Ísafold - 03.08.1898, Blaðsíða 1

Kerniir m ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., eiiendis 5 kr. eða
1'/2 doll.; borgist fyrir miöjan
júli (erlendis iyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnnain við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXV. árg.
Reykjavík, miðvikuday/inn 3. ágúst 1898.
49. blað.
Forngripasafuopið mvd.og ld. kl.ll—12
Landsbankinn opinn livern virkan dag
kl. 11—2. Bankastjóri við ll1/*—l'/a.ann-
ar gæzlustjóri 12—1.
Landsbókasafn opið bvern virkan dag
kl. 12—2, og einni stundn lengur (til kl.S)
md , mvd. og ld. til útlána.
Auglýsing
um
holdsveikraspítaiann
i Laugarnesi.
Yfirstjórn holdsveikraspítalans í
Laugarnesi gjörir hér með samkv.
13. gr. laga 4. febr. 1898 um aðgrein-
ing holdsveikra frá öðrum mönnum og
flutning þeirra á opinberan spítala,
kunnugt öllum almenningi og sér í
lagi héraðslæknum og aukalæknum
og sveitar- og bæjarstjórnum, að spí-
tali sá handa holdsveikum mönnum,
sem verið er að byggja í Laugarnesi
við Eeykjavík, verður fullgjör og til
afnota 1. október næstkomandi.
Frá þeim degi verða holdsveikir
menn, sem yfirstjórn spítalans hefir
veitt inntöku á spítalann, teknir til
hjúkrunar þar.
Umsóknir um inntöku á spítalann
skulu stílaðar til spítalalæknisins, en
sendar hlutaðeigandi héraðs- og auka-
lækni, sem ritar á þær álit sitt oí
sendir þær síðan til spítalalæknisins.
þ>egar beðið er um inntöku fyrir holds-
veikan mann samkvæmt 7. og. 8. gr.
fyrnefndra laga, skal hlutaðeigandi
sveitar- eða bæjarstjórn semja og und-
irskrifa umsóknina, en annars semur
sjúklingurinn umsóknina sjálfur eða
fjárráðamaður hans, 3é hann eigi full-
veðja, sbr. 4. gr. í lögum 4. febr. 1898
um útbúnað og árs útgjöld spitala
handa holdsveikum mönnum.
Umsóknir, sem ritaðar eru fyrir 1.
október þ. á., skulu sendar meðundir-
rituðum héraðslækni Guðmundi Björns-
syni í Reykjavík.
í umsókninni skal standa fullum
stöfum skírnarnafn hins holdsveika og
föðurheiti, aldur, fæðingarstaður og
heimili; sé sjúklingurinn fulltíða, skal
þess getið, hvort hann sé giftur og
hvort hann eigi börn. Lnnfremur
skal að svo miklu leyti sem unt er
gjöra grein fyrir því í umsókninni,
hvort holdsveikin sé hnútótt eða slétt
og á hvaða stigi hún sé. f>ess skal
einnig getið, hvort sjúklingurinn hafi
eða hafi áður haft nokkurs konar geð-
veiki, og að lokum, hvort nokkrarsér-
stakar ástæður mæli með eða móti
inntöku hans á spitalann.
Hver holdsveikur maður skal hafa
með sér tvennan sæmilegan alfatnað,
þegar hann kemur á spitalann, þar
með talinn nærfatnað. Bf sjúklingur-
inn deyr á spítalanum, eignast spital-
inn föt hans. Ef eitthvað vantar í
föt hins holdsveika, þegar hann kem
urj eða álíti ráðsmaður eitthvað af
honum miður nýtilegt, þá ber að út-
vega það, sem á vantar, á kostnað
þesSi er 80 1 um inntöku á spítalann.
]$ngan ma senda á spítalann, nema
jen d° st' eyfi yfirstjórnarinnar til inn-
tiikunnar.
Yfirstjórn holdsveikraspítalans
Reykjavík 27. júlí 1898
j. Havsteen. j. jÓNA8sen<
G. Björnsson.
Landsbankinn
og
léleg fjármálafræði.
»f>jóðólfur« getur þess í síðasta tölu-
bl., að #bankastjórnin hafi ekki gætt
skyldu sinnar í því, að skýra opinber-
lega frá dstœðum fyrir hinni skyndi-
legu stöðvun lánanna.
Astæðurnar fyrir því, að Landsbank-
inn hefir lánað með minsta móti f
sumar, eru þessar/
1., að þeir sem eiga geymslufé í
sparisjóð bankans hafa þurft að brúka
meira af innieign sinni en vandi er
til;
2., að þeir, sem eftir skriflegum
samningum áttu að borga bankanum,
hafa fæstir getað greitt skuld sína í
ákveðinn gjalddaga, heldur hafa þurft
að fá frest.
