Ísafold - 20.01.1900, Blaðsíða 3

lö
Betur farið en heima setið.
A útsvars-kærufnndi hér í hrepp 29 nóv
f á , har ekkjufrú Ragnhildur Gisladóttir á
Elliöavatni þaÖ fram. aö eg hefði sagt, að
það vaeri slóðabúskapur hjá henni. Eg
spurði um heimild fyrir þessum áburði.
Hún kvað sér hafa veiið lesið þetta. Eg
skoraði á hana að leggja skjalið fram.
-Það kom ekki. Lýsti eg þetta þá ósann-
indi undir alla viðstadda áheyrendur.
Þar eg hefi aldrei hngsað, talað eða skrif-
að þessi orð í hennar garð, þá lýsi eg
það ósanninda þvaður, og visa slikum á-
bnrði frá mér á sinn móðurhrepp; því
ætla má, að það sé óskilgetið afkvæmi, og
að illa gangi að feðra.
A sama fundi þótti mér hr Jón Jóns-
son 1 Melshusi hafa heldur mikla lyst á að
ta’.a, meðan min kæra var til umræðu.
Hann er ekki 1 hreppsnefnd og eg hafði
ekki tekið hann eða útsvar ha' s til sam-
anburðar. Hann var þvi sem áhevrandi.
Þar voru fleiri slikir. En þeir höfðn vit
á að þegja. Nú skora eg hér með á hann
að rökstyðja það opinberlega, að hann hafi
haft rétt til að hafa orðið, meðan mitt
málefni var til nmræðu. Hvernig hann
beitti orðum til min, því skýri eg ekki frá
i þetta kinn. Hreppsnefndina befir skort
vir eða vilja eða hvorttveggja, að benda hon-
nm að þegja. Það muu samt, hafa verið
skylda hennar. Hann var hér i hreppsnefnd
og oddviti 18lJ0—9(i, og það gjniðist
á hans stjórnarárum að hreppsreikn-
ingarnir voru visvitandi rangt færðir, m. fl.
amanbei hinn prentaða útdrátt úr fundar-
p0r um sys'unefndarinnar i Kjósar- og
u Þngusýslu 14.—15. nóvember 1898.
I ífnhvammi 8. janúar 1900.
Þ. Guömund.s.Hon.
Einkennileg minningarhátíð-
Minningarhátíðar-tízkan, er vér höf-
um tekið eftir öðrum þjóðum, nánast
eftir Dönum, eins og lög gera ráð fyr-
ir, er orðin svo mögnuð vor á meðal,
að vér höldum nú sjálfsagt fleiri minn-
ingarhátíðir á einu ári en áður gerð-
ist á heilli öld. Fult af 50 ára, 25-ára
°g jafnvel 10-ára afmaelum þeirrar
og þeirrar stofnunar, þess og þess við-
burðar, þessarar og þessarar persónu
(t. d. hjúskaparafmæli eða búskapar),
og flest gert að meira eða minna al-
tnennri fagnaðarhátíð, þótt einstak-
legs eðlis sé.
Verður liklegast ekki langt þess að
^iða, að menn hætta að spyrja dag-
l0ga, hvaða minningarhátíð sé í dag,
Þeldur hinsvegar, hvað til þess beri,
að ekki sé nein minningarhátíð þann
eða þann dag, — hvers sá og sá dag-
ur eigi að gjalda, er hann sé látinn
fara á mis við alla minningarhátíðar-
upphefð.
Einna nýstárlegust og einkennileg-
ust allra minningarhátíða, sem sögur
fara af, er sjálfsagt hálfaldarminning
sú, er latínuskólinn hélt fyrir nokkur-
um dögum, 17. þ. mán.
f>að var rninning »pereat8Íns« sæla
eða uppreisnar skólapilta árið 1850
gegn Sveinbirni rektor Egilssym, þar
8em þeir »hrópuðu hann af« og fengu
f ^iðar komið fullkomnu stjórnleysi
skólanum það sem eftir var þeas
® ólaárs, sem sé frá því rúmum hálf-
lögðDaAnUÖÍ 6ftÍr nýár' Kensla 011
ala U\fUr Plltar iútnir ganga sjálf-
völdin fir8tlÓrn 8^^'aD8 hér, stiftsyfir-
lTus!^8^01.!1680 ráðalaus °“ ki'ark
P u láta rektor sleppa völd-
"" °S. 86ti* *»«« raann í Zi han»
að nafninu „tki ei
1S undan þessnrra aa , , ,
p ssum ódæma-freklegu
at,°a r.8 U™ Pllta- heldur ganga í lið
þenn einhnis gegn skólameist-
ara þmrra, mesta ágætismanni.
