Ísafold - 06.01.1900, Blaðsíða 2

6
lífinu einmitt fyrir þá sök, að hún
bjargar barni. íslenzkur prestur er
með í ferðinni og hann er beðinn að
halda ræðu yfir líki stúlkunnar, þegar
það er jarðað. Hann ætlar ekki að
fást til þess, gerir sér í hugarlund, að
það muni vera einhver óvirðing fyrir
sig að tala yfir líki slíkrar konu!
Samt lætur hann tilleiðast, þegar þar-
lend kona, móðir barnsins, er bjargað
var, gefur honum fé til þ ss.
Eg læt ósagt, hvort nokkur prestur
í kristninni hefði hugsað og hagað sér
á þann hátt, þó að eg geri mér í hug-
arlund, að svo mundi fæstum hafa
farið. þeir hefðu sjálfsagt talað mjög
misjafnt, en ekki er mér það skiljan-
legt, að þeir hefðu talið sér óvirðing
búna með því að vera við útförina
riðnir — sem prestar.
En hítt þori eg afdráttarlaust að
fullyrða, að ekkert högg getur verið
meira vindhögg en þetta á vestur-ís-
lenzku prestana. Eg þekki þá sem
sé alla, nema einn — og hann þekkir
St. G. St. ekki heldur. fæirra
grundvallarregla er sú, að tala fyrir
almenningi um þá hluti, er heyra
guðsriki til, hvenær sem þeir eigakost
á því. Og jafn-lítill sannleikur eins
og er í ákærunum á hendur þeim fyrir
stífni og þvergirðingsskap, þá er þó
svo mikill sannleikur í þeim, að þeir
gera ekki það fyrir einhverja peninga-
þóknun, sem þeir tjá sig ófáanlega til
að öðrum kosti. Eg trúi ekki öðru en
aðbæði prestavinum og pr, stafjöndum
vestra muni þykja nokkuð brosleg sú
einkenning á vestur-íslenzkum prestum,
sem hér er um að ræða.
f>essi litla bók er gullfalleg að því,
er útgefandinn hefir til hennar lagt.
Og það er svo mikið gull í henni inn-
an um sorann, að íslendingar ættu að
kaupa hana.
E. H.
Áfengislöggiöfin nýa.
Lögin frá í haust, 13. okt., um verzl-
un og veitingar áfengra drykkja, er í
gildi gengu nú með þessu ári, eru svo
áríðandi og almenningi svo nauðsynlegt
að þekkja þau nákvæmlega, og hafa
þau í höndum, að rétt þykir að birta
þau hér í heilu lagi, þótt rúmfrek sóu
nokkuð svo :
1. gr. Hver sá, er rekur verzlun með
áfenga drykki — sbr. þó 3. gr. — borgar
i landssjóð 500 króna árlegt gjald fyrir
hvern sölnstað, og skal það greitt fyrir
fram fyrir eitt ár i senn, en lögreglustjóri
innheimtir.
Alstaðar þar sem áfengir drykkir eru
nefndir í lögum þessum er með þeim talið
staðjastað öl.
2. gr. Þeir menn og verzlunarfélög, að
undanskildum kaupfélögum og pöntunarfé-
lögum, sem hafa rétt til að reka verzlun
með áfenga drykki, er lög þessi öðlast
gildi, halda þessum rétti gegn því að borga
gjald það, er segir í fyrstu grein. Hluta-
félög, samlög og aðrar stofnanir, er eigi
verða eigendaskifti að, halda þessum rétti,
þó eigi lengur en um næstu 15 ár.
Þeir menn, sem vilja öðlast rétt til á-
fengisverzlunar, þurfa sérstakt leyfisbréf,
sem að eins gildir fyrir einn sölustað, er i
því sé nefndur. Leyfisbréfið gefur amt-
maðnr út, og gildir það að eins 5 ár, og
verður að fá nýtt leyfisbréf að þeim tíma
liðnum. Fyrir hvert leyfisbréf grciðiet 500
króna gjald, er rennur í landssjóð.
Amtmaður úrskurðar, hvort veita skuli
leyfisbréf, að fengnu áliti hreppsnefndar eða
bæjarstjórnar. A stöðum, þar sem önnur
verzlun með áfengi er fyrir, ber að veita
það að jafnaði, ef hreppsnefnd eða bæjar-
stjórn er því meðmælt. A stöðum, þar
sem engin þess háttar verzlun er, má ekki
veita það, nema hreppsnefnd og sýslunefnd
eða bæjarstjórn sé þvi meðmælt.
3. gr. Til þess að mega verzla með á-
fenga drykki á skipi á löggiltum verzlun-
arstöðum þarf sérstakt leyfisbréf og greið-
ist fyrir það 600 krónagjald til landssjóðs;
en gjald fyrir notkun á þvi skal eigi greiða.
