Ísafold - 07.07.1900, Blaðsíða 2

174
hygli. Og sjálfsagt væri að haga
kenslunni þannig, að sem mest yrði
vakin eftirtekt manna á því, er mestu
þykir varða, og mest munar um í bá-
skapnum, svo sem á kynbótum og með-
ferð á skepnum, jarðabótum, meðferð
áburðar, notkuu verkfæra og lítið eitt
af reikningi (einfalt flatarmál og ten-
ingsmál), ef við verður komið. Kensl-
an yrði að vera mestmegnis munnleg-
ar skýringar og fyrirlestrar; þeim tím-
um, sem afgangs eru, ætti að verja til
bóklesturs.
Eg hefi hugsað mér fyrirkomulag á
skólum þessum svo, fyrir utan tilhög-
un þá á kenslunni, sem áður er tekin
fram, að námstíminn sé minst einn
mánuður, og að námið fari fram þelzt
á þeim bæ, þar sem búskapur væri
í góðu lagi (fyrirmyndarbá), svo að
nemendur sæju fyrir sér góða umgengni
í verkum jafnframt hinum munnlegu
leiðbeiningum.
Kennarinn yrði að vera báfræðing-
ur, sem þektur væri að áhuga á bánaði.
Kaup og fæði kennara og annar til-
kostnaður við skólahaldið, sem ekki
gæti orðið mikill, yrði að borgast af
sýslusjóði, ef ekki fæst styrkur af öðru
almannafé (ár landssjóði). Nemend-
urnir ættu að borga hver fyrir sig
fæði og hásnæði. Tilkostnaðúrinn yrði
með þessu fyrirkomulagi ekkí svo
mjög tilfinnanlegur, hvorki fyrir hvern
einstakan nemanda eða fyrir sýslusjóð,
ef gert er ráð fyrir að eins einum
slíkum námstíma (o: skólatíma) á ári
í sýslu hverri.
Ekki er gott að til taka, á hvaða
tíma árs námið ætti fram að fara.
f>að yrði svo mikið komið undir stað-
bundnum kringumstæðum eða fyrir-
mælum sýslunefnda o. s. frv. En
hyggilegast tel eg, að hafa það að
vorinu fyrir margra hluta sakir, því
þá mætti leiðbeina meira í verklegu
jafnframt, t. d. í garðrækt og ýmsum
jarðabótastörfum. En þá yrði náms-
tíminn að líkindum að vera lítið eitt
lengri.
Eg býst við, að mér verði svarað,
að þetta nám sé vanhugsað — verði
ekki nema »kák«, sem komi hvorki að
heilum eða hálfum notum. J>að má
lengi þrátta um það og á marga vegu.
En gæta verður að því, að hér er
ekki að ræða um neinn skólalærdóm í
vanalegri merkingu, heldur að eins
leiðbeiningu í ýmsu, er að bánaði
lýtur, til að vekja athygli ungra
manna á hinu og þessu, sem ná
er því miður lítið skeytt um.
Og það er mín sannfæring, að þá
er ungir menn hefðu notið þessara
mikilsverðu leiðbeininga, mundu margir
af þeim — þó ekki væru allir — verða
miklum mun framtakssamari, heldur
en ef þeir hefðu aldrei fengið neina
leiðbeimngu og setið heima í föður-
garði sem fávís kolbítur.
Vér siáum það á sögum vorum, að
ekki þurfti nema örfá frýu-orð til að
vekja hug og manndáð í þeim, sem
legið höfðu öll sín uppvaxtarár í ösku-
stó og ekki aðhafst, og urðu þó hinir
vöskustu menn í öllum mannraunum.
Ekki þarf langa leit að gera til að
finna slíka kolbíta vor á meðal ná á
tímum, sem gætu þó orðið hinir nýt-
ustu menn, ef þeir væru hvattir til
framtakssemi meir en gert er, og
komið í skilning um nauðsyn þá, að
fylgjast með í tímanum.
Og það tel eg að yrði aðal-kostur
við nám þetta, ef kenslunni væri ekki
því meira ábótavant, að margir þeir,
sem þess nytu, vöknuðu til meðvit-
undar um, hversu skaðlegt er fyrir
landbánað vorn það afturhald og ár-
tölur, Bem eru um alt of ríkjandi
meðal þjóðar vorrar, þegar gjöra skal
breytingar eftir kröfum tímans.