0* hlýtur að vera einhver óveniu-
yndmn piltur í efri bekkjum skólans.
pað þarf tóluverða fyndni til að láta
fer etta 1 hu§ — ekkiað þeir, piltar,
a einhverja minning þessa viðburð-
ar í sinn hóp — það var ekki nema
eðlilegt dreugjaæði, — heldur hitt, að
fá rektor og kennarana til að taka þátt
í slíkri minningarhátíð eða gangast
jafnvel fyrir henni. Fá þá til þess að
eiga þátt í uppreisnarminning gegn
stjórn sinnar eigin stofnunar. Og það
þarf þar á ofan býsna-áræði til aó
koma upp með slíkt við sjálfan skóla-
stjórann. Eaun#r er nokkuru fyrir að
gangast: ríflega úti látnu aukamánaðar-
leyfi. En margur hefði samt hikað
við það.
En þetta lánaðist samt. Piltar fengu
sinni fyrirætlun framgengt viðstöðu-
laust. f>eir fengu sitt aukamánaðar-
leyfi, vel úti látið, og nokkurs konar
sjónleik í þokkabót, fágætan sjóoleik.
Eektor fær samþykki kennaranna
til þessa fyrirtækis, fyrir snjallan og
sannfærandi flutning málsins við þá.
|>ó skárust þeir sumir úr leik, er til
framkvæmdan; a kom. — Undir stifts-
yfirvöldin mun málið alls ekki hafa
verið borið.
Svo voru piltar látnir fara í spari
fötin sín á miðvikudagsmorguninn.
Sumir þurftu þó að fá heimfararleyfi
til þess kl. 9—10. því kl. 10—11 átti
sjálf háííðarviðhöfnin fram að fara.
Hún var fyrst og fremst fólgin í
því, að rektor sjálfur steig í stólinn í
hátíðasal skólans og flutti þar prédik-
un um pereatið, þ. e. sagði sögu þess
eftir skjölum og skilríkjum rektorsem-
bættisius, eins og siður er til: að rifja
upp frægðarsögu þess viðburðar, er
verið er að minnast; en kvæði sungið
fyrii og eftir, er ort hafði skólapiltur,
»Minning Svb. Egilssonar«.
Eftir það gengu skólapiltar fylktu
liði og í hátíðargöngu undir merki
skólaus suður í kirkjugarð, og rektor
og kennararnir á eftir flestir, með
blómsveig, er rektor lagði á gröf Sv in-
bjarnar Egilssonar, og mælti um leið
nokkurum vel völdum orðum. Bendir
það á, að fyrir bonum h&fi vakað með
fram, að þetta ætti að vera sæmdar-
miuning honurn til handa (Svb. E.),
samstundis sem það gat naumast skil
ist öðru vísi en fagnaðavminning fyr
nefnds atburðar, »pereatsins«. En það
mun vera eins dæmi, er sæma á minn-
ingu einhversmerkismanns, að valinn só
til slíkrar rninningarhátíðar mesti mót
lætisdagur í lífi hans, í stað einhvf rs
frægðaratburðar, ef ekki er tekið til
þess annaðhvort fæðingar- eða dúnar-
dægur, svo sem algengast mun vera.
Eftir þetta þrekvirki þurftu allxr að
hvílá sig, bæði kennarar og piltar,
það sem eftir var kenslutímans þann
dag. Og var þar með þiim tilgangin-
um náð, auka-mánaðarleyfinu.
Nú eru sumir getspakir menn að
reyna spásagnaranda sinn á því, hver
muni verða næsta afmælisminningar-
hátíðin í hinum lærða skóla vorum.
Bekur þá gamla menn minni til þess
atburðar í sögu skólans, meðan hann
var á Bessastöðum, að forstöðumanni
hans þá var eða á að hafa venð veitt
líkamleg ráðning á förnum vegi, af
einhverjura óþokkum meðal pilta, en
út af því hafi verið kveðin hin al-
kunna staka:
Lektor situr sdlarlaus, o. s. frv.
