Ísafold - 05.06.1897, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.í viku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr., erlendis 6 kr.eða
l‘/í doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD
Uppsögn (skritieg)bundm við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda íyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstræti 8.
XXIV árg. |j
Reykjavík, laugardaginn 5- júní 1897
38. blad.
mÁ$t~ Tvisvar i viku kemur ísafold
út, niiðvikudaga og laugardaga.
Útlendar frjettir.
Khttfn 15. maí 1897.
Af ófriðinum-
Þær urðu lyktirnar eptir 3—4 daga viður-
eign við norSurlandamæri Þessalíu, að Tyrkir
brutust fram um Melúna-skarð (eða Milúna-)
21. apríl. Hinir hjeldu enn vörnum uppi 22.,
en hörfuðu undan eptir harða vörn við hæð
eina nokkru vestar (Matí að nafni), og stefndu
að Turnavo um kveldið, þar sem viðnáms
skyldi freistað. Areiðanlegt er það kallað, að
Grikkjum hafi í myrkrinu um nóttina orðið
svo óhappalega á, að þeir villtust á riddara-
sveitum sjálfra þeirra, er á eptir öðrum sveit-
um hjeldu, og ætluðu Tyrki þar þeysa í atreið.
Skotvopnunum mót þeim snúið og af þeirri
viðureign komst allt á hræðilegustu ringulreið,
og liðsveitirnar tvístruðust í flóttariðla. Fárs-
frjettirnar flugu nú til Turnavo, og fjöldi
bæjarbúa og með þeim sjálfar liðsveitirnar í
bænum lögðu í fátinu á flótta suður að Larissu.
Sumar þeirra og’ með þeitn riðlar af bæjar-
fólki lögðu á austurleið til Vóló, þó um 10
mílur væri að sækja. Við þetta varð allt á
tjá og tundri í Larissu, og Konstantín kon-
ungsefni, aðal-foringi hersins, Ijet að fortölum
foringjasveitar sinnar og hjelt þaðan af stað
með herinn suður að Farsalus, sigurstöð Cæs-
ars í fyrri daga. Þegar Tyrkir komu til La-
rissu daginn á eptir, 25. apríl, brá þeim í
brún, er her hinna var á burtu, en áttu því
hjer að fagna, að hinir höfðu í fuminu látið
stórmikið eptir liggja af vopnum og alls kon-
ar herforða.
Her Grikkja deildist nú á tvær höfuðstöðvar,
Farsalus og Velestínon, skammt í vestur frá
Vóló, en Tyrkir sóttu til beggja vonum bráð-
ar, stórum efldir að liði og stórskeytum.
Þegar þeir nálguðust Farsalus, höfðu Grikkir
sent forvarðasveitir móti þeim niður af hæð-
unum, en lengra en góðu gegndi. I fyrstu
viðureignum við ofureflislið Tyrkja biðu þær
allmikið tjón 5.—6. maí, en fengu enga upp-
reist síðan. Rjett á eptir var her Grikkja
þaðan haldið suður á nýja vígisstöð, við bæ,
er Domokos heitir, og við þetta lauk viður-
eignum þeirrar deildar við her Tyrkja.
Fyrir austurdeild hersins við Velestínon, var
sá foringi, er Smólenitz heitir, en hana skip-
uðu að eins 8—9 þús. manna. Þar var ágæt-
lega varizt í 3—4 daga, og opt fyr talað um
ágæta forustu Smólenitz. Þar varð og mikið
mannfall í her Tyrkja, þó þeir væru helmingi
fleiri, en sveitir þeirra jukust dag af degi, og
þar kom, að þær skipuðu 24 þús. manna.
Þann- 6. maí urðu Grikkir hjer ofurliði bornir,
og hjeldu frá vígi sínu í tveim deildum. —
Önnur þeirra flúði til Vóló, og var henni
bjargað af herskipum Grikkja, er þar lágu
fyrir utan, en hina hjelt Smólenitz með suður
að bænum Armyros við Vólóflóann.
Svo mun þess helzta getið, sem frá er að
seg'ja, og því verður ekki neitað, að Grikkir,
þrátt fyrir drengilega sókn og vörn á mörg-
um stóðum, hafa reynzt mun miður en flestir
ætluðu. Flóttasögurnar hafa þótt sanna það,
sem svo títt er sagt af hvikulleik þeirra og
staðleysi. Þeir líktust meir hestum sem fæl-
ast, en þeim huguðu hetjum, sem þeir eiga
kyn sitt til að reka. Vjer leiðum hjá oss að
segja frá ólátahríðum lýðsins í Aþenuborg,
þegar ver tók að vegna, eða hvernig ópum
og atyrðum var snúið gegn konungi, sonum
hans og tengdadóttur, Sofíu prinsessu, systur
Vilhjálms keisara. Sagt, að Aþenubúar sje
nú að spekjast, og þeim, sem fleirum landa
þeirra, þyki nógu langt haldið á styrjaldar-
leiðinni. I friðargerðinni er búizt við, að
Rússar ráði mestu, og þeir muni stilla svo
öllu, sem unnt er, til tryggingar fyrir konung
og son hans. Enda munu þeir nú geta vænt,
að Grikkir verði þeim leiðitamari í langan
tíma en fyr eptir öll óhapparáð sín og ófaiir.
Danmörk-
Vjer urðum of bráðir á oss í frjettunum
seinustu frá stjórn og þingi. I samgöngu-
nefnd þingsins greiudi menn á.um 11,000
krónur, eu af þeim voru 9,000, sem ríltið
mundi um muna, ef fallizt yrði á frumvarp
fólksdeildarinnar um niðurhleyping rentna.
