Ísafold - 19.03.1898, Blaðsíða 3

og danskan verði löpgilt tunga hjer á
landi í stað íslenzknnnar. Margt er
að varaet ! jbessi hlið málsins hefir
dulizt mönnnm, þangað til nú, að
manni er bent á voðann. — Ástandið
hjer í landinu telur prófasturinn ann-
ars mjög varhugavert, líkast því, sem
það var á Sturlungaöldinni. Vonandi
skirrast þó norðlenzku höfðingjarnir
við a fara að láta hann ríða með sjer
úm landið til rána og maundrápa, enda
þótt klerkamir kæmust ekki ávallt hjá
slíkum ferðalögum á 13. öld.
Ketnveiðin i Garðs.jó.
»Einn útvegsbóndinn í Garðinum
lagði þorskanet, 6. þ. m.«, er ísafold
skrifað sunnan núna í vtkunni; »það
var í harðasta strauminn, útsynnings-
brimhroði var hjér sunnan að síðastl.
viku, svo að ekki gaf að vitja um net-
in fyr en 10. þ. mán, en þávartross-
an öll samansnúin í hnút og enginn
fiskur í benni. — Á sömu leið hefði
farið, ef fleiri trossur hefði verið lagð-
ar, nema hvað þær hefðu verið enn
Ver utleiknar; því þá er enginn efi á
því, að bær hefði rekið hver á aðra,
eins og, fyrri, í brimsjó og stórstraumi,
svo( að enginu hefði haft neitt aptur
nema duflin, en netin hefðu verið kyrr
eptir í botninum. Von er þó menn
keppist eptir að koma netunum í sjó-
inn, áöur en það er leyfilegt; ekki er
lítil gróðavonin.
Nokkrir lögðu net aptur 14. þ. m.,
vitjuðu daginn eptir og fjekk einn 48
fiska í 8 netum; það var hæst; annar
fjekk 4 fiska, o. s. frv. f>etta var
megringsfiskur, ekki göngulegur. Einn
missti heiia þorskanetatrossu með öllu,
Ftnnbogi G-. Lárússon ('úr Eeykja-
vík)».
Botnverpingar.
Af Suðurnesjum er ísafold skrifað
1,6. þ. mán: »f>á er að minnast forn-
kunningja vorra, botnverpinganna.
f>eir komu lijer 3 inn í fióann um síð-
astl. helgi og hafa sama siðinn og áð-
ur: að halda sig á Sviðinu og norður-
miðunum á daginn, en færa sig upp
að landinu, þegar fer að dimma, og
skafa svo botninn með öllu suðurland-
inu alla nóttina. Meira að segja, þeir
eru núna, um albjartan daginn, snni
Leirusjó, allir í röð, laugsamlega inn-
an landhelgi.
Meðan þessir vargar hafast hjer við,
kemur víst fáurn fiskimönnujn í hug
að leggja þorskanet í sjó; því að eptir
reynslu undanfarin ár má búast við að
missa þau að nokkru eða öllu leyti.
Og þó að þeir hverfi trá um tíma, þá
má eiga það víst, ef þeir afla kolann,
að þeir koma aptur að litlum tírna
liðnum með »sjö anda sjer vferri«; því
að nú þurfa þeir ekki að óttast »Heim-
dall« og Þyí síður yfirvöldin okkar.
f>að er allt og sumt, sem þau gera
nú í botnverpla-farganinu, að banua
fátaekuœ, hungruðum, innlendum fiski-
mönnum að þiggja hjá botnverping-
nm þann afla, sem þeir bjoða fram
og þeir róta í sjóinn aptnr, ef enginn
fæst til að þiggja haun hjá þeim.
Nærgætnislegar eða nytsamar ráð-
stafanir fyrir hag almennings geta þess-
ar og þvílíkar fyrirskipanir trauðlega
talizt, enda hafa áhrif þeirra sýnt sig
ljóslega í vetur á Alptnesingum*.
