Ísafold - 21.04.1900, Blaðsíða 2

86
forðast þurfamannastofnunina og þann
réttarmissi, er dvölin þar hefði í för
með sér.
Til þess að koma stofnunum þessum
á fót, þarf allmikið fé í upphafi. Hver
hreppur leggur fram sinn skerf til
Stofnunarinnar, eftir þeim mælikvarða,
sr verður tekinn. Alþingi semur lög
um þessar stofnanir, fyrirkomulag
þeirra, og hvernig þeim skuli stjórnað.
Um leið og þeim er komið á fót, ætti
hvert sýslufélag að verða fátækrahér-
að út af fyrir sig, svo að það hefði aðal-
fátækramál hreppanna með höndum,
og jafnaði aukaútsvörin. Hver hrepp-
ur annast að sjálfsögðu sína þurfa-
linga, og hver maður ætti að eiga þar
framfæri, er hann verður fyrst sveitar-
þurfi og lögheimili hans er. Sveitar-
reikningarnir eru sendir til sýslunefnd-
ar, 'og jafnar hún þá eftir ákveðnum
mælikvarða eða reglura, sem lög
mæl u fyrir. |>essi mælikvarði gæti
t. d. verið lausafjártíundin, atvinnu-
tekjur hvers hrepps eða tala verk-
færra manna. f>eir hreppar, er meira
hefðu borgað en þeim ber, fengju það
endurgoldið úr fátækrasjóði sýslunnar.
Með þessu fyrirkomulagi er að mestu
girt fyrir annmarka þá, er ýmsir eru
hræddir við, með breyting þeirri á fá-
tækralöggjöfinni, er frumvarp sr. |>or-
kels Bjarnasonar fer fram á, að þvíer
sveitfestina snertir og getið er um hér
að framan.
|>etta fyrirkomulag, sem hér hefir
verið minst á, — stofnanir fyrir þurfa-
menn o. s. frv. — hlyti að hafa góð
áhrif á alla sveitarstjórn og öll fá-
tækramálefni. |>að mundi meðal aun-
ars stuðla að þvl:
1, að þurfamönnum fækkaði, og af-
rakstur af vinnu þeirra, er látnir væru
á þessar stofnanir, yrði meiri og kæmi
að betri notum en nú gerist alment;
2, að aukaútsvörin færu lækkandi,
og kæmu réttlátara og jafnara niður
á hreppana en nú gerist;
3, að hugsunarháttur manna batn-
aði, slóðum og óreiðumöncum fækkaði,
og um leið mundi flakk og iðjuleysi
fara mínkandi, og hverfa með tíman-
um.
4, að sveitarstjórnarstörfin yrðu auð-
veldari, þurfamannaflutningskostnaður-
inn hlyti að hverfa, og hreppsnefnd-
irnar þyrftu þá eigi að vera að berj-
ast við þrjózka þurfalinga, sem þær
réðu ekkert við.
S. S.
Röggsöm stjórn.
Svo látandi lög voru samin og sam-
þykt á síðasta þingi og munu hafa
verið þegar eftir þing send stjórninni
í Khöfn til staðfestingar:
•Hérlendur maður, er leiðbeinir út-
lendum eða innlendum botnverpingi
við veiðar í landhelgi, vísar á mið eða
liðsinnir honum á annan háttviðslík-
ar veiðar eða hjálpar honum til að
komast undan hegning fyrir brot á
lögum um botnvörpuveiðar í landhelgi
skal sæiasektum, 50—1000 kr. Sömu
hegning skal hver sá maður hérlend-
ur sæta, er utan löggiltra hafna hefir
nokkur verzlunarmök við útlenda botn-
verpinga eða dvelur að nauðsynjalausu
á skipum þeirra.
Sektir eftir lögum þessum renna í
sjóð þess hrepps, er hinn brotlegi er
heimilisfastur í«.