Er ekki óhugsandi, að einhverjum
binna mörgu skarpskygnu fræðimanna
vorra kynni að takast að grafa uþp
úr gleymskunnar djúpi stað og stund,
þá er þessi atburður gerðist; og með
því að enginn mundijfeta á móti því
borið, að hann er samkynja »pereat-
inu« að því leyti til, að hvorttveggja
er megn mótgerð við yfirmann skólans,
virðist naumast hægt að vísa á bug
tillögu um að halda t. d. 75-ára eða
80-ára afmælisminning haus, eins og
»pereatsins«. Og mundi líklega mörg-
um gamansömum manni þykja varið
í að heyra prédikun rektors vors á
þeirri minniugarhátíð.
Yeðuráttufar
i Reykjavík árið 1899.
Úrkonia.
í jnnúar snjóaði 7 daga, rigni ii 5 daga
- febrúar — 3 — — 8 ■ -
- marz — 9 — — 3 —
- apríl — 4 — — 6 -
- maí — 1 — — 11 —
- júní — » — — 18 —
- júlí — » _ _ 19 —
- ágúst — » — — 17 —
- september — 1 — — 1C —
- október — 4 — — 12 —
- nóvember — 8 — — 9 —
- desember — 12 — — 8 —
Loftvoy hæst 17. marz 7<*i2.3 Millirn.
— lægst 11. des 711.2 —
Mestur kuldik nóttn aðfarn. h. 19. jan.-j-16°
— — - hádegi - 1.8. b 13°
— hiti - nóttu - 24. ág -j- 10°
— — - hádegi - 2ö. - + 15»
Meðaltal alt árið á nóttu + 09
— — á bádegi -}- 4 4
Landskjdlfta varð vavt aðfaran. h. 27. febr.
og - 18 nóv.
Þrumur bafa eigi heyrst bér alt árið.
Jörð hér alhvít í fyrsta skifti 22. sept..
Vindstaða hefir verið þessi:
á norðan 55 sinnum
- sunnan 32 —
- suð-austan 28 —
- suð-vestan 40 —
- austan 112 —
- vestan 8 —
Logn 90 —
J. JÓNASSEN.
Málaferla-prófasturinn.
Skrifað er norðan úr Núpasveit nú
fyrir jólin: »Nýtt deilnefni byrjað á
milli Halldórs próf. Bjarnarsonar í
Presthólum og nágranna hans Þórarins
í Efrihólum (þess er hann barði í fyrra).
Þórarinn hitti prófast og tvo vitinu-
menn hatis heima ttndir bæ sítmm, þar
sem þeir héldu öllu sauðfó prófasts til
beitar. Þórarni fylgdtt þrír hundar og
sigar hann þeim á fó prófasts, en kast-
ar ómildri kveðju á sjálfan hann fyrir
ábeitiua. Prófastur bregzt illa við og
skipar öðrttm húskarli síttum, sem var
með byssu, að skjóta hundana; og er
einrt hundurinn skotinn rótt fyrir fram-
an fætur Þórarni, en ekki sakaðt hann
sjálfan af skotinu. Þórarinn nefnir síðan
votta að því, að hundurinn er skotinn
í sínu lattdi og að hann hafi að eitis
viljað verja bithaga sína fyrir ágangi;
og mttn ekki lengi þurfa að bíða máls-
sóknar«.
Kært hafði prófastur hreppstjóra sinn
Þorstein Þorsteinsson á Daðastöðum,
fyrir að hann hafði látið hjá líða að
framkværaa lögtak á prests- og kirkjtt-
gjöldura og fengið höfðað mál gegn
honum fyrir það af róttvísinnar hálfu
og hann sektaðan i hóraði urn 10 kr.,
auk raálskostnaðar. En landsyfirréttur
sýknaði hreppstjórann meö dónn 8. þ.
mán. og lagði málskostnað allan álands-
sjóð.
Núpasvelt (i Þingeyjarsýslu) 15. des.
Tíðin var franian af í vetur hiirð hér
um 8veitir og jarðleysur miklar, svo útlitið
var all-iskyggilegt, en hrá til bata á jóla-
föstunni, og bezta tið nú.
Mennirnir, sem druknuðu á Raufarhöfn
í haust við vöruflutning út i skipið »Vaag-
en«, hétu Gnðmundur og Guðlaugur; skilur
enginn i, hvernig það slys hefir atvikast
því bezta veður var um kvöldið og höfnin
þar æfinlega kvikulaus. Guðmundur lætur
eft.ir sig eltkju og 3 börn, og hefir þeim
verið hjálpað með samskotum; meðal
annars gaf fúrnenn Good-Te mplara-stúka
þar í sveitinni um 50 kr.