Leyfisbréfið gefur amtmaður út og gildir
það að eins í eina verzlunarferð, og er á
verzlunarstað er komið, skal sýna það lög-
reglustjóra, áður en verzlað er með vin-
föng á þeim stað.
Leyfisbréfið má eingöngu nota á höfnum
þeim, þar sem heimilt er að verzla með
drykki þessa á sjálfum verzlunarstaðnum.
4. gr. Eigi má selja áfenga drykki í
smærri skömtum en hér segir:
a) af víni á fliiskum með iakki eður inn-
sigli fyrir, sömuleiðis af brennivíni,
rommi, konjakki, púnsextrakti eða þvi-
líkum drykkjum, ekki minna en 3/4 úr
potti:
b) af öli á tré-ílátum ekki minna en V4 úr
tunnu;
c) af öli á flöskum ekki minna en 2 þriggja-
pelaflöskur eða 4 hálfflöskur (l'/a pela-
flöskur).
5. gr. Hver sá maður, þar með taldir
verzlunarmenn og forstjórar og starfsmenn
kaupféiaga og pöntunarfélaga, sem ekki
hefir sjálfur leyfi til að verzla með áfenga
drykki, en pantar þá handa öðrum eða
annast um sendingu á þeim til annara frá
kaupmönnum á Islandi, er leyfi þetta hafa,
eða frá stiiðum fyrir utan Islan l, gjörir sig
sekan í ólöglegri verzlun.
6. gr. Hver sá, er rétt liefir til veiting-
ar áfengra drykkja, skal borga í landssjóð
300 kr., ef veitingahúsið er i kaupstað, en
200 krónur utan kaupstaðar í árlegt af-
gjald, og greiðist það á sama hátt og af-
gjaldið af verzluB með áfenga drykki.
7. gr. Nú vill maður öðlast leyfi til
veitingar áfengra drykkja, skal þá senda
umsókn um það til hreppsnefndar eður
bæjarstjórnar, og vilji bún sinna málinu,
skal bera það undir atkvæði á hreppa-
skilaþingi eður almennum fundi bæjarmanna,
er atkvæðisrétt eiga í bæjarmálum. Tíl
þess að leyfið verði veitt og skilyrði sett
fyrir því, þarf i hreppi meiri hluta at-
kvæða þeiria hreppsbúa, er atkvæðisrétt
eiga í sveitamálum, og enn fremur sam-
þyl ki meira hluta hreppsnefndar og sýslu-
nefndar og staðfestingu amtmanns, en í
kaupstöðum verður að minsta kosti þriðj-
ungur allra atkvæðisbærra bæjarmanna að
hafa sótt fundinn, og því næst verður
meiri hluti fundarmanna og meiri hluti
bæjarstjórnar að hafa fallist á veitingar-
leyfið og amtmaður staðfest það. Hver,
sem fær leyfi þetta, skal skyldur til að
geta hýst ákveðna tölu ferðamanna og selt
þeim nauðsynlegan greiða. Eyrir leyfið
greiðast í kaupstöðum 300 krónur og utan
kaupstaðar 200 kr., er renna í landssjóð
Leyfisveitingin og skilyrðin fyrir henni
skulu borin upp til atkvæða i einu lagi.
Liggi fleiri tiilögur fyrir en ein, skal þá
fyrst upp bera, er siðast kom fram, o. s
frv.
Leyfið skal veita fyrir 5 ár í senn og
gildir að eins fyrir einn sölustað, en amt-
maður getur, eftir tillögum hreppsnefndar
eða bæjarstjórnar, eða að fengnu áliti
hennar, tekið leyfið af leyfishafa, ef hann
ekki beldur skilyrði þau, er leyfið er
bundið.
3. gr, Leyfi til veitinga áfengra drykkja
og leyfi til að verzla með þá má eigi sami
maður hafa. Þeir, er rétt hafa til veitinga
og líka hafa rétt til að verzla með áfenga
drykki, er lög þessi öðlast gildi, halda þó
þessum rétti gegn þvi, að borga gjald það,
er segir, í 1. gr., auk gjalds þess, er segir
í 6. gr. laga þessara.
9. gr. Hver sá, er rétt hefir til að verzla
með eða veita áfengi drykki, getur leyst
sig undan gjöldum þeim, er ákveðin eru í
1. og 6. gr., með því að gefa lögreglu-
stjóra skriflega yfirlýsingu um það, að
r hann afsali ser retti sinum til verzlunar
eða veitingar áfengra drykkja. Þar sem
réttur þessi byggist á sérstöku leyfisbréfi,
skal enn fremur afhenda það til ónýtingar.
Afsal á rétti til áfengissölu skal lögreglu-
stjóri tilkynna amtmanni.
