Ísafold - 18.08.1897, Side 1

Kemur útýmisteinu sinnieða
tvisv.í viku. Yerð úrg.(90arka
minnst) 4kr.,erlendis5 kr.eða
l'/s doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrirfram).
lSAFOLD„
Uppsögn (skrifleg) bundm við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustota blaðsins er í
Austurstræti 8.
Reykjavík, miðvikudaginn 18- ágúst
XXIV. árg.
r
Litniyitdir af Islandi.
Ánægjulegur gestur.
Land vort hefir þetta ár fengið ánœgjuleg-
an gest, þar sem er Mr. Gollingwood, rithöf-
undnr, fornfræðingur og málari; hann hefír
verið að ferðast í sumar hjer um land með
Dr. Jóni Stefánssyni. Þeir fjelagar hafa farið
um Suðurland austur að Markarfljóti, Yestur-
land allt, að Yestfjörðum undanteknum, og
Húnavatnssyslu. A laugardagsnóttina lögðu
þeir af stað með Thyra norður fyrir land,
ætluðu til Skagafjarðar, og þaðan áleiðis aust-
ur eptir. Yjer náðum tali af Mr. Colling-
wood skömmu áður en hann steig á skip.
Vjer spurðum hann, hvort hann hefði feng-
ið miklu afkastað í sumar, dregið upp mikið
af myndum.
Um 250, sagði hann, mestallt litmyndir.
En hann kvaðst búast við, að þær yrðu um
300, áður en lyki. Vitaskuld hafði hann ekki
lokið við þær til fulls, ætlaði að gera það,
þegar hann kæmi heim til Lundúna, og hafa
þær til svnis þar um nokkurn tíma. Upphaf-
lega hafði hann ætlað sjer aðeins að gera mynd-
ir af sögustöðum. En þegar til kom, sá hann
fjölda af öðrum stöðum, sem hann gat ekki
stillt sig um að taka myndir af. Er áform
hans að fá myndirnar gefnar út, helzt með
litum, og verða þær þá efni í margar bækur.
Utdráttur úr sögunum, er fram hafa farið á
þeim stöðum, er myndirnar eru gerðar af, á
að fylgja þeim, og semur Dr. Jón Stefánsson
hann.
»Haldið þjer, að Island verði ferðamanna-
land mikið með tímanum/«
»Það er enginn vafi á' því. Það stendur
ekki á neinu öðru en að ferðamenn fái eitt-
hvað að vita um þetta land. Nú veit ein-
staka maður um Keykjavík, Þingvelli og Geysi,
og annað ekki. En það er minnst, sem menn
sjá af Islandi á þeirri leið. Það sannast, að því
meiri kynni, sem menn fá af þessu landi, því
meiri verður aðsókn útlendinga hingað. Menn
eru orðnir þreyttir á Sviss og Noregi, og svo
sjá menn hvergi slíka sjón scm hjer«.
Talið barst nú á einstaka staði, sem hann
hafði dvalið á hjer á landi. Eptir því sem
Mr. Collingwood fórust orð, virtist svo, sem
honum hefði einna mest þótt kveða að Fljóts-
hlíðinni, Gilsfirði, útsyninu frá Stóruborg í
Húnavatnssýslu og Vatnsdalnum, og þó fram-
ar öllu öðru að vmsum stöðum undir Snæ-
fellsjökli. En annars svo að segja hveivetyia
að einhverju leyti einkennilega fallegt. Það
leyndi sjer ekki, að auga hans var leikið í
þeirri list að finna það, sem fagurt er sýnum.
Vjer spurðum hann t. a. m. að því, hvort
Vonir hans hefðu ekki brugðizt um Laxárdal
í Dalasýslu, jafn-tilkoraumikil saga og þar
hefði gerzt.
»Alls ekki«, sagði hann. »Fjallasýn er þar
vitaskuld ekki tilkomumikil, en áin er víða
íogur og eins bakkarnir fram með henni hjer
og þar. Annars er dalurinn einkennilega lík-
ur skozkum dölum, einmitt þeim, er þeir at-
burðir hafa gerzt í, sem söguljóðin skozku eru
ort er út af«.
Margar myndir hafði hann dregið upp í
Laxárdalnum.
Við hurfum aptur að væntanlegri ferða-
manna-aðsókn hingað.
»Skilyrðið fyrir henni«, sagði Mr. Colling-
wood, »er það, að einhverjar verulegar ráð-
stafanir verði gerðar hjer á landi til þess að
taka á móti útlendingum. Ekki svoaðskilja,
að j eg hafi haft um neitt að kvarta fyrir
mitt leyti. Gestrisnin, sem mjer hefir verið
sýnd hvarvetna, hefir verið óviðjafnanleg. Það
hefir farið ágætlega um mig jafnvel í lítilfjör-
legustu kotum. Alstaðar hefir mjer verið
boðið allt það bezta, sem til hefir verið á bæj-
unum. Sumstaðar hefi jeg ekki þorað að
bjóða neina borgun, viðtökunum öllum verið
þann veg farið, að mjer hefir skilizt sem fólk-
ið mundi þykkjast við, ef jeg ætlaði að fara
að borga. Og ýmsir, sem jeg hefi boðið borg-
un, hafa neitað að þiggja hana. Jeghefiekki
saknað hótellanna. En á þennan hátt gætu
menn ekki ferðazt almennt, nje fólkið risið
undir slíkri gestrisni, ef mikið færi að verða
um ferðamenn. Það þarf að reisa hótel víða
um landið, hafa þau opin á sumrum, en loka
þeim á vetrum, eins og gert er í öðrum köld-
um ferðamannalöndum. Og það þarf að hafa
ýmsan viðbúnað, til þess að menn geti skemmt
sjer og notið fegurðarinnar. Stakt viðburða-
leysi er það til dæmis, að ekki skuli vera til
bátur við Þingvallavatn, sem fáanlegursje eða
farandi út á. Þar mundi fólk hafast við vik-
um saman, ef það gæti skemmt sjer á vatn-
inu. Og engin afsökun er lengur fyrir því
framtaksleysi að reisa ekki hótel þar, jafn-
góður vegur og þangað er kominn«.