Og geti maður áunnið eitthvað f
þessa átt til bóta með slíkum leið-
beiningum, þá finst mér vel kostandi
til þess lítilli upphæð á ári. Ætli
það verði ekki nógir afturhaldssamir
þverhausar til að þrátta við eigi að síður,
þótt eitthvað sé lagt í sölurnar til að
fækka flokki þeirra?.
Búnaðarskólanum í Asi 16. júní 1900.
Jóh. Magnússon.
------ ■ ■ ■ -----
J arðarför
Markúsar F. Bjarnasonar stýri-
mannaskólastjóra í gær var fjölmenn
og viðhafnarmikil, með láðrahljóm o.
s. frv., ems og sómdi þeim mikilhæfa
og mjög svo þjóðnýta merkismanni.
Landshöfðingi og amtmaður voru meðal
þeirra er fylgdu. Prestaskólakandídat
Friðrik Eriðriksson flutti háskveðju,
en dómkirkjupr. Jóhann próf. |>or-
kelsson ræðu í kirkjunni. Aukakenn-
arar stýrimannaskólans báru líkið át
þaðan, en Útgerðarmannafélagsmenn
inn í kirkjuna og Oddfellowar át
þaðan, með því hinn framliðni var í
því félagi. Kórinn í dómkirkjunni
hafði Útgerðarmannafélagið látið tjalda
svörtu og prýða ljósum. Kistan al-
þakin blómsveigum, bæði frá félögum
og einstökum mönnum.
Ort hafði kand. Fr. Fr. átfararsálm,
er sunginn var í heimahásum eftir
háskveðjuna, svo látandi fyrri versin 4:
Hór hvílir þú rótt, sem vildir vel
Og vanst þínu landi’ í haginn;
Þinn hugur var stór og starfið djarft
Og stjórn var þér einkar-lagin.
En nú er þitt hjarta hætt að slá,
Svo hrygð fer um land og æginn.
Þú komst hingað ungur, auga þitt
Sá út yfir fagran sæinn,
Þar iðaði’ í djúpi fiska fjöld,
En flota vantaði bæinn.
Þá stórræði guð þér blós í brjóst,
Að byrja þitt stríð við æginn.
Og flotinn hann kom, og hugur hló.
En hver skyldi fást að st/ra?
Þá leiddir þú fram hið frækna lið
Með funandi eld um hlýra;
Þú kendir þvi íþrótt, efldir fjör,
Svo auðgaðist landið dýra.
Þú valdir þér svið á sjónarhól,
Að sjá mættir vítt um æginn.
Nú lokað er augað ljúfa þitt,
Þótt langt væri’ ei sótt á daginn.
Því drúpir nú öld við aldarkvóld
Og andvarp berst þungt um sæinn.
Einhver ónefndur hafði og ort
•Kveðju frá Seltirningum*, sem þetta
er upphaf að:
Nú hættu hvítu’ að falda
og hljóðna, marar alda!
Grát vænsta vininn þinn.
Yor ættjörð er í sárum,
en okkar bygð í tárum *
og grætur óska-soninn sinn.
>Kosningavaldboð.
»|>jóðólfur« lýsir yfir því, að hann
ætli að fara nokkurum orðum um
kosningarnar \ hverri sýslu, en hann
muni alls ekki auðkenna nöfn ein-
stakra manna, því að það sé kosninga-
valdboð að prenta nöfn með breyttu
letri.
En »þess konar valdboð«, segir blað-
ið, teinkum ef það kemur jrá mísjafnt
kyntu fólki, gerir sjaldnast annað en
spilla fyrir og hleypa kergju í menn,
er ekki látasér lynda, að talað sé við
þá sem ómyndug börn eða sannfæring-
arlausar heybrækur*.
Af þessum ástæður telur »þjólfur«
óráðlegt fyrir sig að vora nokkuð
að fást við »kosningava!dboð«.
Höndladir botnverpingar.
