Reykjavík 27. marz 1897.
Landshöfðinginn yfir Islandi.
Magnús Stephensen.
Jón Magnússon.
Fiskverzlun vor á Spáni.
Konsúllinn danski í Barcelona, aðalverzlun-
^rstöðinni fyrir íslenzkan Spánarfisk, Schíer-
1>eck að nafni, hefir ritað stjórninni í Khöfn
^3. febr. ýtarlega sk/rslu um fiskverzlun þar
a»ð sem leið, og segir hann aðflutning þang-
af fiski frá öðrum löndum hafa verið 3
Slðustu árin undanfarin, sem hjer segir:
Frá F rá Frá
Frakklandi. Islandi. Noregi og Skotlandi.
pd. pd. pd.
1894.. .248.124 5,901,346 8,053,688
1895.. .651.200 2,585,092 9,056,040
l896.2,618,406 2,905,948 6,368,646
Konsúlnum þykir ískyggilegur vöxturinn í
'aðflutningnum af frönskum fiski, — meira en
Wfaldazt á 3 árum, en aðflutningur á íslenzk-
l|fn fiski minnkað á sama tíma um meira en
þfilming; aðflutningur á norskum og skozkum
f>ski raunar einnig gengið talsvert saman.
Hann segir og, aö franski fiskurinn sje orð-
11111 háskalegri keppinautur en áður fyrir það,
Frakkar sjeu nú farnir að þurka fiskinn
^hivert, raunar eigi til fullnaðar, en þó svo,
^ðþað má geyma,»hann og eru því bændur farn-
lr að kaupa hann mikiö; áður vildu þeir ekki
llentla norskan fisk og íslenzkan«.
. Konsúllinn segist hafa gert sjer mjög mik-
far um, að komast að fullri vissu um, hvað
hinum aðflutta fiski var frá íslandi, og
J'yggur sjer hafa tekizt það viðunanlega. En
, sje mjög örðugt vegna þess, að alltaf sje
y llí!ka að færast í vöxt að flytja hann fyrst
, Kjorgvinjar og þaðan til Spánar, og sje
'nikið af slíkum fiski látið heita norskur
f:l,tfi«kur. Komi það harðast niður á ísfirzka
,n,1,n, sem kallaður sje á Spáni »Libro«
‘ e- bókin), vegna þess, að þegar hann sje
lln! þá flysji hann sig eins og blöð í bók,
Þyki það fyrirtaksvara og jafnan gefið
.^1'11 meira en annan fisk. »Það gefur þvf
iiu S. Ía«, su8ur konsúllinn, »að Norðmönnum
111 Þykja heldur en ekki slægur að geta
nú''5 beita svo, að það sje norsk vara, og er
sv° komið, að hjcr er farið að telja libro
í verðsk/rslum með norskum fiski«. Kveðst
hann hafa þrásinnis fundið að því bæði við
tollstjórnina og miðlaranefndina, og synt og
sannað, að rangt væri alveg að telja »libro-
fisk« með norskum, með þvf að alkunnugt
væri, að það væri ísfirzkur fiskur; »en af því
að tollurinn er eins, stendur tollstjórninni
ekki á neinu að gera þar nokkurn greinar-
mun, — hún gerði það áður, meðan tollurinn
var mismunandi,—en miðlararnir segja, að úr
því að fiskurinn komi frá Noregi innan nin
norskan fisk og í norskum skipum, þá hljóti
þeir að kalla hann norskan.
Konsúllinn segir, að br/na nauðsyn beri til
að hrinda þessu í lag. Það þurfi að fara að
hafa almenn samtök um að láta ekki fisk frá
íslandi flytjast til Noregs. Annars reki að
því, að verzlunarvörunafniö »fslenzkur fiskur«
hverfi alveg úr sögunni og danskir farmenn
verði alveg af þeirri atvinnu, að flytja hann
milli landa; það verði Norötnenn einir, sem
flytji hann. Til þess að keppa við þá eða
bægja þeim frá, þurfi Danir að fara að flytja
hann sjálfir á gufuskipum, t. d. frá Færeyj-
um eða Khöfn.
Um fjárkláðann og útrýming hans.
Eptir að hinn gamli »sunnlenzki fjárkláði«
var talinn útdauður í Borgarfirði um 1877,
liðu svo nokkur ár, að ekki heyrðist getið
um kláða sunnanlands. En ekki löngu eptir
1880 fór á n/ að verða vart við kláða-óþrif í
fje, einna fyrst á nokkrum bæjum í Borgar-
firði sunnan Hvítár og á einum bæ í Noröur-
árdal, en síðan víðar og víðar. Sumir kölluðu
óþrif þessi »Holtastaðakláða«, er lengi hefði
átt heima í sveitum nyrðra og var talinn
meinlítill og hægfara. Hvort nokkuð er hæft
í þessu, skiptir litlu; hitt er meira um vert,
að kláði þessi er nú að sögn útbreiddur orð-
inn um margar eða jafnvel flestar s/slur
landsins. Hann er að því leyti ólíkvir gamla
kláðanum, að þessi seinni s/kir ekki út frá
sjer með nálægt því anuari eins ákefð og
hinn. Bæði í rjettum á haustin og víðar
liefir það opt komið fyrir, að kláðugar kindur
hafa um hiíð verið saman við heilbrigt fje,
og fátt eða ekkert af því þó s/kzt. A þann
hátt ljet ekki gamli kláðinn að sjer hæða.