Póstgufusfeipið »Laura«,
kapt. P. Christiansen, korn í morgun.
Farþegar að eins 4: Gunnar Þorbjarnar-
son kaupmaður, Helgi Zoega verzlunar-
niaður, hókhaldari (danskur) til Borgar-
nessverzlunar Bryde, og frá Vestmanna-
'eyjum síra Oddgeir GuSmundsen.
Strandbátaferðirnar.
Hið sameinaða gufuskipafjelag hefir,
eins og til stóð, keypt 2 gufubáta í Nor-
vegi til strandferðanna umhverfis land-
iö, fyrir 250,000kr. Bátarnir báðir smíð-
aðir 1893. Þeir hafa mi verið skírðir
Skál'olt og Hólar. Skálholt á. að fara
ferðirnar vestur um laud, en hinn aust-
ur. Skipstjóri á Skálliolti verður Aas-
berg, fyiyum stýrimaðut á »Laura«, en
á »Hóhnn« Jak-obsen, fyrrum stýrimað-
ur á »Thyra«.
Ferðirnar byvja, eins og kunnugt er,
í' miðjum næsta mánuði.
Afgreiðsluma ður
gufuskipanna hjer, fyrrr »hið Sameir-
aða gufuskipafjelag«, er konsúll C. Zim-
sen orðinn.
Kaþólwka trúboðið.
Bráðum eru þrjú ár liðin, síðan
kaþólska trúboðið hjer í bænum var
hafið á ný. Isafold fann þessa dag-
ana presta þess að máli, til þess að
geta fært frjettir nokkrar af þeirra
starfsemi, og fjekk alúðar-viðtökur.
I söfnuðinum eru auk prestanna,
hr. Osterhammal og hr. Kemp, og
nunnanna, tvær íslenzkar fjölskyldur
að eíns. Engir hafa tekið kaþ. trú
hjer. En kirkja þeirra er stöðugt
vel sótt.
Nunnurnar hafa haft mikið að starfa
í vetur við hjúkrun sjúkra; af sumum
hafa þær þegið borgun, en svo hafa
þær og stundáð fátæklinga án nokk-
urrar þóknunar. þær tvær, sem fást
við hjúkrun sjúklinga í heimahúsum
þeirra, hafa nú um langan tíma vak-
að að minnsta kosti aðra hvora nótt.
þær eru lærðar hjúkrunarkonur, og
allir, sem til þekkja, ljúka víst upp
einum nionni um það, að þeim fan
starf sitt snilldarlega úr henai. Ekki
virðist illa til fundið, að rnenn færðu
sjer nú í nyt veru þeirra hjer, meðal
annars á þann hátt, að fá þær til að
kenna einhverjum íslenzkum konum
að stunda sjúklinga, jafn-tilfinnanleg-
ur skortur og annars er hjer á þeirri
kunnáttu. Auðvitað er þessi athuga-
semd frá brjósti ísafoldar einnar, en
ekki trúboðanna.
Skóla er haldið uppi fyrir börnin
frá kaþólsku heimilunum. Nokkur
fleiri börn hafa og sótt skólann, og
njóta sömu tilsagnar í sömu fræði-
greinum sem hin, að trúarbrögðunum
undanteknum.
Eins og áður hefur verið frá skýrt í
Jsafold, var hin nýja kirkja trúboðs
ics vígð á jólunum í vetur. Mikið
vantar enn á, að hún sja fullger. Eink-
um vantar að miklu leyti skraut það
innau í hana, sem tíðkast í kirkjum
kaþólskra manna. þó er þar komið
vandað altari, með ýmsum biblíu-
myndum, útskornum í trje og gyllt-
um. Yndislega falleg Kristsmynd,
brennd í gler, er og komiu í kirkjuna,
en er enn þá geymd bak við altarið.
Hún á að greipastinn í austurgaflinn.
Svo raunalega hefir til tekizt, að lista-
verk þetta hefir skemmzt í flutningn-
um hingað, sprunga komið í andlitið.