Bærinn á Bakka í Kelduhverfi brann til
kaldra kola snemma i vetur og varð litlu
bjargað. Bakki var nýbýli og bærinn vel
bygður og mjög snotur, og Árni, er þar
bjó, hafði orð fyrir, að vera mikill dugn-
aðarmaður og smiður hinn bezti. Skaðinn
er mikill, því ekkert mun hafa verið vá-
trygt, en sveitungar hans og Axfirðingar
hafa brugðist drengilega við til hjálpar.
í sneypuskotinu.
Enn skrifar rektor í þjóðólf — sór
til aukinnar mínkunnar, eins og við
er að búast.
Nú þorir hann ekki að þræta fyrir
það með einu orði, að það hafi verið
gegn vilja meiri hlutá Tímaritsnefnd-
arinnar, vilja. sem skýlaust var í
ljós látinn, að hann, upp á sitt ein-
dæmi, feldi úr siðasta árg. Tímarits-
ins ritgjörð Bains um forntungurnar.
það atriði verðum vór þá að telja
sannað.
Alt annuð í málinu er smáræði, þó
að rektor sé að reyna að blása það út
f því skyni að draga fjöður yfir aðal-
atriði málsins, ráðríki sitt, sem hann
sýnilega hefir eitthvert veður af að sé
sér til skammar — ekki næmari en
hann er á slíka hluti.
En hvað sem því ður, skal samt
á það bent, að rektor hefir ekki tek-
ist að hnekkja nokkuru orði í frásögn
ísafoldar um atkvæðagreiðsluna. það
8em sagt er urn um atkvæðagreiðsluna
sama daginn, sem hún fer fram, og
áður en nokkrar deilur hefjast út af
henni, verður í augum allra óhlut-
drægra og óvitlausra manna margfalt
áreiðanlegra en það, sem rektor ber í
sjálfs síns sök, eftir að hann er stór-
reiður orðinn — og ekki sannsöglari
en hann hefir reynst.
því að nú reynir hann ekki einu
sinni að bera það af sér, að hann sé
ósannindamaður.
ísafold hefir lýst yfir því, að hann
»gani með staðlausan ósanninda-
þvætting« að því, er hann bendlar E.
H. við viðskifti ísafoldar og Asgeirs
Blöndals. þessu stingur hann nú nið-
ur hjá sér þegjandi, prúðmennið!
þar á móti reynir hann að klóra
sig út úr þeim ósannindum sínum, að
E. H. hafi átt þátt í rimmunni, sem
varð út úr jporláksmessukvæði Hann-
esar Hafsteins 1895.
Nú er bezt að taka hér upp rök-
semd rektors, svo allir skuli geta séð,
hve vandur hann er að röksemdum.
Plaun prentar upp úr lsafold þessa
málsgrein:
»Enda var að undirlagi fcrmanns
félagsms, er líkaði illa, ef móðgun
hlytist af, biskup látinu sjá hann (o:
|>orláksmessubraginn) fyrir fram«.
Gætum nú að, hvernig á stóð.
E. H. kom. sem formaður stúdenta-
félagsins, með þ>orláksmessubraginn til
prentsmiðjueigandans, Björns ritstjóra
Jónssonar, í því skyni, að bragurinn
yrði prentaður. B. J. hafði orð á því,
að bragurinn væri móðgandi fyrir
biskup og það væri því ótilhlýðilegra,
sem hann (biskupinn) ætti að vera
gestur félagsins það kvöld, sem brag-
inn átti að syngja. E. H. tók það
þá frara, að rétt væri að sýna bisk-
upi braginn, áður en í gildið væri
komið; teldi hann sér móðgun í bragn-
um, mundi hann hætta við að koma
í samkvæmið; hitt væri að öllu leyti
verra, ef bragurinn kæmi fiatt upp á
hann í samkvæminu og yrði þar
móðgunarefni. jpetta var gert. Og
biskup kom ekki í samkvæmið.
þetta, að E. H. gerði biskupi kost
á að fá að vita, hvað til stóð, á, eftir
staðhæfing vísindamann3Íns í lærða
skólanum, að vera sönnun þess, að
hann hafi haldið uppi í ísafold deil-
unni út af þorláksmessubragnum, eins
og rektor gaf ótvíræðilega í skyn um
daginn í »þjóðólfi«!
Nei, röksemd rektors er ekki boð-
leg neínum óvitlausum manni — ef til
vill óboðlegust af öllurn röksemdum
þess vísindamanns, og er þá langt til
jafnað.
í sneypuskoti ósannsöglinnar stend-
ur hann blýfastur. Og þar skal hann
fá að hýrast.