Ísafold - 28.07.1900, Blaðsíða 3

187
Vídalín og kosningarnar.
Óhugsandi virðist, að þjóðin hafi nú
ékki allan vilja á, að komast uDdan
Vídalíns-fargÍDu. Of lengi hefir það
að henni sorfið. Bn aldrei þó jafn-
átakanlega og nú. Nú er sannarlega
svo komið, að þjóðinDÍ er sýnilega
nauða-Iítil viðreisnar von, svo frarnar-
lega sem hún veltir ekki því fargi
ofan af sér.
Og það fyrsta, sem þjóðin getur nú
gert til þess, að halda uppi sjálfstæði
sínu, afstýra því, að hælnum verði til
fulls stigið ofan á hnakkann á henni,
er það, að láta ekki Vídalín ráða
kosningunum í haust.
J>ótt kynlegt megi virðast um mann
eins og hann, sem alls ekkert vit hefir
á stjórnmálum, hefir hann veríð lífið
og sálin í allri mótspyrnunni gegn
stjórnarbótinni á síðustu þingum.
í bandalagi hans við skrifstofu-valdið
hefir alt verkið lent á honum. f>ví
að dansk-íslenzkt skrifstofuvald er of
værukært til þess, að hafa nokkurar
verulegar framkvæmdir, jafnvel þegar
það ætlar að gera ilt af sér. Vídalín
hefir ekki talið á sig sporin.
Vitanlega hafa honum vitsmuna-
meiri vinir hans komið honum í skiln-
ing um það, að íslenzka þjóðin yrði
örðugri viðfangs og ekki jafn-auðhlaupið
að því, að hafa hana að féþúfu, ef
henni auðnaðist að fá framkvæmdar-
sama stjórn, sem legði alt kapp á, að
ráða fram úr vandamálum hennar,
reyndi að útvega henni markað og
styddi hana í viðleitninni við að gera
vörur sínar sem útgengilegastar.
Enda hefir framganga hans verið svo
kappsamleg, að stjórnarbótin væri nú
útrætt og útkljáð mál, ef hann hefði
ekki hnekt henni — aftrað skjólstæð-
ingum sínum frá að vera henni sinnandi,
hvað sárt sem þá hefir til þess langað.
f>að virðist að minsta kosti vera ú
þjóðarinnar valdi, að hann leiki ekki
þann leik til frambúðar. EDgum öðr-
um en íslenzkum kjósendum verður
nú um kent, ef Vídalíns-einokunin á
mörg árin enn stjórn landsins að bak-
hjarli.
En þá verður þjóði.n líka að sýna
rögg af sér og hafna Vídalínsliðinu við
kosningarnar í haust.
Og jafnframt verður hún að gera
sér það fyllilega ljóst, að í Vídalins-
liðinu eru allir, undantekningarlaust
allir, sem stjórnarbótinni vilja hDekkja
— hvort sem þeir kannast við það
eða ekki, hvort sem þeir tjá sig bene-
dizka, eða þeir vilja láta stjórnar-
bótarmálið Ieggjast í dá, eða þeir
þykjast vilja þiggja stjórnarbótina með
hinum og öðrum ófáanlegum skilyrð-
um, fleygum, sem engin von er um,
að stjórnin gangi að. Vídalín er
sjálfsagt sá maðurinn, sem þjóðin hefir
mes^an ímugust á nú. f>ess' vegna
verða þeir ekki margir, sem undir hans
merki vilja s ý n a sig. En flokkarnir
eru ekki nema tveir: afturhaldsflokk-
ur, sem er að reyna að hnekkja fram-
faramálum þjóðarinnar, og eini sanni
foringinn fyrir því liði er Vídalín, þó
að flokksmönnunum þyki mínkun að
því; og svo framfaraflokkurinn, stjórn-
arbótarflokkurinn, sem er að leitast
við að gera þjóðina að sjálfstæðum
mönnum.
Nú sýnir það sig í haust, hve mik-
ill dugur er í íslendingum, eða hvort
þeir leggja sig sjálfkrafa undir fargið.
Þingmenskan í Mýrasýslu.