Þegar málið kom í annað sinn til landsþings-
ins, þrifu flestir hægrimenn þeirrar deildar
lítilræðið til að stytta Reedtz Thott og hans
ráðaneyti aldur.
Safnshöllin nýja (á Vestre Boulevard) fyrir
dýrindis listaverk frá fornöld, miðöld og seinni
öldum, sem sýnd liafa vcrið í »glyptótekinu«
á Ny Garlsberg, var hátíðlega vígð 1. maí,
og hjelt höfundur safnsins, sem nú er veitt
borginni, Carl Jacobsen, höfuðræðuna. Hann
er, sem flestum mun kunnugt, »ölhitumeistari«,
eins og faðir hans var. Þann dag fekk hann
nafnbótina »komm. af dbr.«.
England-
Enn talað um veilur á sakamálinu um inn-
rásina í Transvaal, en forstjóri einkaleyfisfje-
lagsins á Englandi hefir hreinsað það af öllu
vitorði og sökum. Enska stjórnin hefir nú í
nokkurn tíma litið tortryggilega til Trans-
vaalinga, og einkum hefir það verið tekið fram
á þinginu, hve miklu þeir verðu til herbún-
aðar, eða svo miljónum sætti. Nú liefir þó
batnað um heldur, er Krúger hefir látið nema
úr gildi bólfestulögin gömlu, sem svo undar-
lega takmörkuðu þegnrjettindi, »hintia út-
lendu manna«. Annars efla Englendingar nú
líka sinn her þar syðra, en talað um, að þeir
hafi mikið í boði við Hollendinga til að ná
undir sig ráðum á Delagóa-flóanum.
Frakkland-
Þann 4. maí' olli eldsvoði herfilegu mann-
tjóni í París. Eitthvað um 1800 manna voru
staddir í miklum basarskála, sem auðugt og
göfugt hefðarfólk hafði látið reisa, en sýndi
þar og seldi alls konar varning og muni fá-
tæklingum og nauðstöddu fólki til hjálpar.
Var þar mikið eldfimt saman komið, en sama
sagt um viðinn í skálanum. Flestar þeirra
kvenná, sem hjer höfðu frammistöðu í sölu-
básunum eða við veitingar, voru af ríkbornu
og göfugu ætterni, og sama var að segja um
allan fjölda gestanna. Eldinum sló út við
lampasprenging, og innan 10 mínútna stóð
mest af skálanum í ljósum loga. Sökum troðn-
ingsins og hins skjótfæra báls varð færri bjarg-
að, en annars mundi hafa tekizt. Tala þeirra,
sem lífið ljetu, sögð 122, en meiddra og ör-
kumlaðra um 200. Meöal hinna dauðu var
kona hertogans af Alengon, systir keisaradrottn-
ingarinnar í Austurríki, bróðursonar hertog-
ans af Aumale, sem nú er og látinn. Hann
andaðist á Sikiley 7. maí, heilsulasinn áður
að vísu, en sagt að honum fjelli svo þungt um
lát hertogafrúarinnar, að sorgin flýtti forlög-
um hans. Hann var fjórði son Lúðvigs kon-
uug's Filippusar, f. 1822. Varð frægur af
framgöngu sinni í herförum Frakka í Alzír,
reyndist alstaðar fyrirtaksforingi, og það var
hann, sem seinast vann Abd-el-Kader að fullu
(1847). A ríkisárum Napóleons III. var hann
meðal landflæmdra manna, en kom lieim ept-
ir stríðið við Þjóðverja. Varð aptur að fara úr
landi 1886 fyrir undirróður Boulangers, en birti
skömmu síðar þá testamentisgjöf sína (frá 1887)
vísindafjelagi Frakka til handa, að það skyldi
eignast hallargarðinn Chantilly, með hans
stórfengilega listaverkasafni, metnu á 20 milj.
franka. Fjekk aptur heimkomuleyfi 1889.
Fra 1871 var hann fjelagi vísindafjelagsins.
Eptir hann margar greinar sögulegs efnis í
Bevue des deux mondes, en höfuðrit hans er
saga CorecZé-prinsanna.
Bifliuljóðin og Dagskrá.
Aumingja Einar! Nú er hann kominn í
ógöngur.
Hallgrímur Pjetursson, Jónas Hallgrímssou,
Þorsteinn Erlingsson, og — Einar Benidikts-
son, mestu rímsnillingar í íslenskum kveðskap
í nútíð og fortíð, eru sem fis á metunum hjá
honum, þegar verið er að ræða um spurning,
sem eingöngu snertir íslenska bragfræði.
íslensk bragfræði á að hans dómi að laga
sig eftir »vönduðum evrópiskum kveðskap«.
Hingað til hefur hún filgt sínum eigin lögum,
sem venja margra alda, þjóðerni vort og feg-
urðartilfinning, mál og framburður hafa skapað
henni. Enn nú er þetta alt ónítt. Nú eiga
evrópiskar -—því ekki amerískar? (Walt Whit-
man) -— bragfræðisreglur að setjast 1 hásætið.
Jæja þá! ínæstakvæði, sem rímsnillingurinn
Einar Benediktsson lætur sjást eftir sig, meg-
um við eiga von á, að hann kasti firir borð
bæði stuðlum og' höfuðstöfum!
Jeg hef sannað það með mörgum dæmum,
að forsetningar eru altíðar í vönduðum íslensk-
um nútímakveðskap, og gæti komið með ótal