Vjer könnuðum8t við það. En bentum á
örðugleikana við að reisa sæmileg hús víða
annarsstaðar, enda arðvonin óáreiðanleg að
minusta kosti í fyrstu.
»Satt er það«, sagði hann. »En þjer meg-
ið ganga að því vísu, að þetta v e r ð u r gert,
-— og þetta verður gróðavegur. Ef þjer ís-
lendingar gerið það ekki, þá gera Englend-
ingar það, og svo fer mestur ágóðinn í þeirra
vasa. Ekki samt j e g — það er ekki mín
atvinna. En hvenær sem enskur efnamaður,
sem við slíkt fæst fer hjer um landið, þá
sjer hann, að hingað stefnir ferðamannastraum-
urinn, hvenær sem þjóðunum verður kunnugt,
hvað hjer er að sjá — og svo fer hann að
búa sig undir að færa sjer það í nyt — reisa
hús og auglýsa«.
Lítið hafði Mr. Collingwood fengizt við forn-
menjarannsóknir hjer á landi, — allt lent í
myndagerðinni. Þó hafði hann grafið upp
gröf Guðrúnar •Ósvífursdóttur að Helgafelli.
Gröfin var hlaðiti upp af grjóti og ýmsar
menjar bar hún þess, að hún mundi vera frá
11. öld. Eitthverjar leifar af járnmunum
fann hann þar, en enga dýra málma, enda
þess engin von, þar sem Gttðrún var nunna,
59. blað.
þegar hún dó. Jafn-hlýlega og hann annars
minntist á Islendinga, gat hann ekki stillt sig
um að telja þeim það til vansæmdar, hvernig
farið væri með gamla legsteina hjer á landi,
líkt mundi farið með annað frá liðna tíman-
um. Skálholtssteinarnir t. d. allir brotnir,
og líkt væri ástatt víðar. Þegar hann kom á
eitt prestssetrið, var verið að setja þar leg-
stein frá árinu 1616 í kirkjugarð, sem prest-
ur var að láta hlaða. En ófáanlegur var hann
til að segja, h v a r það hefði verið.
»Islendingar eru að amast við þv/, að út-
lendingar skuli flytja forngripi þeirra út úr
landinu. Það eitt, að sjá hirðuleysi þeirra
sjálfra í slíkum efnum, er næg ástæða fyrir
útlendinga til þess að ásælast hvern forngrip,
sem þeir sjá«.
I lok samtalsins sýndi Mr. Collingwood oss
myndir sínar, og var þá tímaskorturinn eini
ánægju-spillirinn. Hann hafði gert sjer einkar-
mikið far um að sýna litskrúð lopts og fjalla,
sem dýrðlegast er í hinni íslenzku náttúru-
fegurð, og voru því einkum sólarlagsmyndirn-
ar aðdáanlega fagrar, að minnsta kosti þegar
safnið var skoðað í flýti. Það er lítill vafi á
því, að ef spár Mr. Collingwoods um ferða-
manna-aðsóknina rætast, þá verður það ekki
hvað sízt að þakka myndum hans.
Stjórnarbylting
Ben. Sveinssonar.
Það var heppni fyrir Ben. Sveinsson, að
hann var búinn að segja af sjer embætti fyr-
ir föstudaginn var. Annars má hamingjan
vita, hvort hann hefði ekki verið settur af
umsvifalaust og eptirlaunalaus — fyrir stjórn-
arby ltingar-yfirlýsing!
I neðri deild var verið að ræða um afnám
hæstarjettar sem æðsta dómstóls í íslenzkum
málum. — Dr. Valtýr Guðm. hjelt því fram,
að í stað þess að samþykkja frv. um málið,
ætti þingið að senda stjórninni áskorun um að
leggja þetta mál fyrir ríkisþingið danska, með
því að það heyri jafnt undir verksvið danska
og íslenzka löggjafarvaldsins.
Ben. Sveinsson kvað stjórnina skylda til að
leggja málið fyrir ríkisþingið, ef það næði
samþykktum hjer á þingi.
Þeirri kenning mótmælti landshöfðingi af-
dráttarlaust. Þá fyrst gæti hugsazt, að nokk-
ura skyldu bæri til fyrir stjórnina að leggja
mál þetta fyrir ríkisþingið, eða nokkur ástæða
væri til þess fyrir hana, þegar íslenzka lög-
gjafarvaldið hefði komið sjer saman um það.
Enn væri ekki um neitt sl/kt samkomulag að
ræða; alþingi hefði viljað breytinguna, en hinn
liður löggjafarvaldsins, konungur með ráðaneyti
sínu, væri henni mótfallinn.
Þá var það, að Ben. Sv. hellti sinni síðustu
og skemmtilegustu lögskýring yfir þingdeild-
ina, sem ekki átti von á neinum stórt/ðindum.
Hann spratt upp og lýsti yfir þv/ af allmikl-
um móði, að landshöfðingja hefðu farizt
orð á þá leið, að auðsætt væri, að þeim kæmi