Ísafold - 12.02.1898, Blaðsíða 3

31
tíma muni guðfræðingarnir fræða oss
um það, eins og um svo margt fleira,
sem geti komið oss í betri skilning um
sálarlíf forfeðra vorra.
Eptir því sem jeg kemst næst, haía
menn enn þá lagt mjög litla. stund á
að skilja þetta sálarlíf. Og einkum
virðist mjer, að bæði Sars og margir
aðrir hati allt of lítinn gaum geQð til-
finningalífi fornmanna. Vitaskuld má
segja, að í heimildarritunum sjálfum
beri minna á tilfinningalífinu heldur
en framl vœmdalifinu, sem lýst er svo
frábærlega vel. En jafnvel þó til-
finningalífinu sje lýst í fám orðurn að
eins, og mönnum sje hætt við að láta
sjer sjást yfir það, þá leynir það sjer
ekki, að það hefir bæði verið innilegt
Og heitt.
það er því ekki ólíklegt, að það sje
nokkuð í lausu lopti bvggt, sem Sars
segir um skilyrðin fyrir kristilcgu til-
finningalífi hjá forfeðrum vorum.
»Aldai’«-sannlcikur,
»Nýja Öldin«, sem, eins og nærri má
geta, var eitt af þeirn blöáum, er færðu
ramskakkar fregnir af umræðunum um
stjórnarmál íslands í Stúdentasam-
kundunni í Kaupmannahöfn 6. nóv.
síðastliðinn, hefir af nýju fyllzt vand-
lætingu mikilli viðísafold. Tiiefnið er
í þetta sinn það, að vjer höfum leyft
oss að halda því fram, að brjef þau
frá dönsku ríkisþingmönnunum, sem
prentuð voru í lsafold 2. þ. m., stað-
festi fregnbrjefið frá Kaupmannahöfn,
sem blað vort flutti 1. des. f. á.
það eiga að vera tvö atriði í fregn-
brjefinu, sem Octavius Hansen, hæsta-
rjettarmálafærslumaður, mótmæli í
brjefi sínu. Enda þótt jafn-fánýtu
málgagni eins og »N. 0.« sje í raun
og veru með því of mikill gaumur gef-
inn, skulum vjer taka þessi atriði til
íhugunar í sambandi við brjefhr. Han-
sens. Til þess að girða fyrir allar
stælur um það, hvað hann hafi í raun
og veru sagt í þessu brjefi sínu, skulu
orð hans hjer tilfærð á frummálinu,
enda voru þau óþýdd lö^ð til grúnd-
vallar fyrir ummælum vorum.
Fyrra atriðið er þá þetta: fregnriti vor
hafði það eptir Oct. Hansen, að hann
hefði talið það allt of umsvifamikið og
dýrt fyrirkomulag fyrir Islendinga, að
hafa jarl og ráðaneyti. Orðin í brjefi
hr. Hansens, sem eiga að ósanna þetta,
eptir kenningu »N. A.«, eru þessi:
•Hverken paa egne eller, endnu mind-
re, paa noget dansk politisk Partis
Vegne har jeg ved hin Lejlighed taget
Standpunkt i den islandske Forfatnings-
strid«. En því fer fjarri, að í þessum
orðum liggi mótmæli þau, sem »N.0.«
er aðbullaum. það, að telja eitthvert
ákveðið fyrirkomulag óhagkvæmt, er
ekki það sama og að #tage Standpunkt«.
það verður þá fyrst, er maður fer að
halda eínhverju ákveðnu fram sem
heillavænlegu. Að minnsta kosti leyn-
ir það sjer ekki á brjefi hr. Hansens
sjálfs, að það er þetta, sem l.ann skil-
• ur v:ð að »tage Standpunkt*. því
að þar er ótvíræðlega Ijós látið, að
hann telji óánægju íslendinga með nú-
verandi stjórnarfyrirkomulag; á rökum
byggða, og samt neitar hann því, að
hann hafi »taget Standpunkt i den is-
landske Forfatningsstrid«.
Síðara atriðið, sem hr. Hansen á að
hafa mótmælt, er umtnæli þau, sem eptir
honum hafa verið höfð um stjórn-
málastefnu dr. Valtýs Guðmundssonar.
Til þess að fá sakarefni á hendur ísa-
fold út úr þeirn ummælum, tekur »N.