Fáir muni skilja í því, að mjög mikla
fyrirhöfn eða langan umhugsunartíma
þurfi til að afgreiða ekki stærra mál
en þetta. Bn ókomið er það þó enn
frá stjórninni aftur, eftir nær 8 mán-
uði. Sennilegast úr þessu, að hún
ætli sér að molda það. Bn hvernig í
dauðanum fer hún að vera svona lengi
að velta því fyrir sér? Er annríkið
svo afskaplegt á skrifstofu ráðherrans,
að enginn vegur hafi verið að sinna
þessu máli? Eða er hugsunin þetta,
að mörlandanum liggi ekki á — liggi
alclrei á?
Munur hefði þó verið að hafa þess-
um lögum fyrir sig að beita nú.
Hægra hefði þá verið að taka í fótinn
á hylmingarmönnunum í Grindavík
eða þeirra Iíkum, og mun miuni líkur
til, að skæðar sóttir bærust hér á
land úr botnverpingum, heldur en nú,
meðan hver sem vill leikur sér að því
að hafa viðlíka mök við þá ems og
bæarlýður við búðarmenn sína.
Bkki er gott að hugsa sér að stjórn-
inni geti verið nokkur ami í svona
gerðum lögum, t. d. frá dönsku sjónar-
miði. f>au, sem eru samin að minsta
kosti með fram í því skyni að taka
fyrir allan efa um samvinnuhug lands-
manna hér við strandgæzluskipið gegn
botnverpingum, og aðsýna áþreifanlega,
að öll brigsl þar að lútandi væru á-
tyllulaus. jpau eru og gerð með ráði
og stuðning sjálfs stjórnarfulltrúans,
landshöfðingja; honum að þakka mest,
að ekkert káksnið varð á þeim.
Auðvitað æpa afturhaldsmenn vorir
og þeirra málgögn jafnskjótt fyrir
því, að — leitun sé á betra
stjórnará8tandi!
Eitt er þó ástæða til að benda á,
sem við má gera, þótt ekki fáum vér
áminst lög.
f>að er áfengisverzlunin, sem rekin
er fyrir allra augum af landsmanna
nálfu við botnverpinga, — »tröllabeit-
an«, sem þeir færa þeim fyrir fiskinn.
J>að er skýlaust brot á núgildandi lög-
um, og handvömm, að láta slíkt hald-
ast uppi. Afturhaldsmálgagnið hér
gerir það að vísu væntanlega að glæp,
að koma þess kyns brotum upp. En
ótrúlegt er, að bæði yfirvöld og undir-
gefnir lúti skilmálalaust þess boði og
banni.
Skipafregu.
Stýrimannapkófið mbira.
Hinn 11. þ. m. kom frá Englandi
kuggurinn (kutter) »Bobert the Devil«,
nálega 86 smálestir, eign Vatnsleys-
ingja o. fl. (Sæmundar Jónssonar,
Bjarna Stefánssonar og Arinbjarnar
Ólafssonar), eftir 10 daga ferð frá
Middelbrough, fermd salti o. fl. til
verzl. »Edinborg« hér í bænum.
Fyrir þessu skipi er Jóhann þórar-
insson, sem tók hið meira stýri-
mannapróf hér við skólann í fyrra
vor. I haust er var fekk hann sér
stýrimanns-skírteini hér sem fyrsti
stýrimaður í förum landa á milli, var
síðan stýrimaður héðan á gufuskipinu
»Neva«, er komið var út til aðgerðar,
varð nokkurn tíma eftir það skip-
stjóri á eínu af gufuskipum Vídalíns
félagsins á Englandi í vetur, og kem-
ur nú hingað með þetta skip, sem
hann verður á í sumar.
Af þessu má sjá, að hið meira stýri-
mannapróp hér við skólann veitir að
öllu leyti hin sömu réttindi í förum
landa á milli, sem hið danska al-
menna stýrimannspróf, nema hvað
hið danska próf veitir jafnframt að-
gang að stjórn á gufuskipum, sem
ekki getur fengist með hinu meira
prófi héðan, þar sem vélarfræðisnám
ekki er enn lögleitt við skólann hér,
en þess ætti ekki að verða langt að
bíða.
