Ísafold - 02.06.1897, Qupperneq 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.i viku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr.,erlendis5kr.eða
l1/* doll.; borgistfyrir mið.jan
,júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
Uppsögn (skritieg)bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október
At'greiðslustofa blaðsins er í
Austurstræti 8.
Reykjavík, miðvikudaginn 2 júní 1897
XXIV. árg.
Tvisvar í viku kemur ísafold
út, miðvikudaga og laugardaga.
Horfellirinn.
Hvað á hann lengi að ópryða búskap vorn
svo herfilega sem hann gerir. enn, þrátt fyrir
allt jarðyrkjuvitið, alla þjóðmenninguna, alla
mannúðina og alla dyravináttuna?
Kátlegt er að heyra sí og æ fárazt um það,
hve land þetta sje óbjörgulegt og þjóðin blá-
fátæk, og þó skuli hún hafa efni á því, sem
aörar þjóðir mega ekki við, en það er að van-
rækja að votryggja aðalbjargræðisstofn sinn,
búpeninginn.
Hún hefir efni á, að eyða margsinnis dýr-
mætasta vir.nutíma ársins, heyönnunum, til
ónýtis, með því að verja afurðum vinnu sinn-
ar, heyfengnum, til þess ýmist að kvelja lífið
úr skepnum sínum, eða þá að gera þær gagns-
lausar, óhæfar til að geta af sjer nýtilegt af-
kvæmi, og nytlausar. I stað þess að tryggja
sjer fullan arð af sumarvinnu sinni með því
að setja aldrei á heyfeng sinn meira en svo,
að nægt sje ekki einungis til að treina líf í
búfjenaði sínum, heldur til að gera hann sjer
svo arösaman, sem hann getur framast orðið.
Mun eigi harla sjaldgæft, að búandi komist
á vonarvöl vegna skepnufæðar, fari hann vel
með þetta fáa, sem hann á, láti það aldrei
missa gagn fyrir fóðurskort eða illa meðferð,
hvað þá heldur að það dragist upp úr hor ?
Er oigi hlægilegt að vera að skrafa og skrá-
setja hugvekjur um dýraverndun og stofnsetja
dýraverndunarfjelög, en ala í landinu umtals-
laust aðra eins dýraníðslu eins og horkvalirn-
ar eru? Vera sjónlaus og heyrnarlaus áþann
mikla ósóma, en fárast um annað í meðferð
á skepnum, sem ef til vill er ekki nema hje-
gómi. Missa alla einurð, undir eins og hann
ber á góma, af því að hjer er um þjóðlöst að
ræöa, sem valdiö getur almennum óvinsældum
að bekkjast til við. Tala ef til vill í hæsta
lagi um hann í almennum orðum, og fyrir
því áhrifalausum, en fara allir hjá sjer, ef
ganga á beinlínis framan að honum, framan
að einstökum mönnum, sem sekir gerast í
þessum ósóma, og Ijetta eigi fyr en þeir eru
hæfilega og maklega brennimerktir fyrir hann.
Hve nær ætli svo sem ófögnuði þessum
verði útrýmt með því lagi, nema aldrei?
Sumir eru svo »þjóðhollir«, í orðsins af-
skræmdu, en algengu merkingu þó, að þeir
vilja vorkenna mönnum stórum, þótt þeir
hafi horfellt uúna á þessu vori, eptir jafn-
gjaffeldan vetur og eptir annað eins óþurka-
sumar og í fyrra,. og þar af leiðandi slæmhey
og ónýt. Heyin hafi jafnvel reynzt miklu ver
•en nokkurum manni hafi getað til hugar komiö.
ASrir segja nú raunar, að þau hafi heldur
reynzt betur en við mátti búast. Og aö minnsta
kosti var ekki nein fjarskaleg ónærgætni að
ætlast til þess, að þeir sem hægt áttu að ná
til kaupstaðar í haust — og það eiga býsna-
margir nú oröiö, þar sem kaupstaður er orð-
iun nær við liverja vík og vog á landinu —
verðu heldur nokkru af skepnum sínum fyrir
korngjöf til drýginda og bætis hinu ónóga og
rýra heyi en að setja þær allar á það tómt,
alveg á tvær hættur?
ESa þessi frámunalega ljettiíð, að búast á-
vallt við ág-ætisvetri og blíðu vori, svo og svo
mörg ár í röð, þó að nógur sje öðrum þræði
sögufróðleikurinn um tíðarfarið hjer á landi
undanfarnar aldir og enginn, sje sá heimsk-
ingi að ímynda sjer, að loptslag hjer taki
gjörsamlegum stakkaskiptum, eptir því sem
landið eldist. Lá ekki miklu nær að búast
við hörðum vetri í haust, eptir væga vetur
undanfarna hvern eptir annan og svo langt
sem liðið er nú síðan reglulegur harðindavet-
ur hefir komið? En hvernig mundi þá hafa
farið?
Eitt er bráðnauðsynlegt fyrir þingið að gera
i sumar, og það er að samþykkja hátíðlega og
í einu hljóði afnám horfellislaganna, sem það
heimskaöist til að setja fyrir 14 árum. Það
er hið eina rjetta, frá hvoru sjónarmiði sem
það mál er skoðað — hvort heldur frá sjón-
armiöi þeirra, sem illa er við að lög sjeu vett-
ugi virð og þeim sje traðkað jafnt af yfir-
völdum sem undirgefnum, eins og raun hefir
á orðið um þessi lög frá upphafi vega þeirra,
eða hinna, sem afla vilja sjer alþýöuhylli með
því að varast að koma við nokkurt kaun í
þjóðlífi voru, heldur láta sem þeir geri hvorki
að heyra nje sjá neitt af því tagi — augna-
þjóna þjóðarinnar, sem haga orðum sínum og
gjörðum eptir því, sem þeir ætla henni geð-
feldast í þann svipinn, en hirða eigi hót um,
hvað henni er í raun og sannleika hollast og
heilladrjúgast.
