Ísafold - 11.06.1898, Blaðsíða 3

147
hneykslað dr. V. G., af því að hann
hefir skilíð það svo seœ það þýddi at-
kvæðagreiðsla (Stemrnegivning). Kn
þetta er helber misskilningur bæði
hjá ritstjóra »Dagskrár«, og dr. V. G.
Hefði staðið »atkvæði í ríkisráðinu«, þá
hefði skilningur þeirra legið nærri; en
þegar sagt er að eitthvað sé lagt und-
ir atkvæði ríkisráðsins, þá er ekkert
annað þar’með sagt en að málið sé
borið undir ríkisráðið til þeirrar með-
ferðar, er þar er höfð á málum, eða
með öðrum orðum borið upp í ríkis-
ráðinu (og af því) fyrir konungi tii úr-
slita. Kg neita því að skilningur rit-
stjóra »Dagskrár« og dr. V. G. á orð-
unum: »lagt undir atkvæði ríkisráðsins«
geti á nokkurn hátt til sanns vegar
færst, og væri um aðra menn að ræða,
teldi óg það bera vott um lítinn skarp-
leik og mikla vankunnáttu í íslenzkri
tungu, að telja orðin: »lögð undir at-
kvæði ríkisráðsins« sönnun um það.að
atkvæðagreiðsla fari fram í .ríkisráðinu.
Kg vil ráðleggja dr. V. G., að fletta
upp orðinu »atkvæði« í íslenzkum orða-
bókum og norskum, og mun hanu þá
komast að raun um, að orðið »atkv.«
getur þýtt annað en danska orðið:
»Stemme«, og einmitt fólgið í sér rnsrk-
ing þá, er ég vil í það leggja.
Dr. V. G. segir, að slept só úr orðinu
»því næst« og bætt við orðinu »eftirleiðis«.
það er satt, að orðið »dernæst« er eigi
lagt vit, enda virðist það óþarft eftir
eðli íslenzkrar tungu, og hefði að
minsta kosti heldur átt að þýða það
með »enn« eða «ennfremur«, en »því
næst«. það er og satt, að ekkert orð
er í danska textanum, er svari til orðs-
ins »eftirleiðis« í þýðingunni, en af
því orðalagið á þýðingunni er mjög frá-
brugðið dönskunni, var rétt að bæta
við orðinu »eptirleiðis«. Mér getur, því
er það, eigi skilist, að neinn munur
sé á hugsuninni á því, hvort sagt væri
t. d. í lögum: »íslenzk mál skulu und-
anþegin dómsvaldi hæstaréttar«, eða
íslenzk mál skulu igi eftirleiðis lögð
undir dóm hæstaréttar. Knn segir dr.
Y. G., að upphaf hinnar margumræddu
málsgreinar sé óvandvirknislega þýtt,
þar sem orðið »það« komi í stað »hér«
og orðinu »yderligere« só slept í þýð
ingunni. Síðara orðið vill hann þýða
með orðskrípinu »ýtarlegri«. Kg verð
að játa það, að orðið hér hefir fallið
burtu, líklega við prentumna, þótt óg
geti eigi nú sannað það, því ég hefi ó-
nýtt handritið, en orðið »það« er alls
eigi komið í stað hins. »Yderligere
Begrundelse« hefi ég þýtt með orðinu
»rök«. Af því að engin eiginleg rök-
semdaleiðsla var gengin á undan,
skildi ég orðið »yderligere« svo, að það
ætti að þýðast með frumstigi í íslenzku,
og að hugsunin væri hér um bil þessi:
það þarf eigi að færa hér fram miklar
ástæður o. s. frv., og leit ég svo á og
lít svo á enn, sem orðið »rök« inni-
bindi í sér eins mikið og staðið hefði
»miklar ástæður« eða eittbvað þvílíkt.
Dr. V. G. verður að játa, að hér só
þó ekki um mikilvægt atriði að ræða,
en segir að það gæti staðið svo á, að
á miklu riði, að þýðingin væri nákvæm.
Athugasemd þessi er alveg rétt, en
miður góðgjörn.
