Ísafold - 13.11.1897, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinnieða
tvisv.íviku. Yerð árg.(90arka
minnst)4br., erlendis 5 kr.eða
l*/« doll.; borgist í'yrir miðjan
júlí(erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
o
Uppsögn (skrifieg)bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda. fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXIV. árg.
Reykjavík, laugardaginn 13. nóv. 1897-
81. blað.
Frjettaþráðurinn
til tslands.
Blaöið »Dannebrog« í Kanpmannahöfn hefir
sent mann til forstöðumannsins fyrir mikla
norrœna frjettaþráSafjelaginu,kommandör Suen-
sons, til þess að fá að vita, hvernig gengi
lagning frjettaþráðarins til Islands. Vjer get-
om hjer aðalatriðanna úr skýringum forstöðu-
mannsins.
Fjelagið hefir um nokkur ár haft fyrirtækið
í huga og gert áætlanir um það. En vegna
þess, hvað kostnaðurinn er mikill og væntan-
legar tekjur í aðra hönd litlar, hefir ekkert
orðið úr framkvæmdum. Nú er þó veruleg
von um, að fyrirtækinu muni borgið.
Alþingi hefir þegar veitt, eins og kunnugt
er, styrk þann, er fram á var farið við það,
35,000 kr. á ári í 20 ár. Svo er ætlazt til
að ríkisþingið danska leggi til að minnsta
kosti 54,000 kr. árlega. Enn fremur, að
Frakkar og Englendingar leggi fram álíka
mikið eins og Danir.
Fastlega er búizt við því, að ekki standi á
þessum fjárframlögum. Danska stjórnin hefir
heitið sinu fylgi. Og með því að Frakkar og
Englendingar hafa svo miklar fiskiveiðar hjer
við land, gera menn sjer von um, að þeim
muni þykja tilvinnandi að leggja til sinn skerf.
Auk þess lagði veðurfræðingafundurinn, sem
haldinn var í Bern 1880, mikla áherzlu á það,
aö hinn menntaði heimur kæmist í frjettaþráð-
arsamband við Island og Færeyjar, til þess
að unnt væri að fá daglega fregnir þaðan um
veðráttuna. Með því móti yrðu allar ágizk-
anir um veðráttu í norður- og vesturhluta
Norðurálfunnar roiklu áreiðanlegri en nú, og
það yrði aptur til mikillar nytsemdar bæði
fyrir siglingar og landbúnað.
Frjettaþráðinn á að leggja frá Hjaltlandi
til Færeyja og svo þaðan til eiuhvers staðar
»nálægt Reykjavík«. Kostnaðurinn er gizkað
á að muni nema nálægt 2 miljónum króna.
Ekki segir kommandör Suenson, að það geti
komið til nokkurra mála, að fjelagið leggi
frjettaþræði hjer um landið. Eðlilegast sje,
að talsímar (telefónar) verði lagðir um það
og settir í samband við frjettaþráðinn.
Fjelagið ætlast ekki til að fá meira en 4%
í leigu af höfuðstólnum, og svo á hann að af~
borgast á 20—30 árum. Það kveðst geta
látið vintia verkið og stjórnað fyrirtækinu með
miuna kostnaði en nokkurt annað fjelag. Þess
vegna byst það ekki við því, að enska fjelag-
ið, sem boðizt hefir til að leg'gja þráðinn, verði
erviður keppinautúr; ólíklegt jafnvel, að þetta
enska fjelag geti fengið menn til þess að
skrifa sig fyrir hlutum, þar sem ágóðinn verði
svo lítill.
Það er ekki fyr en sumarið 1899, að gert
er ráð fyrir að fyrirtækið komist í framkvæmd.
1 vetur á að semja við stjórnir hlutaðeigandi |
ríkja um styrkveitingarnar. Að sumri á að
panta þræðina og annað sem til þarf.
Bóknienntir.
Valdimar Briem: Biflíu-
Ijóð. II. 1897. Kostn-
aðarm. Sigurður Krist-
jánsson. 448 bls.
Hálft fimmta hundrað blaðsíður af frum-
kveðnum íslenzkum ljóðum í viðbót við þær
fjögur hundruð blaðsíður — og þó rúmlega
það — sem áður eru komnar ! Og þetta er
ekki samtíningur af sundurleitri ljóðagerð,
eins og kvæðabækur aunara íslenzkra skálda,
heldur samstæð ljóðaheild, aðallega út af
mannkynsins æðsta, dýpsta og örðugasta um-
hugsunarefni, sambandi þess við guð, þó að
ýmislegt ljettvægara hafi slæðzt með. I sinni
röð á þetta stórvirki skáldsins vitanlega eng-
an sinn líka í íslenzkum bókmenntum.