Búnaöarfjelag suðuramtsins.
Fjelag þetta hefir um fjölda-mörg undanfar-
in ár starfað að því að bæta búnað og bún-
aöarháttu á ýmsan veg, einkum í suðuramt-
inu. Það hefir hvatt og styrkt til marghátt-
aðra framkvæmda í búnaðinum með fjárfram-
lögum, er það hefir veitt bæði sem verðlaun
og styrk til þarflegra fyrirtækja í jarðyrkju
og ýmsu, er að henni lýtur. Einnig hefir það
sent menn (búfræðinga), sem veriö hafa í þjón-
ustu þess, út um sveitirnar til að vinna að jaröa-
bótum og leiðbeina í búnaði. Sjerstaklega mun
fjelagsstjórnin hafa ætlazt til, að þessir búfræð-
ingar ynni sem, verkstjórar að meiri háttar
jarðabótafyrirtækjum, jafnframt því, sem þeir
leiðbeindu þeim, er þess kynnu að óska, fram-
kvæmdu mælingar og fleira þess háttar.
37. blað.
Aptur á móti ætlast sumir til að jþess-
ir menn vinni næstum að hverju verki sem er,
og það opt að eins 2—3 daga á hverjum stað,
og við annan og þriðja mann. En jeg fæ ekki
betur sjeð, en að slíkt fyrirkomulag komi í
bága við tilgang fjelagsins, að því er menn
þessa snertir, og sje þar að auki til lítilla
hagsmuna. A þenna hátt verður tíðast lítið
úr vorki og sjer enga staði, og er þá tilgang-
inum algjörlega spillt. Miklu skynsamlegra
væri, að bændur sameinuðu vinnukrapta þá,
sem þeir hafa umráð yfir, og störfuðu í fje-
lagi að einhverjum jarðabótum, og hefðu bú-
fræðing íjelagsins fyrir verkstjóra.
Nú mun það optast svo, að fjelagið sendir
að eins einn mann í hverja sýslu, og gefur þá
að skilja, að sje vinnu hans skipt niöur á allt
of marga, þá verði lítið úr framkvæmdum á
hverjum einstökum stað. Það ætti þvl bezt
við, að þessir starfsmenn fjelagsins ynnu helzt
þar, sem einhver meiri háttar fyrirtæki eru
framkvæmd, hvort heldur sem þau heyrði til
einni sveit eða öllu sýslufjelaginu.
Samkvæmt síðustu skýrslu fjelagsins eru
meðlimir þess rúmir 307. í Reykjavík eru
fjelagsmenn 51, en flestir eru þeir í Arnes-
sýslu, 74, og má það þó eigi mikið heita.
Bændur hafa til þessa verið allt of tregir til
að ganga í fjelagiö, og má það skammsýni
kalla. Tillagið er 10 kr. í eitt skipti fyrir öll
eða 2 kr. árl. í 10 ár. I raun og veru œttu allir
helztu bænduruir í suðuramtinu að gerast fje-
lagsmenn; muudi það styrlcja fjelagið eigi all-
lítið, en sjálfir hefðu hlutaðeigendur af því
gagn og sóma. Fjelagið heldur 2 fundi á ári
hverju, sem kunnugt er, en þá sækja vana-
lega varla aðrir en Reykjavíkurbúar, og ber
það einkanlega vott um áhugaleysi hjá fje-
lagsmönnum. Hver fjelagsmaður á rjett á að
mæta á fundum fjelagsins, og gefst þar með
færi á að hafa áhrif á gjörðir þess. En á-
hugann vantar hjá öllum fjöldauum, og því
eru fundirnir sóttir ver en skyldi. Það er
mjög sjaldgæft, að t. d. Arnesingar sjáist á
fundi, og sama er að segja um menn lengra
að. En það ætti þó ekki að vera frágangs-
sök fyrir þá að mæta á fundum fjelagsins, að
minnsta kosti á síðara ársfundi þess. Af því,
hve fundirnir eru fámennir, leiðir aptur það,
að umræðurnar, jafnvel um mikilsverð mál,
verða endasleppar, og stjórninni síðan faliö að
gera allt, og þykjast menn þá góðu bættir;
enda veröur ekki annað sagt, en að hún fari
vel með umboö sitt.
En þótt þessu sje nú þannig farið, vantar
samt ekki að fundið sje að gjörðum fjelags-
ins og stjórninni álasað. En það virðist á-
stæðulítið, meðan fjelagsmenn eru jafn-áhuga-
lausir almennt um málefni þess, sem raun
gefur vitni; og »reynslan er ólygnust«, sagði
karlinn. Fundirnir eru vanalegast skipaðir
þeim mönnam, er stöðu sinnar vegna geta
j ekki sinnt búnaðarmálum vorum sem skyldi,
I og hafa því eðlilega ekki þann lifandi áhuga
; á þeim, sem æskilegt væri. Þó eru margir
1 ekki með þessu markinu brenndir, og á þetta