Var nokkurt gagn að því fyrir al-
menning, að þossar ástœður væru aug-
lýstar?
»f>jóðólfur« hefir líklega ætlað að
segja, að Landsbankinn hefði átt að
auglýsa, að hann ætlaði ekkert að
lána sumarlangt gegn veði í fasteign
nó sjálfskuldarábyrgð. f>etta var það,
sem landsmeun varðaði um, en ekki
hitt, sem ritstjóranum þykir ásökun-
arvert.
Eu þetta gat Landsbankinn ekki
auglýst, því hann hefir veitt lán í sum-
ar og keypt víxla svo skiftir mörgum
tugum þús. kr. I öðru lagi er ekki
auðvelt að vita nokkrum mánuðum
fyrirfram, hve mikið menn þurfa að
brúka úr sparisjóði af geymslufé sínu,
nó hve marga tugi þús. kr. lántak-
endur ætla að pretta bankann um að
greiða i ákveðinn gjalddaga.
Hefðu menn staðið í skilum með
lán sín á ákveðnum degi líkt og und-
anfarin ár, og hefðu menn ekki tekið
meira af eign sinni úr sparisjóðnum
eu vanalega hefir verið, þá hefði bank-
inn lánað líkt í sumar og undanfarin
ár.
f>jóðólfur flutti í f. m. ársreikning
bankans, fyrir árið 1897; þar gat hann
séð, að búið var að lána gegu veði
meira en helmingi meira en alt stofn-
fé bankans, sém er 500,000 kr. Bank-
inn hefir því ekkert til nýrra lána,
annað en annara fé, þeirra sem fá
geymt fé sitt til ávaxtar x sparisjoðn-
um, með þeim órjúfanlegu skilmálum,
að þeir geti fengíð eign sína aftur
með litlum uppsagnarfresti, þegar þeir
óska þess.
f>að er því vandfarið með þetta fé,
sem aðrir eiga; bankinn verður að var-
ast að festa það í útlánum, eigendun-
um til skaða eða baga.
Bankans fyrsta skylda er sú, að sjá
um, að hver sem á fé sitt geymt í
bankanum, fái það þegar hann þarf
á því að halda, enda hefir bankinn, að
mínsta kosti síðan ég kom að hon-
um, aldrei notað sér þann rétt, sem
hann hefir, að greiða stærri upphæð-
ir með nokkrum fyrirvara; hann hefir
ætíð greitt samdægurs það, sem óskað
hefir verið, þó skift hafi tugum
þúsunda kr. þetta leiðir gott af sór á
tvo vegu; það veitir bankanum traust
hjá alþýðu, og hvetur einstaklinginn
til að spara marga krónuna, til þess
að leggja hana í sparisjóðinn, sem
hann rnundi annars eyða, þegar hann
veit, að hann getur ætíð fengið inni-
eign sína samdægurs, sem hann ósk-
ar þess, og fyrir þá skuld fær bankinn
meiri peninga til útlána en annars
mundi eiga sér stað.
f>ví er það bæði skylda og hagur
bankans, að vera ætíð við búinn, að sá,
sem á geymslufé í Landsbankanum,
geti fengið það jafnskjótt og hann ósk-
ar þess. En bankanum ber engin
skylda að lána hverjum sem hafa vill,
þó margir hafi þá skoðun, að hann
eigi að standa opinn fyrir hverjum ó-
ráðsmanni, auk heldur ráðdeildar-
möunum, og þeim, sem látast ætla að
gjöra jarðabætur.
Ekki þarf mikinn fjármálafræðing
til að sjá, þegar litið er á ástandið í
landinu, að það er eðlilegt, þó að pen-
ingaþurð geti komið í lánstofnunum
landsins, þar sem landsmenn lifa fram
yfir efni, ixtflutningur lifandi sauðfjár
að miklu leyti hættur, en hannvar áður
aðalpeningalind landsins, og afurðir
lands og sjávar mjög fallnar í verði.
Meðan ástandið er svona, getur það
verið álitamál, hvort það er eigi var-
hugavert fyrir lánstofnanir landsins,
að ausa út öllu fé sínu í útlán, og
hvort það er holt fyrir einstaklinginn
og þjóðina í heild sinni, að sökkva sér
í botnlausar skuldir; því síðar kemur
að skuldadögunum; en mörgum hættir
við að gleyrna því, að borgunardagur
kemur eftir láutökudaginn.
30. júlí 1898.
Tryggvi Gunnarsson.
ÞjóðminningarliátíðÍF
II.
Húnvetninga.
Húnvetningar héldu þjóðminningar-
daginn laugardaginn 9. júlí að jping-
eyrum. Hátíðin var fjölsótt mjög,
eitthvað 1200 manna viðstaddir. Veð-
ur var gott, þurt og bjart, að eina
heldur mikil gola. Samkomustaður-
inn var mjög laglega skreyttur.