Ö.« til þess ráðs, að hafa þau rangt
ept r, fella aptan af þeim síðari liðinn,
sem að minn-ta kosti er jafn-þýðingar-
mikill hinum fyrri. IJmmælin voru á
þessa leið:
»Aleit stefnu dr. V. G. heppilegasta;
en rdðgjafinn cetti ckki að sitja i rikis-
ráðinu, spurði, hverjar ástæður stjórn-
in fixrð< fyrir pví, eða hvers vcgna dr.
V. G. hcfði áð því gengið, hvort þa'
vœri ekki fijótrœði og hvurt ekki mundi
betra að hafa þolinmœði, þangað til
stjórn kœmist til valda í Danmörku,
sent gerði Islcndinjum rjett til í þessu
efni samkvœmt 1. gr. stjórnarskrárinn-
ar og 6. gr. stöðulacjanna«.
Ollu þessu, sem hjer er prentað með
breyttu letri, sleppir »N. Ö,« alger-
lega!
Hvað segir svo hr. Hansen umþetta
í brjefi sínu? Orðin eru þessi: »Jeg
har íkke udtalt nogen Tiltrædelse el-
ler Billigelse af Dr. Gudmundssons
Politik, saa lidt som det kuude falde
mig ind at misbillige den«.
Getur nú nokkur maður sagt, að í
hinum tilvitnuðu ummælum felist
»Billigelse« eða »Misbilligelse« á stjórn-
málastefnu dr. V. G.? Nei! í síð-
ara liðnum, þeim orðum, sem »N. Ö.«
sleppir, er sleginn sá varnagli, að les-
endurnir eru jafn-nær eptir sem áður
viðvíkjandi því atriði, hvort ræðumað-
ur fallist á þá stefnu eða ekki. Sam-
kvæmt brjefi hr. Hansens er það líka
einmitt það, sem hann hefir til ætlazt.
Hann »tók þátt í umræðunum eingöngu
fyrir þá sök, að hann langaði til að
fá nákvæmari skýringar . . . viðvíkj-
andi þeim atriðurn, sem stjórnarmáls-
barátta Islands lýtur að á þessum tím-
um«, en ekki í því skyni, að veita
neinni ákveðinni stefnu fylgi sitt.
Vjer efumst ekki um, að af því,
sem hjer að ofan er sagt. muni hverj-
um óhl utdrægum manni verða það
Ijóst, að brjef hr. Oct. Hansens kem-
ur ekki að neinu leyti í bága við fregn-
brjef Isafoldar. Um dóm ritst. »N.A.«
hirðjjm vjer ekki — hvorki í þessu
efni nje öðrum. þeir fáu, sem lesa
blaðsnepil hans, eru fyrir löngu komn-
ir að raun um, af hverjum toga það
er sponnið, sem hann segir í ísafold-
ar garð. Og þeir taka álíka mikið
mark á því, eins og nafntoguðu rit-
gerðunum, sem hann stöðugt er að
semja um sjálfau sig.
David Östlund,
trúboði sjöunda-dags aðventistanna,
hjelt fyrirlestur á íslenzku á sunnu-
daginn var í leiksal Iðnaðarmanna-
hússins, talaði einkum um ágreinings-
atriðin milli trúarflokks síns og lút-
erstrúarmanna. Helzt þeirra eru þessi:
Sjöunda-dags aðventistar trúa því ekki
að sálin sje ódauðleg að eðlisfari, held-
ur öðlist hún ódauðleikann að eins með
því að gera guðs vilja. þeir sldra ekki
börn og þeir halda helgan 7. dag vik-
unnar. Guðfræði þeirra leggur hina rík-
ustu stund á bókstaf ritningarinnar
Hr. Ostlund hlýtur að hafa óvenju-
lega miklar gáfur til að læra útlendar
tungur. Hann kom hingað í áliðnum
nóvember síðastl., hafði lesið lítið eitt
í íslenzku biblíunni, tilsagnarlaust, áð-
ur en hann lagði af stað, en hafði enga
hugmynd um, hvernig nokkurt íslenzkt
orð væri borið fram. Nú flytur hann
erindi á íslenzku, eigi að eins svo skýrt
og skilmerkilega, að hvert einasta ís-
lenzkt mannsbarn skilur hann, heldur
og ótrúlega villulítið, bæði að því, er
orömyndir og setningaskipan snertir.
Hann talar góðlátlega, stillilega og ofsa-
laust. Samkomur þær, sem hann hefir
haldið hjer í vetur, hafa verið svo fjöl-
sóttar, að vandræði baía verið með
húsrúm.