Það þarf naumast að taka það fram, að
margt sje fagurt í þessu síðara bindi Biflíu-
Ijóðanna og vel Kveðið. Frásagnirnar eru ylir-
leitt einkar-ljósar og kröptuglega orðaðar, og
viðburðunum lýst af óvenjulega ríku hugsjóna-
afli. Það er óvíst, hvort nokkurt íslenzkt skáld
hefir haft meira af þeirri gáfu en Valdimar
Briem. Heimfærslan frá viðburðunum og
kenningunum til lífsins er optast gáfuleg og
lijartnæm, Og skýringarnar á trúarlegumorða-
tiltækjum stundum tærasta snilld. Vjer tök-
um t. d. niðurlagið á sonnettunni, sem byrjar
á orðunum: »Guðsríki er súrdeign:
»Eiim geisli lýst upp getur myrkan klefa,
einn gneisti kveikt í heilum birkilundi,
einn dropi vatns sjer dreift um víðan geiminn.
Ein hugsun getur hurt rýmt öllum efa,
eitt orð í tíma vakið sál af blundi,
einn dropi líknar drottins frelsað heiminn*.
Það er fullt af náttúrulýsingum í bókiuni,
mörgum einkennilegum. Hjer koma sem sýn-
ishorn tvær lýsingar á nóttunni:
Bls. 71.
»Af vesturhimni var hnigin sól; —
þar himindrottning af gullnum stól
var stigin í bláa silkisæng,
þar sveipaði nótt yfir dökkum væng;
en bak við hin svölu sængurtjöldin
í salnum stóra skein ljósafjöldinn;
þar logaði guðs á liljum hljótt,
svo ljúft og íagurt um þögla nótt«.
Bls. 101.
»Dagur er í djúpið siginn,
djúpið kalda;
eins og sveinn á helbeð hniginn,
hann er stiginn
svalt í djúp;
svipuð dökkum dauðahjúp
breidd er yfir bládimm alda.
.Törðin eins og ekkja grætur,
einkason er tregar sinn.
Eins og titra tár á kinn
allt hún döggum laugað lætur.
Eins og likfylgd dökk og döpur,
dimm og nöpur
skuggar yfir foldu fríða
fölvir liða.
Eins og sorgaróp og vein
ómar næturvindar kvein.
Þá skal þess og getið, ljóðum þessum til
lofs, að í þeim ríkir svo mildur og umburð-
arlyndur andi, sem framast verður á kosið.
Kristur er almáttugur kœrleikur — það er
ekki að eins frumtónninn, heldur svo lang-
sterkasti tónninn, að annara tóna gætir í raun
og veru lítið. Og þess vegna er sýnilega svo
rík von skáldsins um það, að Kristur dragi
alla að sínu landi, þótt síðar verði, og frá-
sagan um ófarir ríka mannsins verður hjá
honum að myrkri rún og draumi, cg —■
»Enn er oss ráðning draums þess dulin,
því dauðlegum sjónum er eilífð hulin«.
En — þrátt fyrir alla kosti þessa síðara
bindis Biflluljóðanna, leyfum vjer oss að ráða
mönnum til að lesa þau ekki í striklotu,
heldur með hvíldum. Annars er hætt við, að
mönnum finnist lesturinn nokkuð þreytandi.
Það stafar meðal annars af því, að tilbreytn-
in virðist vera nokkuð lítil í jafnstórri bók.
Bókin er um Krist. Og vitanlega er nýja
testamentið það líka, svo að það er svo sem
sjálfsagt, að hann verði aðalefnið í ljóðum, sem
ort eru út af nýja testamentinu.
En vitanlega getur verið mjög mikill mun-
ur á því, hvernig menn skilja Krist, og það
þótt vel kristnir sjeu, — á hverjar hliðar á til-
veru lians þeir leggja aðaláherzluna. Leggi
skáld hana á hið mannlega eðli hans, er til-
breytinga-tilefnið yfirfljótanlegt. Sje það apt-
uv á móti guðdómseðlið, sem aðallega vakir
fyrir skáldinu, er tilbreytnin allt örðugri, þótt
ekki væii nema fyrir þá sök eina, að þar
þrýtur mannlegan skilning.
Og í Kristslýsing síra Valdimars Briems
er guðdómseðlið mjög svo yfirgnæfandi. Hjá
honum er Kristur í raun og veru allt af með
geislakórónuna um höfuðið. Að líkindum er
það í því skyni, að festa þá mynd af Kristi
sem bezt í huga lesandans, að skáldið segir
frá undrum í lífi hans, sem eugin heimild er
fyrir í guðspjöllunum. Vjer skulum nefna
tvö dæmi.
Allir þekkja frásöguna í 2. kap. Lúkasar-
guðspjalls um fæðing Jesú. Höf. Biflíuljóð-
anna lætur sjer ekki nægja þau stórmæli, sem
þar er sagt frá. Þegar hjarðmennirnir hafa
fundið barnið, sjá þeir nýjar dásemdir. Dýrin
í gripahúsinú lúta barninu með lotningu.
Rjáfrið lyptist upp af kofanum og verður að
skærri hvelfingu. Kofinn verður að musteri,
sem nær upp í skýin, og jatan að altari. Svo
breytist sýnin: Hvelfingin verður að »himin-
festing«, musterið að »miklum undrageim«
og þar er saman kominn söfnuður úr öllum
heimi og heyrist »einum syngja rómi, svo
unaðsblítt í þesSum helgidómi». Og enn
breytist sýnin. Þá koma englafylkingar og
syngja.