það sé annars fjarri mér að halda
því fram, að þýðingar á ráðgjafabréf-
um þeim, er birt hafa verið í B-deild
Stjórnartíðindanna, sé alstaðar nákvæm-
ar. f>að má eflaust finna villur í þeim,
bæði í þýðingum þeirra ráðgjafabréfa,
er birt hafa verið þar þau tvö ár, er
óg hef haft ritstjórn B-deildartíðind-
anna á hendi, sem og í þýðingum
þeim, er birtar hafa verið í Stjórnar-
tíðindunum áður. Kg held að ég megi
fullyrða, að svo hefði farið, þótt dr.
Y. G. hefði sjálfur haft ritstjórn þá á
hendi, enda munu flestir verða að
játa, sem við þýðingar hafa fengist á
íslenzka tungu eða úr íslenzku, að þýð-
ingarnar séu stundun ærið örðugar.
Ur því að ég hefi á annað borð
farið að hreyfa við grein dr. V. G. í
framannefndu tölublaði »Isafoldar«, get
ég eigi bundist þess, að minnast á
þýðinguna á orðinu »iðnaðarmaður« í
fjárlögunum. Orðið »iðnaðarmaður«
eða »iðnarmaður« er í öllum íslenzkum-
döuskum eða norskum oröabókum þýtt
með orðinu »Haandværker«, enda hefir
íslenzka orðið iðnaðarmaður venjulega
í daglegu tali sömu merking sem danska
orðið »Haandværker«, og í fjárlögunum
getur það vel þýtt hið sama. Að vísu
skal því eigi neitað, að vel megi vera,
að alþingi hafi viljað leggja yfirgrips-
meiri merking í orð þetta; en það er
þó engan veginn víst. Annars skal
ég eigi fara frekara útí það atriði.
þeir sem þar eru til andsvara, eru
sjálfir menn til að svara fyrir sig, ef
þeim þykir það þess vert.
Með því að ég þykist hafa sýnt
fram á það, að aðfinslur dr. V. G.
eru á engum rökum bygar nema að
því leyti sem orðið »hér« hefir fallið
burtu, og það játar hann sjálfur, að
só fremur lítilsvert, virðist fremur lítil
ástæða fyrir hann að hrópa, að föður-
landið sé í voða út af þessu.
K.g hefi leitað atkvæðis herra rekt-
ors dr. phil. Bjarnar M. Olsens um
það, sem okkur dr. V. G. ber einkum
á milli, og get ég látið mér það vel
lynda.
9. júní 1898. Virðingarfylst
Jón Magnússon.
Orðið »atkvœði« þiðir oft í fornmálinu
hjer um bil sama og úrskurður eða álit
og í likri þiðingu hef jeg lika heirt það í
daglegu máli nú. 1 Njálu (útg. 1875, k.
líiD8 stendur: »þá eggjuðu margir, at fara
skyidi til Fljótshlíðar ok taka upp bú þeirra
allra, er at þessum verkum höfðu verið,
enn þó var þvi vikit til atkvœða (= úr-
skurðar eða álita) Marðar. Hann kvað
þat vera hit mesta úráð«. Sbr. Fms. VI.
1 í>2: »er þat mitt ráð, at vór bíðim bændrn
ir atkvœða (— úrslcurðar, álits) Magnúss
konnngs um álögur ok pyndingar Haralds
konungs«.
I þingmáli voru hefur orðið atkvœði
nú fengið sömu þiðing ok danska orðið
fstemme«. Ef hjer, í þiðingu ráðgjafa-
brjefsins, hefði staðið: »lögð (eða: borin)
undir atkvæði í rikisráðinn« þá hefði legið
næst að skilja orðið »atkvæði« í þessari
merkingu. Enn hjer stendur: »lögð undir
atkvæði ríkisráð.víns (o: ríkisráðsins í heild
sinni), og finst mjer því eðlilegast að skilja
orðið á sauia hátt og í Njálu og Forn-
mannasögum á þeim stöðum, er áður vóru
greindar, og þarf að minsta kosti ekki að
felast i þessum orðum nein vishending um,
á hvern hátt málum er ráðið t;l likta i
rikisráðinu, einkum þar eð þau eru lika
skirð með viðbótinni: »eða borin upp i þvi«
— sem auðsjáanlega á að þíða hið samu.
lleikjavik 10. júní 1898.
Björn M Olsen.
Farsóttir
í Beykjavík í maímán. 1898. Tauga-
veiki 3. Heimakoma 2. Bráð liðagigt
6. Hálsbólga 19. LungDakvef 7.
Lungnabólga 6 (Pn, cr. 5; Pn. cat. 1.)