Þess var getið fyrir nokkuru í Isa-
fold, að í Mýras/slu gæfi síra Magnús
Andrósson á Gilsbakka kost á sér til
þingfarar. Vegna síns alkunna yfirlæt-
isleysis hefir hann sjálfur lítið látið á
því áformi bera við kjósendur, ogaðrir,
sem komast vilja þar að og eru stjórn-
arbótarfjendur, sumir að minsta kosti,
hagnýtt sér það til að skjóta upp þeirri
flugu, að hann væri hættur við þing-
menskuáformið, með því þeir vita sér
vonlaust um fylgi öðru vísi en að hon-
um frágengnum.
En ekki getur þeim orðið kápan úr
því klæðinu. Því þetta er tilhæfulaus
uppspuni.
Nú fyrir 2 dögum var hann alráðinn
og einbeittur að get’a kost á sór tii
þingmensku, eftir skeyti, er vór höfum
frá honurn fengið, og lét það þá uppi
við hvern mann, er vakti máls á því;
hann var þá á ferð niðri í Borgarnesi.
Frá Kínverjum.
Nýustu fréttir [þaðan eru ffrá 18.
þ. mán. (enskt bl.).
Eftir marga vafninga og missagnir,
fram og aftur, þótti þá orðið fullgengið
úr skugga um, að allir sendiherr-
arnir í Peking hafa verið myrtír
7.þ. mán., ásamt skylduliði sínu og skrif-
stofuþjónum, sem og öðrum utanríkis-
mönnum í borginni. Nema hvað búið
var áður að ráða einn þeirra af dögum,
v. Ketteler greifa frá Berlín. Elest
Norðurálfuríkin áttu þar sendiherra,
nema Danmörk og Svíþjóð og Noreg-
ur; enn fremur Bandaríkin í Norður-
ameríku og Japanskeisari. Svo voru
þar og kristniboðar og læknar, hjúkr-
unarsystur m. m. Er ætlað á, að þar
muni hafa verið um 1000 manna alls
af Norðurálfukyni í vetur er leið; en
eitthvað af því getur hafa forðað sér
í vor. En hvort sem það hefir verið
margt eða fátt, þá er göngið að því
vísu, að ekkert maunsbarn þeirra á
meðal hafi úr morðingjaklónum kom-
ist. Blöðin ensku flytja langa skrá
yfir nöfn þessara Evrópumanna, er í
Peking voru í vetur, karla og kvenna
æðri og lægri, fyrst og fremst sendi-
herranna og kvenna þeirra eða barna.
J>að átti flest mikið af vandamönnum
og vinum hér í álfu, og á því margur
pm sárt að binda, en á allan lýð
slegið miklum óhug út af þessu
hryllilega og fáheyrða níðingsverki. —
Sendiherrar eru hvarvetna í griðum
öðrum mönnum fremur, og ekki ann-
að fjandskaparefni ríkara en að granda
þeim. Má því nærri fara um það, að
hér muni óvægar hefndir á eftir fara,
hvað sem svo verður um þetta elzta
og fjölmennasta ríki í heimi.
Svo er að heyra, sem þau séu enn
á lífi, keisari og ekkjudrotningin, og
þykir enginn efi á því leika, að hún
hafi ráðið þessum hroðalegu illvirkj-
um.
Svo segir maður einn úr sendiherra-
sveitinni ensku í Peking, er ritar ein-
hverjum ættingja sínum á Englandi
þaðan 10. júni, að þá hafi ekkjudrotn-
ingin komið daginn áður til höfuð-
borgarinnar og haft með sér 8000
hermanna. Hún hafi verið í grímmu
skapi og lagt svo fyrir, að »hreinsa«
skyldi borgina af öllum útlendum
mönnum. f>að hafa þá þegnar henn-
ar eigi látið undir höfuð leggjast.
fá tóku Bretar og aðrir Norðurálfu-
menn að búast til varnar í hýbýlum
sínum, enda fór borgarskríllinn að
sækja að þeim, og hermenn drotn-
ÍDgar með von bráðar. Loks leituðu
allir hælis í brezku sendiherrahöllinni,
með því að hún var traustust, með
virkisgarði um hverfis, — bæði sendi-
herrar annara ríkja með þeirra fjöl-
skyldum og aðrir Norðurálfumenn.