En það er góð bót í máli, að hver
sá, sem lokið hefir hinu meira stýri-
mannaprófi hér við skólann, og jafn-
framt getur sýnt vottorð um það, að
hann hafi lært vélarfræði, nýtur allra
hinna sömu réttinda og sá, sem lokið
hefir hinu danska almenna stýrimanns-
prófi. J>að er því sérhverjum innan-
handar að nema vélarfræði og fá sig
svo prófaðan af vélarmeistaranum á
strandvarnarskipiuu, meðan það er
hér.
Islenzkir sjómenn ættu því að sjá
það, hversu mikill tíma- og peninga-
sparnaður það er, að geta tekið próf
þetta hér við skólann, í stað þess að
gera það í Danmörku. f>að munar
að kunnugra sögn að minsta kosti f
hlutum, hve próf í Danmörku verð-
ur mönnum kostnaðarmeira en hér,
og margir aðrir erfiðleikar, sem nem-
endur vita ekki um fyr en þar kem-
ur, svo sem málið o. fl., sem stend-
ur þeim fyrir þrifum. Og hvaða vit
er þá í því, að kasta frá sér öllu því
fé í próf, sem enga kosti hefir fram
yfir hið íslenzka próf?
Óviðfeldin brigsl.
|>að er leitt, að hr. landsverkfræð.
Sig. Thor. skuli hafa stygst svo serr
hann hefir gert við' grein hr. Sig.
Péturssonar í Isafold um daginn,
svo áreitnislaust sem hún virðist þó
vera rituð. |>að er leitt vegna þess
sérstaklega, að hr. S. P. er farinn af
landi burt og á því ekki kost á að
svara fyrir sig fyr en eftii margar vik-
ur eða mánuði. Fyrir því neyðist
eg til að gera dálitla atbugasemd við
greiu hr. S. Th., en auðvitað án þess
að láta mér detta í hug að gera mig að
dómara milli þessara einu verkfræðinga
vorra að því leyti, er ágreiningur þeirra
kemur nærri vísindalegri sérþeKkingu.
f>að er þá fyrst, að mór virðast brigsl
hr. S. Th. til samiðnarmanns síns fyrir
það, að hann geri sig að dómara um
umrædda vegarlagning nýskroppinn
frá examens-borðinu, láta miður vel í
munni manns, sem fyrir fáum árum stóð
í sömu sporum og var þó þá þegar
geróur að æðsta dómara um vegamál
landsins og tók þá uudir eins býsna-
ómjúkt á því, ef hans dómar þar að
lútandi voru eigi haldnir óskeikulir.
|>á getur mér og eigi skilist, að það
sé réttmæt aðfinsla við dóma hr. S. P.
um vegarstefnu í Ölfusinu m. m., að
þeir séu órökstuddir. |>ví hvernig á að
rökstyðja slíkt til hlitar í stuttri blaða-
grein og fyrir alls ókunnugum, svo sem
eru sjálfsagt 9/io af lesendum ísafoldar?
f>eir einir geta nokkuð um slíkt dæmt,
sem farið hafa um veginu og kunnug-
ir eru landslaginu. Annað eins er og
verður ávalt aðallega álitamál; og bví
skyldi álit góðs verkfræðings þurfa að
vera markleysa, þótt það komi ekkí
heim við skoðun annars, jafningja hans?
Villandi er það og hjá hr. S. Th.,
að hann er að tala um ferðalag hins
um hávetur, — með því að verið mun
hafa alauð jörð, þegar hann var á
ferðinni, enda vetur þessi mestallur
verið hér sumri líkari en vetri.
Einna óviðfeldnast í grein hr. S.
Th. eru brigslin um hlutdrægni af
hálfu hr. S. P. í vil mági hans, eða
ummælin um, að hann sé með grein
þessari að »hjálpa bágstöddum mági
sínum». þ>ví hvaða »hjálp« getur
þeim manni (E. F.) verið í því í »bág-
indum« þeim, er hann á í, kæru og
Iögsókn fyrir óleyfilegan fjárdrátt úr-
landssjóði, þótt hann (S. P.) eða aðr-
ir láti vel af frágangi á þeim kafla
umrædds vegar, sem hann (E. F.)