Orgel, sem nýlega er fengið, hefir og
skemmzt; en gera má við það. Kirkj-
an verður veglegt hús, þegar hún
verður fullger, þó að hún sje ekki
stór. Kostnaðarupphæðin fer eðlilega
mjög eptir því, hvað mikið verður
vandað til skrautsins, efe gizkað á,
að 10—12 þúsund krónur muni ekki
fjarri sanni.
Einkum og sjerstaklega hefir starf-
semi kaþólsku kirkjunnar hjer verið
hafin af nýju veena franskra fiski-
manna, sem hingað koma. Gömlu
kirkjunni hefir verið breytt í spítala
handa þeim, en er óhæfileg til fram-
búðar til þeirra nota. Ovíst enn,
hvort nýr spítali verður reistur eða
sjúkum mönnutn verður sjeð fyiir hæli
á annan hátt.
F.ngin ákvörðun hefir enn verið um
það gerð, hvernig varið vcrði fje því,
er safnazt hefir meðal kaþólskra
manna t!l holdsveikraspítala hjer á
laudi. En á einhvern hátt verður því
vavið í þarfir holdsveikra manna hjer.
Frederiksen prestur, sem fór hjeðan
í fyrra smnar, hefir verið í Bonn 1
vetur, sjúkur af brjóstveiki. Nú er
fiann á góðiun oatavegi og væntanleg-
ur hingað aptur í sumar, að líkindum
í júnfmánuði.
1 næsta mánuði fara nokkrar af
nunnunum og annarhvor presturinn
austur til Fáskrúðsfjarðar. Kaþólska
kirkjan á þar spítala fyrir fiskimenn.
Aflabrögð.
Nógur fiskur nú við Reykjanes, ný-
genginn. Eða svo láta skútumenn,
er inn komu 1 gær. Ein skútan hafði
fengið 3000 á skammri stundu —
»Guðrún«, fra Gufunesi, skipstj. Krist-
inn Magnússon. Mjög lítið næði samt
og stopult, fyrir illviðrum. Sagður og
ágætisafli í Grindavík.
Verðlagssferar 1898—99
Meðalalin sem hjer segir: Austur-
skaptafellssýsla 41 eyrir. Árnessýsla
50 a. Barðastr.s. 55. Borgtrfj.s. 54.
Dala 53. Eyjafjarðarsýsla (með Akur-
eyri) 45|. Húnavatns 51. ísafjarðar
(m. kaupst.) 56. Kjósar- og Gullbringu-
sýslu (með Reykjavík) 52. Mýra 54.
N.-Múlá (með Seyðisfj.) 50. Eangár-
valla 47. Skagafjarðar 48. Snæfells-
nes- og Hnappadals 56. Stranda 51.
Suður-Múla 51. Vestmannaeyja 42.
Vesturskaptafells 46. þingeyjar 47.
Sýsluskiptingin
í
K.jósar- og Gullbringusýsln.
Presturiun á Reynivöllum, sira Þorkell
Bjarnason, hefir í 3. tbl.. Isaf. |j. á. ritaö
nokkur orð um sýsluskiptin, sem andsvar
gegn grein þeirri, er jeg ritaði nm sama
efni í 81. og 82. tbl. ísafoldar f. á.
Jafnvel þó presturinn segist, — i upp-
liafi greinar sinnar, — eigi taka annað til
skoðunar en það, sem honum annaðhvort
sýnist gjörsamlega rangt eða nauðavillandi
í grein niinni, þá virðist mjer hann
minnast á ýmislegt fleira, sem — eptirmín
um skilningi — ekkert snertir það málefni,
sem við höfuin tekið tíl meðferðar. Hann
talar um amasemi við inntökumenn hjer
syðra á fyrri tímurn, um ólag það, sem
komið sje á fiskiveiðarnar i Faxaflóa, hverj-
um það sje aðkenoa, og margt annað þessu
líkt. Letta kalla jeg nú útúrdúra eða
»túra«, sem ekki snerta múlefnið, og get
jeg þvi ekki verið að eyða orðum að þeim,
en læt prestinn ráða, hverja skoðun hann
hefir öllu þessu viðvikjandi, enda tel jeg
vafasamt, hvort hann breytti skoðun sinni,
þó jeg færi að gefa honnm upplýsingar
um þessi atriði, sem hann minnist á.