10. gr. Sérhver lyfsali hefir heimild til
að selja áfenga drykki, sem fyrirskipaðir
eru eftir læknisforskrift, enda þótt hann
hafi eigi rétt til að verzla með áfengi.
11. gr. Ólöglegar veitingar eru taldar:
a) ókeypis veitingar áfengra drykkja í
verzlunarhúsum eða i sambandi við
verzlunaratvinnu yfir höfnð að tala;
b) sala áfengra drykkja af manni, er til
þess hefir leyfi, ef drykkjanna er neytt
þar á staðnum, jafnvel þó það sé gjört
án hans leyfis, ef það er á hans vit-
orði, eða ef atvik liggja svo til, að
hann hefir haft ástæðu til að gruna,
að það yrði gjört, nema hann sanni,
að hann hafi gjört það, sem í hans
valdi stóð, til að koma í veg fyrir
það.
12. gr Enginn er skyldugur til að borga
áfenga drykki, sem hann fær til láns á
veitingastöðum, og námsmenn á skólum, er
standa undir umsjón landsstjórnarinnar, eru
ekki skyldugir að borga áfenga drykki, er
þeir fá til láns, hvort sem er á veitinga-
stöðum eða annarsstaðar.
)3. gr. Ólögleg verzlun með áfenga
drykki — að frátöldum brotum á 4. gr.—
varðar sektum, fyrsta sinn 50—250 krón.,
ef brotið er ítrekað, 100—500 kr., og þar
að auki missa þeir, er verzlun reka, einnig
verzlunarrétt sinn i þriðja sinn, sem brotið
er. Auk þessara hegninga skal einnig
gjöra upptæka alla áfenga drykki, er hjá
hinum seka finnast, en er svo á stendur,
sem segir i 5. gr., þó þvi að eins, að hann
reki verzlun.
14. gr. Brot gegn 4. gr. varða i fyrsta
sinn 25—250 kr. sektum. Sé brotið ítrek-
að, varðar það 50—500 króna sektum og
missi réttinda til að verzla með áfengi.
15. gr. Ólögleg veiting áfengra drykkja
varðar sektum 25—250 kr. í fyrsta sinn,
og 50—500 kr., ef ítrekað er, og missir
hinn seki, ef hann hefir rétt til að verzla
með áfenga drykki, þar að auki rétt þenn-
an, ef brotið er ítrekað, og ef hann rekur
verzlun, missir hann verzlunarrétt sinn, er
brotið er þriðja sinn. Loks skal við ann-
að brot gjöra upptæka alla áfenga drykki,
er finnast hjá hinum seka.
16. gr. Nú veitir sá, er létt hefir til
veitinga áfengra drykkja, drykki þessa ung-
lingi, innan H ára aldurs, eða manni, sem
sölumaður veit gjörla, að á síðastliðnum 5
árum hefir verið sviftur fjárforráðum vegna
drykkjuskapar, eða á sama tíma hefir þjáðst
af drykkjumanna-geðveiki eða er skertur á
geðsmunum, og varðar það þá 50—500
kr. sektum hið fyrsta sinn, en missi veit-
ingaleyfis, er brotið er itrekað.
17. gr. Nú hefir maður fyrir brot á lög-
um þessum eða lögum um veitingu og sölu
áfengra drykkja 10. febrúar 1888 fyrirgjört
rétti sinum til verzlunar með eða 'veitinga
á vörum þessum, og getur hann þá ekki
fengið nýtt leyfisliréf fyr en 5 ár eru liðin
frá því hannmistihin fyrri réttindi sín, án
þess hann á þeim tíma hafi brotið áður-
nefnd lög.
Brjóti hann síðan lög þessi, skal telja
það brot hans sem brot í annað sinn.
18. gr. Hreppsnefndir og bæjarstjórnir
eiga ásamt lögreglustjórum að hafa eftir-
lit með, að eigi fari fram ólögleg verzlun
eða veitingar áfengra drykkja.
19. gr. Sektir þær, er um ræðir I lög-
um þessum og andvirði fyrir drykki þá, er
npptækir hafa verið gjörðir samkvæmt þeim,
renna í sjóð sveitar þeirrar eða kaupstað-
ar, er brotið er framið í.
20. gr. Með mál út af brotum á lögum
þessum skal farið sem opinber lögreglumál.
21. gr. Lög um veitingu og sölu áfengra
drykkja 10. febrúar 1888 eru úr gildi num-
in.
22. gr. Lög þessi öðlast gildi 1. janú-
ur 1900.
Laugarnesspítalinn.