Garnakvef 6. Lungnatæring 4. Holds-
veiki 1. Samtals 54. G. B.
Tvede lyfsali ðáinn.
Emil Hans Uhristian Tvede, iyfsali
hér í bænum, andaðist úr taugaveiki
8. þ. mán. að kveldi, 34 ára gamall.
Hann keypti lyfjabúðina hér af N. S.
Kriiger 1891 og fluttist þá hingað til
bæjarins. Danskur var hann í báðar
ættir; afa-bróðir hans var Morten
Hansen Tvede, sem sýslumaður var í
Suðurmúlasý8lu 1817—1836 og þar á
eftir land- og bæjarfógeti í Beykjavík
nokkur ár. Hann var ljiifmenni og
prúðmenni hið mesta, og einkar-vel
látinn maður, Jarðarför hans verður
frestað, þangað til ættingjarnir skipa
fyrir um hana.
Prestsvígsla.
Cand. theol. Sigurður P. Siverts-n
hefir verið settur piestur að Utskálum
árlangt, í stað nábúaprestanna tveggja,
sem þar hafa þjónað síðan í fyrra
sumar, og verður vígður af herra bisk-
upinum á morgun.
Veðurathuganir
í Reykjavik eftir landlækni l)r J. Jónas-
sen.
c- Hiti (á Cftlsius) Loftvog (millimot.) Veðurátt.
á nótt um lni ánl. SÍð'l. á.d. siðd.
4. + 5 +1- 762 0 1 762,0 N h h 'v li h
.") + 5 + 12 759,7 759.5 v li 1> O 1)
(i. + 5 + 12 759.5 754 4 X h h N li h
7. + 8 -7 12 (54.4 751.4 Sa li d 8 1, d
8 f + 13 .59.5 7i.2,0 Sa h h A h d
9 + 8 |-f 12 . 62 0 764,5io b O 1)
10. + 8 +12 767.1 767.1 a h d O 1)
11
Undanfarna vikn hezta veður og hlýindi
með miklum regnskúrum með köflnm.
Hvað segir Dagskrá nú?
Anægja er oss auðvitað að því, að
láta Isafold flytja hina ljósu og stilli
legu greiu frá landritaranum, hr. Jóni
Magnússyni, sem prentuð er hér í
blaðinu. Vér göngum að því vísu, að
aðrir verði oss samdóma um, að hann
hafi varið mál sitt á þann hátt, að
hann megi vel við una að því var
hreyft.
Fyrir þá lesendur Isafoldar, sem
ant er um að skilja til fulls stjórn-
málaumræður blaðanna síðan í fyrra
vor, er þessi stutta deiia þeirra V. G.
og J. M. allfróðleg — deila, sem nú
er vonandi vinsamlega til lykta leidd.
»Dagskrá« hafði haldið því fram, að
bréf Jslandsráðgjafans til landshöfðingja
29. maí f. á. -sannaði, að »Corpus juris«
hafði farið með vitleysu, þar sem hann
hélt því fram, að eugin atkvæða-
greiðsla færi fram í ríkisráðinu. þetta
ráðgjafabréf Atti að sanna þá atkvæða-
greiðslu svo skýlaust, að blaðið neitaði
að taka nokkurt mark á því, þó að
fyrverandi og núverandi ráðgjafar kon-
ungs tækju í strenginn með »Corpus
juri8«.
Grein dr. V. G. saunaði ómótmæl-
anlega, að til þessarar þrákelkni »Dag-
skrár« væri ekki minsta átylla í ráð-
gjafabréfinu, eins og það ér orðað í
frummálinu.
Grein landritarans sannar, að sú
átylla er ekki lieldur til í íslenzku þýð-
ingunni.
þeir lesendur »Dagskrár«,—ef nokkr-
ir eru — sem ekki stendur alveg á
sama um, hvað hún segir, fara nú
líklegast að verða forvitnir eftir, t.il
liveira ráða hún muni grípa næst, til
þess að geta haldið áfram að villa
stjórnarhugmyndir landsmanna og
troðið í þá rangfærslunum.
Fiskigufuskip nýfct
hefir hinn þjóðkunni, framkvæmdar-
mikli atorkumaður P. J. Thorsteinsson
á Bfldudal útvegað sér, látið smíða
það handa sér í fyrra í Noregi (Pors-
grund), fyrir að sagt er nær 60,000 kr.