Skömmu eftir hádegi setti sýslumaður
Húnvetninga, Gísli Isleifsson, hátíðina.
Á dagskrá voru ræður og kvæði fyrir
minni Islandsog Húnavatnssýslu, söng-
ur, veðreiðar, glímur og kapphlaup.
Síra Bjarni Pálsson í Steinnesi taíaði
fyrir minni Islands og síra Hálfdán
Guðjónsson á Breiðabólstað fyrir minni
Húnavatnssýslu, og voru báðar ræð-
urnar efnisríkar og áheyrilegar. Kvæð-
in höfðu ort Einar Benediktsson (ís-
lands-kvæðið) og Einar Hjörleifsson
(Húnavatnssýsluminnið). Ármsir létu
í Ijós, að þeir kynnu því illa, ef ekk-
ert yrði minst á Vestur-íslendinga, og
varð séra Eyjólfur Kolbeins á Stað-
arbakka til þess að halda ræðu um
þá eftir tilmælum forstöðunefndarinn-
ar. Hann hélt og ræðu fyrir minni
kvenna. Margir góðir söngmenn eru
í Húnavatnssýslu, og höfðu eigi allfáir
þeirra verið samvistum á Blönduós
dagana fyrir hátíðarhaldið til undir-
búnings, og sumir átt langt að sækja;
mikill fagnaðarauki var að söng þeirra,
og hefðu þeir þó notið sín betur, ef
logn hefði verið. Fjöldi hesta var
reyndur í veðreiðum og verðlaun veitt
fyrir fljótustu klárhesta og beztu skeið-
hesta. Glímurnar tókust dável og
verðlaun veitt fyrir þær; en hlaupun-
um var lítið sint. Kvæðin, sem áður
er á minst, koma hér á eftir.
Minni íslands.
Vort land, það yngist upp hvert vor
i æskuprýði nýja;
í sólbráð eyðast issins spor
og ársins skuggar flýja. —
Eins vaknar líf i hjarta og hug
á hverri gleðistundu,
svo létt og djarft sem fnglsins flug
og frítt sem blóm á grundu.
I óði og söng frá elztu tið
af ótal mörgum sonum,
var eynnar minst hjá landsins lyð,
sem lifði i hennar vonum.
En ungt og nýtt er enn vort lag
sem aldan fyrir sandi. —
Vér hefjum þúsund bjartnabrag:
Til heilla voru landi!
Vér viljuin tengja bræðrahönd
um bygðir þess og haga,
frá efstu hlið að yztu strönd,
um æfi vorrar daga,
og blessa hverja hönd, sem kann,
að hag og sæmd þess starfa,
hvert audans verk — hvert orð, sem vann
þvi eitthvað gott til þarfa.
Þvi dáð hvers eins er öllum góð,
hans auðna félagsgæfa,
og markið eitt hjá manni og þjóð,
hvern minsta kraft að æfa.
Þann dag sem fólkið finnur það
og framans hlýðir kenning,
i sögu þess er brotið blað.
— Þá byrjar Islands menning.
E. B.
Minni Húnavatnssýslu.
Vér syugjum um þá sveit, er mest vér unnum.
Það svífur ljúfur andi’ um þessa slóð;
því svalinn hreinn frá Sögu djúpum unnum
hér signir land og styrkir vora þjóð.
Hvort munu’ ei flestir oft á hverju ári
i anda gista Vatnsdals-höfðingjann,
er banaspjótið bar hann keim i sári
og bjó þeim líkn, er myrti sjálfan hann?
Hér var það, Hrefna þráir, grætur, grætur
sinn glæsta hal, sem frægstur allra var.
Hér skáldið sá þá fögru meyjar fætur,
er fram í dauða’ i hjarta sínu’ hann bar;
hér voru kveðin Kormáks dýru ljóðin.
Hér kyssir Asdís brúnir fullhugans.
Hver ætti’ að geyma tírettis sorgaróðinn
jafn-gljúpuui hug sem æ.skusveitin hans?
Vér sjáum margt, er Sögu vindar blása
og sveifla myndum hennar likt og reyk.
Þær svifa’ um þessa firði, fjöll og ása
og fylla sérlivern dal með yndisleik.
í hefðarbæ og hreysum allra-minstu
þær heilsa fólki, hvað sem annars brást.
Þær hljóðar leita’ að hjartans leynum instu
og hvisla þar um manndóm, trygð og ást.
En lof sé guði! myndir nýjar mæta
þeim mikla fans frá Ingimundar tíð.
Þær enn þá sterkara’ efla styrkja, kæta
hinn nuga, hrausta nýja timans lýð.
í þeim býr enn, hér milli fjarða’ og fjalla,
sú fegurð, allra-mest sem dáum vér.
Þær myndir eigi hvísla, heldur kalla
Þær kalla’ á alt, sem bezt oss gefið er.