I samtali, sem vjer höfum átt við
hann, bað hann þess getið, að það
væri ekki eptir sjer haft, sem fullyrt
hefir verið í blöðum hjer, að síra Lár-
us Halldórsson væri trúbróðir hans.
Sfra Lárus hefir ekki sagt sig í lög
með þeiin trúflokki, en aðhyllist vrtan-
lega rnargar kenningar haus.
Trúflokkur þessi er um 50 ára gam-
all og upprunninn í Bandaríkjunum.
Fyrir eitthvað 25 árum fór hann að
breiðast út um öonur lönd, og eru á-
hangendur hans nti í flestutn löndum
heimsins. |>eir voru fvrir nokkrum
árum um 50,000. þar af eru um 1,700
á Norðurlöndum. Prestaskóla á íiokk-
urinn í Battle Creek í Michigan, og
undirdeild þess skóla er í Frederiks-
havn í Danmörku. Heilbrigðisstofn-
anir (Sanatoria) á hann hjer og þar.
Hin stærsta þeirra er í Michigan.
Eina er verið að reisa í Skodsborg á
Sjálandi og háitir forstöðurnaðurinn
Dr. J. C. Ottosen. Samskonar stofu-
anir á hann í Suður-Afríku og Sviss.
Hann hefir kostað og kostar enn út-
gáfu heilbrigðisritsins norska »Sund-
hedsbladet«, sem nú er líka farið að
koma út i Danmörk og kunnugt mun
vera mörgum íslendingum. Flokkur-
inn fæst og mjög við útgáfu trúboðs-
rita. í preritsmiðju hans í Battle
Creek hafa 400—500 manns atvinnu
og í Kristjaníu starfa um 50 menn í
prentsmiðju, sem hann á þar. þar
hefir hann fengið leyfi til að vinna á
sunnudögum.
Trúboðið hjer er kostað af hinni
dönsku deild flokks þessa, en Norð-
maður valinu trúboði í þeirri von, að
honúm mundi veita ljettara en dönsk-
um manni að læra íslenzku, eins og
raun hefir á orðið.
Hr. Östlund er kvæntur maður, sæk-
ir fjölskyldu sína í vor til Kristjaníu
og ætlar að setjast hjer að.
Barnaskóliun
nýi eða fyrirhugaöi í Reykjavík, sem
minnzt hefir verið á nokkrum siunum
hjer í blaðinu, síðast nú fyrir viku,
af pví, að til stóð að hann yrði með
fyrirmyndarsniði að mörgu leyti, á nú
að þokast það niður á við aptur frá
því, sem ráðgert var og tví-samþykkt
í bæjarstjórniuni, að það á ekki að
hafa í honum gufuhitun, eina hitavjel
í kjallaranum fyrir allan skólann, held-
ur — ofna, lopthreinsunarofna, sem
svo en^ kallaðir, eitthvað 14 að tölu
eða svo.
þetta gerðist á skyndiráðsstefnu í
bæjarstjórninni í fyrra dag. Mikill
meiri hluti bæjarstjórnarinnar, 7 af 10,
greiðir þar atkvæði ofan í sjálfan sig,
ofan í það, sem eindreginn mciri hluti
hafði verið með tvíregis áður í vetur,
og það siðast nú fyrir 1 viku!
Og tilefnið?
Tilefnið er að sögn 1 númer af
sænsku kennarablaði, sem einum bæj-
arfulltrnanum berst í hendur af tilvilj-
un, og þar sem sagt er frá, að þar
hafi einhversstaðar verið reistur nýlega
meiri háttar barnaskóli ún hitunarvjel-
ar!
Minni hlutinn, sem var eindreginn
á að halda í hitunarvjelina, voru þeir
Eiríkur Briem, Halldór Jonsson og
Tryggvi Gunnarsusn.
Búnaðaríjelag:
Suðuramtsins hjelt fyrri ársfund sinn
5. þ. m. Samkvæmt prentaðri, fram-
lagðri skýrslu fjelagsins fyrir árið sem
leið á fjelagið í sjóði nær 29,400 kr.