Einnig hefir reynzt mjög auðvelt að lækna
þennan kláða í samanburði við hinn. Almenn-
ingur þekkir lyf, sem reynast óbrigðul við
honum, og öllum þykir hann illur gestur í
fje sínu. Bregða flestir skjótt við, er kind
finnst með kláða og taka hana til lækninga,
svo að hún er innan skamms orðin aptur heil-
brigð. Það ber því sjaldan við, að margar
kindur sjeu i einu ldáðasjúkar á sama bæ,
sjaldan yfir 1—2°/0, og á mörgu- heimili verð-
ur hans ekki vart tímunum saman. En dæmi
eru líka til hins, að hann á einstaka bæ hefir
orðið talsvert magnaður, allt að 10% fjárins
haft hann; og enginn efi er á því, að væri
hann látinn eiga sig afskiptalaust, mundi hann
skjótt verða alvarlegur í meira lagi. Það veit
líka alþ/ða, og því hefir nálega hver einasti
fjáreigandi vakandi auga á honum, að láta
hann ekki ná að magnast í sínu fje.
Hærra hafa menn ekki hugsað í þessu máli
almennt, enda hefir það fyrir einn og einn
maun ekki verið til neins. Þótt einhver hafi
svo gersamlega hreinsað um hjá sjer eiuhvern
dag, að enginn kláðamaur nje mauraegg sjeu
lifandi, hvort heldur á fje hans eða í húsum
o. s. frv., og þótt hann upp frá þeim degi
s/ni alla hugsanlega hiröusemi og varkárni
með fje sitt, þá stoðar það hann alls ekkert
til þess að varna því, að kind og kind hjá
honum fái kláða. Hún fær hann sem sje af
samgöngunum við annara fje. Alveg sama
er um það að segja, þótt heilli sveit takist í
svip að útryma öllum kláða; hvin fær hann
skjótt aptur frá nágrannasveitum eða -s/slum,
meðan þær gjöra ekki hið sama. Hvernig
sem einstakir menn gjöra hreint fyrir sínum
dyrum, að því er kláðann snertir, vofir hann
sífellt yfir þeim, eins og nú stendur.
Kláðanum veldur maur, sem ekki skapar
sig sjálfur, eða kviknar af sjálfum sjer, eins
og nylega hefir verið haldið fram í blaði einu.
Hann kemur ekki fram án foreldra, fremur en
naut eða sauðir, eða aðrar skepnur jarðarinn-
ar. Yrði öllum kláðamaur og eggjum hans
útrymt í einu á öllu landinu, þá þyrfti ekki
að óttast kláða, nema hann væri fluttur inn
frá útlöndum. En aptur, svo lengi sem nokk-
ur maur er lifandi einhversstaðar á landinu,
hvort heldur á skepnum, eða í húsum eða
annarsstaðar, má sífellt búast við kláða. Eng-
inn getur verið óhultur fyrir honum, hversu
vel sem hann hirðir um fje sitt og hús, nema
hann geti varnaö því, að fje hans hafi sam-
göngur við annaö fje; en það er víðast ó-
mögulegt.
Eins og fyr er sagt, þekkir alþyða manna
ymisleg lyf, sem — rjett notuð — reynast
óbrigðul til að lækna kláöann. Hún veit,
með öðrum orðum, upp á hár, hvemig á að
drepa kláöamaur, og að það má heita hægt
verk. Hví er þjóðin þá að viðhalda honum?
Hvl verða menn ekki um allt land samtaka
í að gjöra allsherjar-áhlaup í einu á óvin
þennan og gjöra út af við hann? Hví á að
eiga hann lengur yfir höfði sjer, og með hon-
um sífellda rekistefnu með fje manna: skoð-
anir, baðskipanir o. fl., o. fl.?
Það sem fyr og síöar hefir viðhaldið kláð-
anum, er fremur öllu öðru það, að lækjiing
og s/king hefir sí og æ gengið á misvíxl.,
Arni sótthreinsar hús og baðar fje sitt allt
vandlega í dag. Bjarni granni hans gjörir
þetta sama 10 dögum síðar. Á þeim dögum
kemur fjeð af þessum 2 þæjum saman, og þá
fær hið baðaöa fje Arna aptur maur á sig af
hinu óbaðaöa fje Bjarna. Síöan, þegar Bjarni
er búinn að hreinsa um hjá sjer, fær hans
fje aptur maur af fje Arna. Þetta er í stuttu
máli gangurinn. Þannig í hið óendanlega:
milli nágranna, milli svcita, milli s/slna, milli
landsfjórðunga.