Ísafold - 07.08.1897, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.iyiku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr.,erlendis5 kr.eða
l1/* doll.; borgistfyrir mið.jan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
o
Uppsögn (skritíeg) bundin við
árarnót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Atgreiðslustota blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXIV. árg.
Reykjavík, laugardaginn 7• ágúst 1897-
50. blað.
i
Vaðmálið.
Hverjum yrði þaS móti skapi, ef til sam-
komulags drægi milli stjórnar og þings í
stjórnarskrármálinu?
Þjóðin í heild sinni getur ekki verið því
mótfallin. Það er blátt áfram óhugsandi, að
henni geti verið neinn bagi að því, að fá sjer-
stakan ráðgjafa, Islending, sem mæti á al-
þingi og hafi ábyrgð allrar stjórnarathafnar-
innar, í staðinn fyrir danskan ráðgjafa, sem
hefir mál vor í hjáverkum, aldrei kemur á
þing og hefir enga ábyrgð á neinu nema
stjórnarskrárbrotum. Það tekst aldrei að telja
þjóðinni trú um, að slíkt geti verið henni í
óhag.
Þó að vonlaust væri um frekari umbætur á
stjórnarhögum vorum á ókomnum tímurn en
þær, sem stjórnin nú býður, þá væri tilboð
hennar langt skref fram á leið. En svo bæt-
ist það ofan á, að sú breyting, sem oss er
boðin, er ekki að eins líklegasti, heldur og
eini líklegi vegurinn, sem enn hefir verið bent
á, til þess að fá öllum þeim stjórnarbótar-
kröfum framgengt, sem vjer girnumst.
Það er enginn hætta á, að þjóðin sjái ekki
þetta. Það er óhugsandi, að hún verði mót-
fallin því samkomulagi við stjórnina, sem nú
er á boðstólum.
Hverjir verða þá mótfallnir því?
Svarið liggur beint við. Það verða þeir
einir, sem ekki vilja neina breyting á stjórn-
arlögum þjóðar vorrar.
Áuðvitað kannast þeir ekki við það, að það
sje þetta, sem á stendur. Meira og minna
kröptuglega staðhæfa þeir, að stjórnarbót þurf-
um vjer endilega að fá. Einkurn eru þeir
gallharðir á því, þegar þeir eru að hafna
þeirri stjórnarbót, sem fáanleg er.
Þeir bera fyrir sig allt aðrar ástæður en þá,
sem fyrir þeim vakir í raun og veru. Þeir
leggja að sjálfsögðu aðaláherzluna á það, að
það sje svo lítið, sem oss er boðið — án þess
að benda með einu orði á það, hvernig þeir
hugsi sjer að útvega þá meira. Þeir kunna
líka að hafa það til, að stinga því að kunn-
ingjum sínum, að þeim líki ekki vel maður-
inn, sem öðrum fremur hefir komið stjórninni
til að sinna að nokkru kröfum vorum, og
þess vegna vilja þeir ekkert við tilboð henn-
ar eiga.
Stakur barnaskapur væri það í meira lagi,
að láta blekkjast af slíkum yfirvarpsástæðum
■— að hafa ekki þá skarpskyggni til að bera,
að sjá, að það sem í raun og veru ræður und-
irtektum slíkra manna, er þetta: að þeir vilja
enga stjórnarskrárbreytingu.
Til þess geta aptur verið ýmsar ástæður.
Að þessu sinni skal að eins minnzt á eina.
Aldrei hefir það komið ljósara og bctur
fram en nú, að sumum af þeim mönnum, sem
við þjóðmál vor fást, er svo farið, að engin
pólitisk hugsjón getur hjá þeim þróazt önn-
ur en þrasið við stjórnina. I þörfum þjóðar
vorrar, að því er snertir menntun, atvinnu-
vegi, viðskipti, samgöngur, botna þeir ekkert
— að minnsta kosti ekki svo mikið, að slík
mál geti einu sinni í þeirra eigin ímyndun
forðað þeitn frá köfnun í pólitiska öldugang-
inum. I pólitiskum efnutn lifa þeir á þras-
inu eingöngu. Ef þrasinu slotar — hvað þá
heldur ef því lýkur —, hafa þeir ekkert ept-
ir. Þeim fer þá eins og fátæklitignum, sem
skorið hefir eina bjargargripinn sinn.
Þeir minna óvenjulega skemmtilega á sögu
um »brautingjana« á miðöldunum, skólasvein-
ana, sem lifðu eingöngu á sníkjum, á verð-
gangi.