hefir unnið að? Slík brigsl eru alveg
út í hött. því sé maðurinn sekur,
þá dregur það eigi hót úr sekt hans,
þótt svo reyndist, jafnvel að dómi
sjálfs landsvegafræðingsins, að frágang-
ur hans á vegagerðinni hefði verið
snildarlegur. Og sé hann saklaus,
þá er ekki hægt að skerða eitt hár á
höfði hans í þessu máli, þótt frágang-
ur hans á veginum reyndist ekki betri
en í meðallagi eða jafnvel miklu
miður. Slíkt kemur ráðvendni eða óráð-
vendni ekkert við; það er sitt hvað.
jpað sem hr. S. P. segir um Holta-
veginn, gerir uafni hans að oflofi hjá
honum, »til að hjálpa mági sínum« —
sem nú hefir sýnt veríð fram á, að
alls ekki geti verið á neinu viti bygt.
Hr. S. Thor. lætur jafnframt að því
skapi illa af þessum vegi, telur Holta-
mönnum hann hefudargjöf. Nú höf-
um vér fyrir satt, að allur annar sé
dómur Holtamanna sjálfra og annara,
er veginn nota. Vera má, að það sé
þekkingarskorti þeirra að kenna, og
þar komist því eigi að orðshátturinn,
að »raunin só ólygnust«. En hitt er
áreiðanlegt og kunnugra en frá þurfi
að segja, að hr. S. Th. lagði þungan
hug á hr. E. F. fyrir það, að hans
tillaga og ýmis8a hinna merkustu hér-
aðsmanna um vegarstefnuna yfir Holt-
in var til greina tekin, en tillögu
landsvegafræðingsins hafnað, og mun
því flestum virðast engu ósennilegra
af tvennu til, að hlutdrægniog hefnd-
argirni ráði nokkuð dómi hans um
verk þetta, heldur en nafna hans.
Óiilutdrœgur.
Grunnhygni. Hreppstjóri minti hefir
nú tekið að sér, boðinn eða beðinn, að
sópa sorp af ;arinni braut frúarinnar á
Elliðavatni og þeyta rykinu á mig.
Það fer vel á þessu; því eg var lengi
8tafnbúi bjá honum, og þekki manna bezt,
að hann kann ekki vel að steypa kúlur,
en þykir virðing í að fá að senda þeim.
En svo vildi óheppilega til, að þegar eg
var burtaf ferjunni, braut, hann skip sitt á
skeri.
Hann kannast nú við yfirsjón frúarinnar.
Lika fer vel á þvi; hann var fyrsti mað-
urinn, er sagði mér þetta mishermi hrnnar,
sem hér er um þráttað. í>á er ekki ann-
að ráð en sá hégómi, að semja lofþulu um
rúna, sem ekki kemur hót við þvi, sem
okkur hefir farið á milli, og er þetta skjall
blandað svo miklum öfgum, að það er
handa heimskum að hlæja að, en hygnum
að fyrirlíta; — og sjálfur skilur hann ekki
sumt.
Hvaða maður er hann til að skýra orðið
fyrirmyndarbúskapur?
Grunnhygni er það furðuleg af 30 ára
hreppstjóra, að kveða nú 10. apríl upp
dóm i máli, sem hann veit, að hann sem
meðdómandi á að dæma í næstn fardögum.
Að hún sé margmædd þekkir enginn nema
bann. Hún hefur verið hamingjugóð. En
að ætla sér að gera það hvitt, sem er svart,
með óviðkomandi gullhömrum, er að hylja
hræ með sandi.
ÞaÖ þarf meira en þetta, minn góði
vin, til að beygja mig og sjálfstæði mitt,
og deyfa þær tilfinningar og virðingu, sem
eg ber fyrir sannleikanum; því eg veit að
eg er háður æðra valdi en drambkendum
aðfinningum einstakra manna, og þessi
gullkálfur hans ber ekki meiri skugga á
mig en einn götudrengur bllstraði og raun-
ar er hann ekki meira virði en að einn
goskarl húrraði fyrir henni til að láta
hlæja að. Allur fjöldi manna hér mun
vera svo hygginn, að segja: Mér kemur
deila þeirra ekki við.
Geti honum orðið það til frama eða fjár,
að tína saman dagdóma um mig, bið eg