Endurskoðunarmenn voru endurkosn-
ir þeir Björn Jónsson ritstjóri og Jón
Jensson yfirdómari. — Tala fjelags-
manna nú, eptir skýrslu forseta 317.—
Forseti skýrði frá störfum búfræðinga
í þjónustu fjelagsins árið sem leið og
las upp skýrslu frá Einari Helgasvni
garðyrkjut’ræðing um nám hans og
ferðir erlendis. Ennfremur skýrði hann
frá ferð sinni og skrifara fjelagsins
(Eir. Briem) austur í Rangárvallasýslu
síðastl. sumar, — til að skoða Safar-
mýri, Hólsá í Landeyjum og þverá.
Fjelagsstjórnin vildi fá til umráða
1200 kr. þetta ár handa umferðabúfræð-
ingum og Einari garðyrkjufræðing
Helgasyni. Sumir fundarmenn lögðu
á móti umferðabúfræðingum, töldu mál
til komið, að fjelagið ’j hætti að kosta
þá. því máli lauk svo, að með sjer-
staklegu tilliti til Einars voru veittar
í því skypi 1500 kr.
Beiðni frá Vigfúsi búfræðing Guð-
mundssyni í Haga um ferðastyrk á
Björgvinjarsýninguna á sumri kom-
anda var eigi veitt, með því að vitn-
eskja kom fram um það á fundinum,
að þangað mundu fara með landssjóðs-
styrk samkvæmt fjárlögunum nýju 2
af búnaðarskólastjórum landsins, auk
Sigurðar Sigurðssonar biifræðings, sem
nú er utanlands,
Endurkosnir í verðlaunanefnd: Arni
Thorsteinson landfógeti, Björn Jóns-
son riistjóri og dr. J. Jónassen land-
læknir.
Loks bar forseti upp málið um
stofnun allsherjarbúnaðarfjelags fyrir
landið, og var samþykkt að fela stjórn
fjelagins að semja til fulinaðar um
það — við amtsráð hinna amtanna—,
svo að því geti orðið ráðið til lykta á
sumarfundinum.
Fram undir 30 fjelagsmenn á fundi.
Eúnaðarbálkur.
Að standa yfir fje á vetrum er
mikilsverður starfi, og er áríðandi að
leyáa þann starfa vel og dyggilega af
af hendi. Látið ekki fje síðar út í
atlbærilegu veðri en um hálfbirtu.
Rekið það hægt í haga og lofið því að
bíta á leiðinni, e£ hægt er. Ef langt
er til beitar, þá hvílið fjeð á leiðinni,
helzt þar sem það getur bitið. Lang-
ur rekstur hvíldarlaus, einkum sje hart
rekið, háir fjenu meira en nokkur
getur ímyndað sjer. Látið fjeð dreifa
sjer, þegar í haga er komið, og sje
krapsjörð, er bezt að haga svo til, að
fjeð færi út krapsturinu undan veðrinu,
en ekki á móti. J>á er mál komið að
haldalieim á leið, þegar ekki er hægt
að halda lökustu kindunum að jörðu.
Fjeð má aldrei liggja, í haga, fromur
en við hús; slíkt veikir það. Má og
reyna stundum, að reka fjeð hart spöl-
korn í haganum, til þess að hlýja því,
en vilji það ekki samt sem áður halda-
sjer að beit, verður tafarlaust að reka
það heim, en þó með hægð. Sje mjög
kalt, og einkum ef hrakviðri er, ætti
arf? ekki að halda fje í haga,
Að beita út lömbum að vetrinum
á inuigjafarjörðum er ekki ráðlegt,
að minnsta kosti ekki fyr en um eða
undir sumarmál, eða útlit er fyrir að
jarðbönn eða illviðri þurfi ekki til
muna að óttast. — En þá verða þau
að vera ullarheil og vel alin, og gefið
með útbeitinni framan af, einkum
sje útbeitin ljett. Aptur á móti má
hirða lömb á útbeitarjörðum eins og
roskið fje, svo að þau verði harðgjörv-
ari til útibeitar með aldrinum. Beita
þeim út, þegar veður leyfir og jörð er,
og gefa þeim með útibeitinui.
Mátulega þurr hús eru hollust.
Moldtaðið, sem svo er nefnt og safn-
ast ofan á í garðana, þegar fje stend-
ur inni og hefir fremur ljett hey,.
verður að óþrifaefni í fjenu. Er því
gott að bera, með gætni þó, vatn eða
snjó inn í húsin, svo mylsnan sam-
la sig skáninni. Sjeu húsin of blaut,
sem vanalegt er, þegar fje er beitt út,
einkum hafi það góða beií eða fjöru,
ætti að safna saman afrakstr, all
8*