|>eir voru býsna-öruggir framan af og
bjuggust við herliðinu enska og banda-
mönnum þess frá Tíentsín á hverri
stundu, undir forustu Seymours að-
míráls. En sá leiðangur fór svo, að
hann varð að snúa aftur við svo bú-
ið á miðri leið, en lét áðut fjölda
manna. |>á sáu hinir í tvo heimana,
ekki sizt sakir vistaskorts, þar sem
fjöldi aðkomu-fólks iagðist á forða
þann, er fyrir var. GegDÍr mestu
furðu, hve lengi þeir fengu varist, til
7. júlí. f>á rufu Kínverjar virkis-
múrinn með fallbyssuskotum, og rudd-
ust inn og gengu af hverju mamiB-
barni dauðu, sjálfsagt með hinum
hroðalegasta aðgangi og pyndingum.
Eu margir bauað sér sjálfir áður, sér
og nánustu ástvinum sínum.
|>au höfðu 15,000 vígra manna hjá
Tíentsín, er síðast fréttist, Norðurálfu-
stórveldin og bandameDn þeirra frá
Ameríku og JapaD, og hafði unnist
þar nokkuð á, en eigi vegið enn fulln-
aðarsigur. ____ _
SkarJatssóttin.
Ekki hefir hún gert víðar vart við
sig en áður hér í bæ núna á 1| viku,
frá 18. þ. máD.
En laugardaginn var, 21. þ. mán.,
var héraðslæknir (G. B.) sóttur suður
í Hraun, að Jónsbúð, nálægt Straumi,
til veikrar stúlku þar, á tvítugsaldri,
í einhýsi með móður sinni, og reyndist
hafa hún skarlatssótt. Var hún flutt
hingað í Framfarafélagshúsið og kotið
sótthreinsað. Hún hafði veikst 4 dög-
um áður., Komið hafði hún skömmu
áður, að Ottarstöðum og í Hafnarfjörð
en { hvorugum þeim stað gengur
skarlatssótt. En að Lónakoti hafði
hún ekki komið né neinn þaðan á
hennar heimili. Aftur hafði faðir
hennar komið heim að Jónshúð rúmri
viku áður frá botnvörpuvsiðiskap með
Magnúsi Th. S. Blöndahl á fiskiskút-
unni Solid og skilið þar eftir föt af
sér.
Hinn 17. þ. mán. var héraðslækn-
isins í Keflavík vitjað suður í Kirkju-
vogshveríi, í þurrabúð þar, er nefDÍst
Vivatshær. f>ar hafði þá 3 dögum
áður veikst eitt barn, af 5 alls á tveim
býlum; en móðir þess verið lasin áður
nokkra daga af hálsbólgu m. m. —
f>etta reyndist vera greinileg skarlats-
sótt, og veiktust, hin börniu öll á
bænum hvert af öðru á fáum dögum.
Var hann þegar einangraður. f>ess er
getið, að enginn utansveitarmaður hafði
á bæ þennan komið lengi, fyrir utan
héraðslækni, nema einn kaupamaður,
er verið hafði á ferð hér inni í Keykja-
vik og komið að Lónakoti. Hann
drakk þar kaffi hjá móður barnsins,
sem fyrst veiktist, og kysti hana fyrir
2 kossa.
f>á hefir veikin enu komist á einn
bæ á Skeiðum, Húsatóftir; 6 börn
fengið hana þar. Halda menn sig
geta rakið spor hennar þangað úr
Reykjavík, húsinu nr. 30 í Vesturgötu,
þar sem Kjósarstúlkan lá í vor, m. m.
Hádegfismessu
í dómkirkjunni á morgun flytur
síra Jón Helgason.
Alþin gish úsgarðurinn
verður opinn fyrir alla á morgun
(sunnudag) kl. 1 til e. m.
Síldarveiði
mikil hefir verið þessa viku í víkinni
milli Eyrarbakka og Þorlákshafnar. Er
skrifað austan aS í fýrra dag, að þá
muni vera komiö þar í frystihús nál.