Einu sinni var einum þeirra gefið vaðmál í
kufl. Svo var hann sendur af stað til þess
að sníkja fyrir saumalaununum. Hann lagði
af stað með vaðmálið, sýndi það hverjum
manni og grátbændi hann um að gefa sjer
svo sem því svaraði, sem hann þyrfti að borga
fyrir að láta gera úr þessu flík handa sjer.
Brjóstgóðir menn aumkuðust yfir hann, hver
af öðrum. En það, sem hann varaðist mest af
öllu, var að láta sauma kuflinn úr vaðmálinu.
Hann þrammaði með það, þangað til pjatlan
var gatslitin, svo sem ekkert var eptir af
henni, sníkti allt af fyrir saumalaununum, og
átti góða daga.
Hvernig' ættu þjóðmálaskúmarnir að sníkja
sjer vinsældir og atkvæði, ef einhverjir verða
svo áleitnir við þá, að taka kuflefnið, stjórn-
arskármálið, út úr höndunum á þeim og fara
að sauma úr því flík, viðunanlega stjórnar-
skrá? Er ekki öll von á, að þeir vilji heldur
halda áfram að ösla með vaðmálið sitt og bera
sig aumkunarlega út af því, að þeir skuli
ekki geta fengið það saumað?
Botitvörpiiveiðamálið
þarf að útkljá tafarlaust.
Stjórn Breta hefir, samkvæmt umkvörtun-
um og bænarskrám, er Islendingar —einkum
Faxaflóamenn — hafa sent henni síðastliðið ár,
falið Atkinson flotaforingja á hendi að rann-
saka það mál og gefið honum umboð til þess
að geia bráðabirgðasamhing við stjórn Is-
lands. Er svo til ætlað, að sá bráðabirgða-
samningur verði grundvöllur fyrir fullnaðar-
samningi milli Stórbretalands og Danaveldis
eptir á.
Sinnum vjer ekki því samningatækifæri,
sem nú býðst, meðan ílotaforinginn er hjer
staddur, má ganga að því vísu, að stjórn
Breta hætti við allar tilraunir til að komast
að samningum um málið, lítur auðvitað svo
á, sem Islendingar hirði nú ekki um neitt
slíkt samkomulag framar. Fari svo, má bú-
ast við því, að botnvörpumennirnir taki apt-
ur til óspilltra málanna í Faxaflóa. Og öll-
um er kunnugt, hvað þá er í húfi — svo
mikið hefir verið um það rætt og ritað.
Tilboð frá hálfu brezku stjórnarinnar er á
þá leið, að botnvörpumenn sleppi tilkalli til
fiskiveiða í Faxaflóa innan línu, sem dregin
sje frá Ilunípu að Þormóðsskeri, og fái í stað-
inn rjett til að veiða í landhelgi milli Dyr-
hólaeyjar og Papeyjar. Á þessu svæði stunda
íslendingar engar fiskiveiðar að marki, svo að
skiptin mundu ekki gera neinurn verulegan
baga, en verða til ómetanlegs ávinnings fyrir
Faxaflóamenn.
Að þessu vill Bretastjórn ganga, og menn
verða að hafa það hugfast, að það yrði Is-
lendingum miklu meiri hagur en Bretum.
Botnvörpumenn hirða alls ekki um skipt-
in; þeim er heimilt að stunda veiðar í Faxa-
flóa utan landhelgi, og meira þurfa þeir ekki;
þeir eiga ekkert erindi inn á hafnir vorar,
nema nauður reki til, og um slíkt neitar eng-
in siðuð þjóð. Svo að breytingin er einungis
oss í hag, en ekki Bretum. Islendingar báðu
uni samninga síðastliðið ár. Nú geta þeir
feugið þá, og sinni þeir þeim ekki nú, getur
þess orðið langt að bíða, að Bretar líti við
slíkri málaleitan.
Samningstilraunir milli stjórnanna í Lund-
únum og Kaupmannahöfn síðastliðið ár ónýtt-
ust fyrir það, að' danska stjórnin vildi ekki
veita brezkum botnvörpumönnum veiðirjett
neinstaðar í landhelgi. Stakt óráð væri það
fyrir Islendinga, að halda i þá stefnu, og missa
á þann hátt Faxaflóa í hendur útlendingum.
En vilji nú alþingi veita dönsku stjórninui
heimild til skiptanna, þá ætlar brezka stjórn-
in að sækja málið fast við hana.
Til þess að komast að fullnaðarsamningum
til frambúðar eða fulls gildis um ókominn
tíina, þarf að líkindum samþykki alþingis,
ríkisþingsins danska og brezku stjórnariunar.
En til bráðabirgða getum vjer komizt að þeim
kjörum, sem hjer hefir verið á minnzt.