Jeg ætla þá að taka aðalumtalsefnigrein-
arinnar til íhugunar.
Presturinn vill bera það til baka, að
Ivjósarsýslubúar lifi af sjúvarafla, og þvi til
sönnnnar segir hann, að landshagsskýrslur
Í877 segi tölu opinna skipa þar í sýslu 13.
Bkýrslur þessar kunna nú að vera orðnar
áreiðanlegar, en stórlega efast jeg um, að
þær hafi verið það þetta umrædda ár, og
veit jeg ekki nema mjer gefist kostur ú að
geta sannað það, þó langt sje um liðið.
En hvað sem því liður, þú virðist nijer
að presturinn hefði mátt hæta tölu opinna
skipa í Seltjarnarneshreppi hið ofannefnda
úr við tölu þeirra í Ivjósarsýsln, fyrst hann
ætlast til, að sú hreppur sameinist henni nú
við skiptin.
Ennfremur mætti geta þess, að það hefir
ekki svo sjaldan borið við, að Kjósarsýslu-
húar, sjerstaklega Kjalnesingar, liafa aflað
vel heima hjá sjer, auk þess sem margar
jarðir í Kjósarsýslu hafa bæði grúsleppu-
veiði og beitutekju, sem jeg tel hvorttveggja
tilheyra sjúvarafla, en ekki landbúnaði.
Jeg taldi heldur aldrei sjúvaraflann aó-
alatvinnuveg Kjósarsýslahúa; en að þeir
bafi opt haft góðan styrk af honum, likt
og vjer af landbúnaðinum, þvi mun enginn
neita, sem satt vill segja.
Jeg sagði hvergí, að presturinn hefði
■slátió það i Ijási«, að hvötin til sýslu-
skiptanr.a hefði -verið eða vævi »kviði fyr-
ir ókomna tímainnn«. jÞaðhefði heldur ekki
verið prestlegt, ef hann, sem sjúlfsagt einu
sinni ú ári, og vnáske optar, áminnir sókn-
arbörn sín um, »að liera ekki áhyggjn
(kviða) fyrir morgundeginuni«, heíði látið
okkur veiða vara við þess kyns sálarveik-
leika hjú sjer.
Þetta var tilgúta úr mjer i fyrstu; en að
hún væri ekki með ölln ástæðulaus, þóttist
jeg sjá lítils háttar vott uni ú siðasta sýslu-
fundi. Sýslunefndarmaöur Bessastaða-
hrepps fór þess á leit við fjórmenningaua,
að fa þann hrepp sanieiuaðan við Kjósar
sýsln, ef sýsluskiptin hefðu framgang.
En það ljek ekkort gleðihros um varir
prestsius nje fjelaga hans. þegar þessari
beiðni var stuniðj npp. Hreppurinn er fá-
tækur. eins og flestir vita, enda var beiðn-
inni euginn ganhiur get'inn. Ekki var þvi
heidur sinnt, þó nokkrir i sýslunefndinni
ljetu í ljósi, að þeir mundu aðhyllast sýslu-
skiptin, ef jafnuiargir hreppar (6) að tölu
væru látuir vera í innri og syðri hlutan-
urn. •
Prestur gefur í skyn, »að þessi kvíði«,
sem jeg tali um hjú sjer, muni liafa haft ú-
,hrif ú atkvæðagreiðslu mína. Látum það
svo vera. En þá hafa líka fleiri í sýslu-
nefndinni fundið' snert af hinu sama, þvi ’{
greiddu atkvæði um sýsluskiptin einsogjeg
nefnil., á móti þeim, en 4 með.