Eins og í fyrra höfðu stofnendur spí-
talans, Oddfellowar í Khöfn, sent sjúk-
lingunum í Laugarnesi mikið og fagurt
jólatré og ýmsar gjafir til glaðnings
jólakveldið. Það kom sór vel; þiggjend-
ur mjög þakklátir fyrir. Kveldsöngur
var haldinn um leið, í forskála spítal-
ans, þar sem jólatróð stóð, og sjúkliug-
unum skemt á eftir með hljóðfæra-
slætti (Br. Þorláksson). Voru rúmir 40
við, auk starfsmanna og þjónustufólks
spítalans og nokkurra bæjarmanna (Odd-
fellowa); en um 20 voru of veikir til
þess að þeir yrðu fluttir úr rúmunum.
Alls eru nú á spítalanum 62.
Aldamóta-yillan.
það er mjög kátleg villa og óskiljan-
leg í vorum augum, Islendinga, þetta,
sem býsna-algengt er í öðrum lönd-
um, bæði með lærðum og leikum, að
láta 19. öldina enda á árinu 1899 og
20. öldina því vera byrjaða nú. |>að
er verið að þræta um það í blöðum
öðru hvoru; mörg ár slðan fyrst var
farið til þess. Og þó að tölvitringar
og stjörnufræðingar hafi gert sér hvað
eftir annað alt far um, að eyða þess-
ari villu, þá hefir það ekki hrifið. Ein-
hver mesti tölvitringur Dana á þess-
ari öld, Adolph Steen háskólaksnnari,
skeytti einu sinni skapi sínu rækilega
á löndum sínum fyrir þessa frámuna-
legu heimsku. það mun hafa sljákk-
að í þeim nokkuð í svip. En svo
gaus vitleysan upp aftur.
Vér höfum í höndum bréf frá lærð-
um mönnum dönskum úr síðustu póst-
skipsferð, þar sem þeir láta nýliðin
áramót vera aldamót!
þó kastar fyrst tólfunum hjá jþjóð-
verjum.
þar hefir sambandsráðið, yfirstjórn-
arráð ríkisins þýzka, beinlínis úrskurð-
að, að árið 1900 slculi teljast upphaf
20. aldarinnar. f>eir, þjóðverjar, lifa
því þetta ár á 20. öldinni, þar sem
allar aðrar siðaðar þjóðir eiga enn eft-
ír nær heilt ár af hinni nítjándu. |>ví
hvergi annarsstaðar eru stjórnarvöld
þessari vitleysu haldin, svo kunnugt sé.
Einfaldari setning er þó varla hægt
að hugsa sér, en að úr því enginn einn
tugur ára er fullur fyr en tíunda
árið í honum er liðið, þá geta heldur
eigi tíu tugir ára (= öld) verið fullir,
fyr en tíunda árið á tíunda tugnum er
á enda liðið.
Við fæðingu Krists eða ágreining um
hið rétta fæðingarár hans er þessi
villa alls ekkert riðin. |>að er alt ann-
að mál. Hún getur alveg eins risið
upp, hvaða tímatal sem notað er.
Hún er blátt áfram risin af því, að
menn gleyma því, að ártalið er raðar-
tala: að það er í ströngum skilningi
rangmæli, að segja átján-hundruð-níu-
tiu-og-níu, í stað þess að segja: á
átján-hundruð-nítugasta-og-níunda ár-
inu e. Kr. pess vegna halda þeir,
sem eru með aldamótavilluna, því
fram, að fyrsta árið eftir Krists fæð-
ing hljóti að hafa verið árið 0, því ár-
talið 1 hafi ekki verið hægt að nota
fyr en eitt ár var liðið; það sé rang-
mæli, að segja árið 1, meðan ekki só
liðið neraa nokkuð af því ári, svo og
svo lítið brot. Með því móti fá þeir
út, að í raun réttri hafi liðiu verið á
síðustu áramótum 1900 ár frá Krists
fæðing. Hefði verið hins vegar að orði
komist, sem réttast er í sjálfu sér: á
fyrsta, öðru, þriðja, hundraðasta, þús-
undasta, átján-hundraðasta, nítján-
hundraðasta árinu e. Kr. f., þá hefði
þessi misskilningur aldrei kviknað.
það er fyrir stuttleika sakir, sem
frumtalan er notuð, er ártöl eru nefnd
eða rituð, í stað raðartölu. Og það
hefir verið gert svo lengi, að almenn-
ingur er búinn að gleyma því, að það
er rangmæli í sjálfu sór, en ætti að
vera meinlaust rangmæli, sem heil-
brigðri skynsemi væri vorkunnarlaust
að átta sig á, og það eins fyrir þvi,
þótt það hafi komist inn í almanök
og í þeim standi t. d.: þetta ár eru
liðin 1899 ár frá Kr. f., í stað hins
rétta: þetta er átján-hundruð-nítug-
asta-og-níunda árið e. Kr. f., eða: 1
þessa árs lok verða liðin 1899 ár frá
Kr. f.