Af Eskifirði er ísafold skrifað 30.
f. mán.:
»Hinn 9. þ. mán. kom Heimdallur
hingað með tvo botnverpinga, annan
þyzkan, Dueren að nafni, frá BremCn,
(B. B. 20), en hinn enskan »Admiral«
frá Grimsby (G. Y. 1168); hann átti
ekki eftir nema ]/a stund til að fylla
sig upp á þilfar; en hinn hafði fiskað
lítið. Þeir voru sektaðir um 1000 kr.
hvor, og afli og veiðarfæri upptæk. —
Síðan var þeim lagt sínum við hvora
bryggju, hjá C. D. Tulinius konsúl og
Jóni kaupm. Magnússyni, til að afferma
þá. Það var á laugardag síðdegis 9. júní.
Um miðjan dag á sunnudaginn var þýzki
botnverpingurinn ferðbúinn, en hinn kl.
3 nóttina eftir. Þótti það vasklega að
verið, enda eru járnbrautir upp eftir
báðum bryggjunum. Aflinn var seldur
á mánudaginn, komst í 600 krón., en
veiðarfærin (vörpurnar) geymd.
Lagarfljótsbrúin.
Skrifað er að austan, að efnið í Lag-
arfljótsbrúna sé komið á Eskifjörð og
hefir konsúll C. D. Tulinius tekið að
sér flutning á því upp á Hérað, um
Fagradal; hann ætlar að aka því gegn
um dalinn og hefir látið ryðja veg í
því skyni, akbraut, eftir honum öllum.
Við riðum hann nokkrir 29. maí —
segir sá sem þetta skrifar — og var
hann þá allur runninn; en ekki sást
um það leyti nema á hæstu vörðu á
Fjarðarheiði (Seyðisfjarðar), og 16.
júní var ekki komin þar upp nema
stöku varða. Hán verður líklegast
runnin seint í næsta mánuði (jání), af
því að ná er steypirigning dag hvern.
Slysfarir.
Maður druknaði í f. mán. á Búðum
í Fáskrúðsfirði, Elís þórðarson að nafni,
smiður þar hjá Tulinius, hálf-fertugur
að aldri. Hann var að gera við festar-
smugu á geymsluskipi, er lá þar við
bryggju mannlaust, og haldið að hann
hafi dottið í sjóinn, þegar hann ætlaði
að stíga upp í skipið frá fjöl þeirri, er
hann sat á við aðgerðina; en enginn
maður nærri staddur og hanu ósyndur.
»Hann var mesti reglumaður og þjóð-
hagasmiður, elskaður og virtur af öllum,
sem þektu hann. Hann hafði flutt sig
til Fáskrúðsfjarðar í vor frá Vattarnesi
við Reyðarfjörð. Hann lætur eftir sig
konu og 3 börn og gamla foreldra á
lífi«.
JónsmeBsumorgun fanst örendur á
Berufjarðarskarði Lárus Guðmundsson,
fyrrum bóndi í Papey; hafði lagst þar
til svefns og vaknaði eigi aftur. Hann
var um sextugt og lætur eftir sig ekkju;
auðugur maður, sem kallað er.
Skemtiskipið ameríska,
Niagara, lagði á stað aftur í morgun;
ætlaði að koma við í Vestmanneyum
eða á Djúpavog, en halda þá til Nor-
vegs og þaðan til Danmerkur, þá
norður Eystrasalt til Finnlands, en
þaðan beint heim aftur til New York.
það brá sér til þingvalla í fyrra dag,
fyrirfólkið á skipinu, Mr. H. Gould og
kona haus, vinafólk þeirra Mr. Stone
og hans kona, læknir þeirra og einn
maður enn, kunningi þeirra, auk 2
þjóna. J>að fór ríðandi alt saman.
Aðalfylgdarmaður var Jón Stefánsson
Filippseyakappi. |>ví gekk ferðin all-
vel, þótt óvant væri að ríða alt nema
kona Mr. Goulds. Var þó mjög eftir
sig fyrri daginn, en reið í gær hingað
á 6 klukkustundum, auk hvílda. f>ví
leizt mætavel á sig á þingvöllum,
fanst mjög um Almannagjá og Lögberg
svo kallað, og þótti þingvallavatn fag-
urt. Eáðgerði Mr. Gould að koma
aftur að sumri og standa þá Iengur
við, fara til Geysis og Gullfoss, og
liggja jafnvel við þingvallavatn um
tíma til veiða.