Prestur minnist þess, að sýslunefndin hafi
samþykkt sýslnskiptin 31. mal 1880. Þetta
getur rjett verið. En ]>á voru þau horin
upp í allt öðru formi en nú. Þá var beöið
um þau með því skilyrði, að hin fornu
sýslumörk (Elliðaárnar) þjeldust óbreytt, en
ekki farið fram ú, að t'æra þau suður í
Kópavogslæk. Þegar svo múlið þar ú ept-
ir var borið upp ú alþingi, þú hafði einhver
skeytt Seltjarnarneshieppi við Kjósarsýslu,
og fyrir þann viðauka var múlið fellt ú
þinginu, ]>ví það bafði aldrei verið sam-
þykkt af sýslunefndinni. Hvað kemur til
að prestur minnist ekki á þetta i grein
sinni? Ekki er þetta »að breiða ofan yf-
ir«? Nei, öðru nær. En svona getum við
leiðbeint livor öðrum i bróðerni.
Það skal jeg fúslega játa yfirsjón mína,
að jeg taldi sýslusjóðinu hafa borgað 420
kr. á ári fyrir tóvinnuvjelina ú Álafossi.
Jeg, hafði heyrt, að sýslusjóður stæði í
úbyrgð fyrir 4000 kr, lúni til fyrirtækisins
— cg, það mun rjetX vera —; en hitt vissi
jeg ekki, að forstöðumaðurinn hefir til þessa
greit* vexti og afborganir af lúninu.
Það gleður mig mikið, að presturinn tel-
ur fyrirtækið gróðavænlegt; en skyldi þú
ekki sú gróði, sem af þvi flýtur, heldur
lenda fyrir norðan en sunnan Elliðaárnar?
Ekki neita jeg því, að eins þurfi að
»kemba og spinna í föt handa sjúvar- sem
sveitamanninum«, eins og prestur segir; en
til þess að vjelin bæði kemhi og spinni,
hygg jeg að þurfi að leggja ull tíl hennar.
Nú eru mörg lieimili til i Gullbringusýslu,
sem engau ullarlagð eiga, og þeim heimil-
um er hætt við, að tóvinnuvjelin ú Alafossi
komi að nauðalitlum notum. Þar sem mikil
ullarvinna er stunduð, eins og víða í sveit-
um, þykist jeg vita, að vjelin geti flýtt svo
fyrir, að færra kvennfólk þurfi til tóvinnn
ú þau lieimili, sem nota aðstoð hennar.
En við sjóinn er ullin óviðast meiri en svo,
að hún verði unuin upp af því fólki, sem
heimilin verða að halda yt’ir veturinn, og
þá er líttil liagur að því að kaupa út vinn-
una, ef fólkið þyrfti í þess stað að vera
iðjulaust nokkuð af vetrinum.
Þú minnir presturinn mig ú fjúrframlög-
in úr sýslusjóði til eflingar sjúvarútvegnum,
seni mjer kom mikið vel að heyra. Yitan-
um okkar Strandarmanna var líklegt að
ieg hefði mnnað eptir, þvi jeg þarf ekki
að koma »út ú kvöldin« til að sjú hann;
ljósið sjest úr glugganum hjú mjer, og í
hvert skipti, sem jeg lít það, minnist jeg
sýslunefndarinnar með innilegu þakklæti
fyrir að hafa stntt að þvi, að koma vitan-
um upp og lagt til hans ljósker. En
skamma stund hefði Ijó.s logað ú vitanum,
ef hann ekki hefði fengið styrk annarsstað-
ar að, en úr sýslusjóði. Þess mú og geta,
að af ljósinu hafa not jafnt allir sjófarend-
ur, sem eiga leið um suðurhluta flóans,
eins ]>eir, sem eiga heimili lengst npp i
sveitnm. (Niðurl).
Lanáakoti 3. fehr. 1898.
tíuðm. tíuðmundsson.