það er 80 smál. brutto (20—30 netto)
og heitir Mujgur, kom hingað til lands
fyrir sumarmálin í vor og lagði út í
fyrstu veiðiför sína 25. apríl, með 6
báta með amerfsku lagi og lóðir —
bátarnir svo gerðir, að hafa má þá
hvern innan í öðrum á þilfarinu, tekn-
ar úr þófturnar. Tveir menn eru á
hverjum bát, annar norskur, en hinn
íslenzkur; veiðarfærið lóðir. þá er
skipstjórinn norskur, Asbjörnsen, bú-
settur órðinn á Bíldudal, og sömuleið-
is stýrimaður og gangvélarmenn þrír.
Eftir rúmar 5 vikna útivist, laust eftir
síðustu mánaðarmót, hafði »Muggur«
fengið um 60,000 af fiski, en um þriðj-
ung af því ýsu og yfirleitt heldur smá-
an fisk; ekki getað verið á djúpmiðum
með bátana, þar sem vænna fiskinn
er að fá, vegna stormanna í vor. Kostn-
aður er mjög mikill á svona gufabát,
og þykir vafasamt, hvort ekki þarf
meiri afla en þetta til að standa straum
af honum.
BALDURSBRÁ
eftir
BJARNA JÓNSSON
frá Vogi.
Bókin er 13(1 bls. -þ b með 4 myndum,
frágangur allur vandaðnr; kostar 2 krónur.
Fæst í livik hjá höfundinutn og bóksölun-
u m.
fást í verzlun H. TH. A. Thomsens
5 aura stykkið.
GARDÍNUTAU hv. misl. mikið
úrval í verzl. »EDINBOBG».
MOLSKINN í eríiðisbuxur, fl. teg-
undir í verzl. »EDINBOBG«.
Tuborg Pilsneröl
sem, sórstaklega í Kaupmannahöfn,
hefir rutt sér rúms, fyrír sitt þægi-
lega og væga bragð; fæst aftappað
héðan og frá útlöndum.
Gamii Carlsberg Lageröl
WIENER — EXPORT — KBONE- og
PORTERÖL
Sodavatn
Limonade.
Tli, Thorsteinsson.
Reykjavík.
Til byggingar
alls konar trjáviður.
Hinn alþekti PANEL-PAPPI 2
tegundir.
MÚRSTEINN, þykkur.
Hurðarskrár. -- Húnar.
Alls konar SMÍÐATÓL, stifti
og fl. hjá
Tli. Thorsteinsson
(Liverpool).
Hið velþekta
Enska vaðmál
fæst nú af 3 mismunandi tegund-
um á 1.00, 1.50, 1.80. Ennfremur alls-
konar
Prjónles
svo sem nærfatnaður fyrir börn og
fullorðna og fi. fæst hjá
Tli. Thorsteinsson
(Liverpool).
500 kr. verðlaun.
Stolið hefur verið frá undirskrifuð-
um litlum revolver (Smith & Wesson).
Verðlauuin greiðast, er brotið sannast.
Reykjavík 11. júní 1898.
T. G. Paterson.
'British Consulate.
TIL SÖLU utan uppboðs fallegur
Mahogni-buffet og annar húsbúnaður.
Til sýnis hjá mér daglega kl. 10—12
árdegis.
T. G. Paterson.
British Consulate.
Leiðarvísir til lífsábyrgðar fæst ókeyp-
is hjá ritstjórunum og hjá <lr. med. J. Jón-
assen, sem einnig gefur þeim, sem vilja
tryggja líf sitt, allar upplýsingar.
»SAMEININGIN«, mánaðar rit til stuðnings
kirkju og kristindómi fslendinga, gefið út
af hinu ev. lút. kirkjufjelagi í Yesturheimi
og prentað í Winnipeg. Ritstjóri JónBjarna-
son. Verð i Vesturhehni 1 doll. árg., á ís-
landi nærri þvi helmingi lægra: 2 kr. Mjög
vandað að prentun og allri útgerð. í>rett-
ándi árg. byrjaði í marz 1898. Fæst i hóka-
verzl. Sigurðar Kristjánssonar í Reykjavik
og hjá ýmsum bóksölum víðsvegar um land
allt.