Mr. Howard Gould er yfirlætislaus
maður, heldur smár vexti, sem faðir
hans hafði verið, nál. hálffertugur að
aldri. Hann er yngstur bræðra sinua,
en þeir eru 3 alls. Hinir heita Ge-
orge og Eddie.
Hafi þei'r viðlíka tekjur og faðir
þeirra síðustu árin, sem hana lifði,
eða 6 milj. kr. hver í árstekjur, þá
befir Mr. Howard Gould 16—17,000
kr. á dag á að lifa eða 1000 kr.
hverja klukkustund, sem hann er vak-
andi í sólarhringnum — sé gert rúð
fyrir venjulegum svefntíma.
Kjarnyrtar röksemdir.
Hr. ritstjóri!
Einu sinni seint í vetur tók eg mig
til og tíndi saman, til stvrkingar stjórn-
málasannfæringu minni, nokkur af
þeim kjarnyrðum, sem mér þóttu til
komumest í einu þjóðólfs-blaði, sem
mér auðnaðist að lesa þá.
Mér finst þau þess verð, að þeim
sé á lofti haldið, ef vera mætti, að
þið ísafoldarmennirnir og aðrir, sem
við blaðamensku fást hér á landi,
gætu af þeim lært, hvernig á að fara
að þvl að sannfæra þjóðina.
En af því að mér virtust þessi gáfu-
legu kjarnyrði verða nokkuð þurr, ef
þau væru prentuð alveg sundurlaus,
þú hefi eg leitast við að skipa þeim í
eðlilega röð; en þó auðvitað reynt að
láta orðasambandið verða engu síður
þjóðólfskt en orðin sjálf, sem ár þessu
eina blaði eru tekin og auðkend hér
með tilvitnunarmerki.
þessi runa, sem eg vona að sann
færi menn engu síður en »|>jóðólfs«-
greinarnar sjálfar, hefir þá orðið svona
hjá mér:
Það þarf að Giamra niður« *þjóðmála-
skúmana«, þessa »ramstöðu, þráu Jrauga«,
með alt þeirra »langlokustagl«, »afkára-
lega þvogl«, »sauðþráa« og »skamma-
þvætting«, sem »liggja á því lúalagi« að
»stagast« alt af á stjórnarbót, »gína« yfir
öllum óþjóðlegum flugum, hafa þjóðina að
»leiksoppi« og »flensa« kring um málin
eins og »köttur í kring um heitan graut«.,
Það þarf að »koma fyrir kattarnef« »vand-
ræða yfirklóri« þessara »kollhúfulegu«
»lognhettna«, þvi að alt af »grillir í ó-
hroðann« og »smjaðursfulla ólyfjan« hjá
þessum »viðrinislegu draugum«, þegar þeir
eru með sitt »jórtur« um »Hafnarstjórnar-
vanskapninginn$ til þess að leggja »haftið
duglega að fótum vorum« og festa á oss
»tjóðurband« með »margstögluðu« »von-
leysis-vili« og hringja »sauðarbjöllunum«
á Þjóðólfi, til þess að sanna með þvi sinn
»hringlanda«, »þolleysi« og »staðfestuleysi«,
sem »drepur alt«, en ei u þó »dottandi« með
»stírur« og »sofa í tjóðrinu« við »klafann«,,
jafnframt því sem þeir hringja sínum
»veiðibjöllum«, »garga« sitt »hankahneyksli«
og eru með sitt »fréttaþráðar-flónskuhamp«.
65—35.
Útlent auðvald
og
hlutafélagsbankinn.
|>eir, sem ekki vilja með nokkuru
móti fá inn í landið þá peninga, sem
vér þörfnumst, eru stöðugt að ógna
oss með átlendu auðvaldi. Hlutafé-
lagsbankinn á, eftir þeirra kenningu,
að koma oss í hendurnar á útlendum
auðmönnum, af því að peningarnir
koma frá átlöndum.
Agnáinn á þessari kenningu er sá,
að hán er sannleikanum gersamlega
gagnstæð. Eitt aðalhlutverk bankans
verður það að losa oss undan át-
lendu auðvaldi — leysa íslenzka
bændur ár kaupstaðar- og hlutafélags-