15000 pd., á Eyrarbakka og Stokkseyri.
En um 20000 pd. fekk útgerð Lefolii-
verzlunar þá um nóttina (aðfn. 26. þ. m.).
Þingmálafundur
var haldinn aS Kollafiröi á sunnudag-
inn var, samkvæmt augl/sing frá Guð-
mundi syslunefndarmanni Mágnússyni í
Elliðakoti. Fimm þingmannsefni gerðu
þar kjósendum Kjósar- og Gullbringu-
svslu kost á sér: núverandi þingmenn
kjördæmisins báðir, (Þóröur læknir Thor-
oddsen og Jón skólastjóri Þórarinsson),
Björn kaupm. Kristjánsson, Þóröur
hreppstjóri Guömundsson á Hálsi og
fundarboöandinn.
Oll þ i n g m a n n s e f n i n 1 / s t u
yfir afdráttarlausu fylgi sínu
viö tilboð stjórnarinnar í
stjórnarskrármálinu.
Um nokkur önnur mál greindi þá á,
þar á meðal um bankamálið. Núverandi
þingmenn kjördæmisins og Björn Krist-
jánsson vildu fá hlutafélagshankann fyr-
irhugaða, Guðm. Magnússon var honum
mótfallinn, en Þóröur á Hálsi kvaðst
ekki hafa ihugað það mál svo vandlega,
að hann gæti 1/st yfir neinni skoðun á
því.
Fundinn sóttu um 30 kjósendur og
nokkurir aðrir.
Þjóðólfur og fjárkaupin.
Áður en þau voru fullsett, ummæl-
in, sem standa á öðrum stað hér í
blaðinu, um það, að allir stjórnarbót-
arfjendur séu Vídalíns-liðar, kom
»þjóðólfur« með Ijósa bending um, hve
ómótmælanlega sönn þau eru.
I grein þeirri, er blaðið flytur í gær
um fjárkaupa-afturkippinn, er varast
eins og heitan eldinn að nefna Vída-
lín á nafn, eins og hann hefði ekkert
saman við Zöllner að sælda. Og jafn-
framt er gerð ekki ólævísleg tilraun
til þess að smeygja þeirri ímyndun
inn, að Zöilner geti vel verið saklaus
af öllum afskiftum af málinu, með því
að sannanir vanti fyrir því, er honum
og fjárkaupamönnunum í Liverpool
hafi á milli fariö.
Eins og ekki sé alveg sjálfsagt, að
ganga frá öðru eins makki þann veg,
að það verði ósannanlegtl »J?jóðólfur«
heldur ef til vill, að þeir Vídalín muni
hyllast til að spilla fyrir fjárkaupum
hér á landi og öðrum markaðsvonum
íslendinga á fjölsóttum mannfundum
oj gera aDdstæðingum sínum viðvart
um, að nú ætli þeir að vinna mikinn
sigur fyrir einokunina!
Ónei. Svo einfaldur er nú »þ>jóð-
ólfur« ekki, þó að synd sé að segja, að
hann reiði vitið í þverpokum.
En hitt er það, að þessi einokunar-
sigur kaupfélagaumboðsmannsins og
afturhaldsleiðtogaus getur orðið baga-
legur fyrir afturhaldsliðið, þar sem
hann kemur svona rétt á undan kosn-
ingunum — ekki óhætt við því, að
hann geri þjóðinni auðveldara að átta
8ig á því, hve hollir þeir eru
henni, kapparnir, sem fyrir þann fyr-
irliða berjast, eins og t. d. ritstjóri
»f>jóðólf8« gerir manna ósleitilegast.
|>að er ekki nema í alla staði eðli-
legt, að ritstjóri »|>jóðólfs« haldi skildi
fyrir leiðtoga sinn, hr. Vídalín, þar
sem þörfin er svo brýn.
Um mág sinn
Gísla nokkurn Þorbjarnarson búfræð-
ing, ætlar nú Þjóðólfsmaðurinn að hjálpa
þeim á þing, Kjósar- og Gullbringu-
s/slubúum, og dubbar hann um leið upp
í »kaupmann«.