Ísafold - 04.08.1900, Blaðsíða 1

ISAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bundin via
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstræti 8.
Reykjavík laugardaginn 4. ágúst 1900.
49. blað.
Kemur ut ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/» doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
XXVII. árg.
fpgr Heiðraðir kaup-
endur Isafoldar minnist
þess, að gjalddagi á blað-
inu þ- á. er íiðinn — var
15. f. m.
I. 0. 0. F. 828109.
Forngripasafnið opið m dmvd. og ld.
11—12.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Lanasbókasafn opið hvern virkau dag
kl. 12-2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Okeypis lækning á spítalanum á þriðjud.
og föstud. kl. 11 —1.
Okeypís augnlækning á spitalanum
fyrst.a og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11-L
Ókeypis tanniækning i Hafnarstræti lb
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Hvers vegna? —
Vegna þess.
i.
Hvers vegna á þjóðin að aðhyllast
stjórnarbótina ?
1. Vegna ’pess, að stjórnarfar það,
er nú höfum vór, stendur þjóðinni stór-
kostlega fyrir þrifum.
2. Vegna þess, að engin von erum,
að stjórnarfarið breytist til batnaðar,
nema sjórnarbótinni fáist framgengt.
3. Vegna þess, að með stjórnarbót-
inni er fengin trygging fyrir því, að
stjórnin gangist fyrir nauðsynjamálum
þjóðarinnar, leggi af fremsta raegni
kapp á að útvega henni markað, láti
rannsaka sérhvað það, er líklegt er
að atvinnuvegum hennar megi að haldi
koma, undirbúi löggjafarstarf þingsins
rækilega, o. s. frv.
4. Vegna þess, að lagastaðfestingar-
synjanirnar yrðu þá úr sögunni.
5. Vegna þess, að þá fengi alþingi
færi á að sannfæra ráðgjafann um nyt-
semdarmál þjóðarinnar.
6. Vegna þess, að þá bæri ráðgjaf-
inn ábyrgð á allri stjórnarathöfninni
og neyddist þar af leiðandi til að hafa
alt annað eftirlit en nií með embætt-
isrekstri öllum.
7. Vegna þess, að þá gæti aldrei sá
maður skipað ráðherrasætið til lang-
frama, sem fyrir einhverra hluta sak-
ir væri óhæfur til þess.
8. Vegna þess, að þá fengi þjóðvor
og land sjálfkjörinn talsmann and-
spænis stjórn Dana.
9. Vegna þess að vér afsölum oss
engum réttindum með stjórnarbótinni,
getum einskis í mist við hana, en all-
ar breytingar, sem henni verða sam-
fara, hljóta að verða oss í hag.
II.
Hvers vegna á þjóðin að aðhyll-
ast hlutaféiagsbankann ?
1. Vegna þess, að kaupmenn
verða nú að leita lána 1 útlöndum og
margir hverjir með afarkostum.
2. Vegna þess, að s j á v a r ú t v e g-
u r i n n er miklu kostnaðarsamari en
hann þyrfti að vera fyrir peningaskort
og getur af sömu orsök ekki þróast
nándarnærri eins mikið og hann ætti
að gera.
3. Vegna þess, að landbúnað-
u r i n n á við svo mikið peningaleysi
að búa, að langfæstir bændur geta
haft nógu mikið af skepnum ájörðum
sínum, eins og þær eru nú, því
síður bætt jarðirnar eftir þörfum né
gert tilraunir til að koma búskapnum
í arðvænlegra horf.
4. Vegna þess, að peningaskorturinn
liggur eins og martröð á öllum iðnað-
armönnum í landinu og girðir fyrir
það, að nýr iðnaður geti komið upp og
dafnað.
5. Vegna þess, með öðrum orðum,
að langt um of litlir peningar eru á
boðstólum í landinu.
6. Vegnaþess, að það er ekkert ann-
að en helber ímyndun, að vextir af
lánum verði of háir í hlutafélagsbank-
anum. Bankinn getur ekki gert sjálf-
um sér meiri óleik með öðru en því,
að setja vextina svo háa, að nokkuð
dragi úr eftirsókninni eftir peningum,
þar sem hann hefði fyrirliggjandi stór-
kostlega seðlafúlgu. Og hann getur
að hinu leytinu grætt á lánum, þótt
vextir séu lágir, þar sem hann þarf
ekki að kosta til að hafa fyrirliggjandi
í gulli nema 25°/> af seðlaforðanum.
7. Vegna þess, að það er ekki ann-
að en hlægileg vitleysa, að íslenzkar
jarðeignir komist fremur í hendur út-
lendinga fyrir það, að öflug peninga-
stofnun kemur inn í landið. Einmitt
fyrir peningaleysið mundi mikill hluti
af jarðeignum hér á landi seldur nú,
útlendingum, ef þeir vildi kaupa. En
væri bændum gerður kostur á peningum,
svo þeir geti setið jarðir sínar vel, yrðu
þeir margfalt trauðari á að selja þær,
enda þá alls ekki til neyddir.
8. Vegna þess að landstjórninni og
alþingi er ætlað að hafa töglin og hagld-
irnar, að því er stjórn hlutafélags-
banbans snertir, þar sem þau skipa
meira hlutann í fulltrúaráðinu.
9. Vegna þess, raeð öðrum orðum,
að það sem hlutafélagsbankanum hef-
ir verið fundið til foráttu, er f öllurn
verulegum atriðum reykur einn, enda
engin hætta á því, að stjórnin, sem
hefir málið til rannsóknar, firri það
ekki þeim agnvxum, er á því kynni að
vera að áliti fjármálafræðinga þeirra,
sem hún að sjálfsögðu ber málið undir.
10. Vegna þess, að engin von er um,
að þjóðin geti tekið verulegum fram-
förum, nema hún eigi kost á þeim
peningum, sem hún þarfnast til þess
að reka atvinnuvegi sína.
III.
Hvers vegna á þjóðin að aðhyll-
ast ritsímann ?
1. Vegna þess, að með honum mundi
v e r z 1 u n landsmanna batna að stór-
um mun og öll einokun hverfa.
2. Vegna þess, að með honum yrði
margfalt auðveldara að verja lands-
menn gegn næmum s ó 11 u m.
3. Vegna þess, að S'i g 1 i n g a r hér
við land yrðu þá miklum mun auð-
veldari og áhættuminni.
4. Vegna þess, að fiskiveiðar
vorar mundu hafa ómetanlegt gagn af
honum.
5. Vegna þess, að með honum yrði
að öllum jafnaði girt fyrir matvæla-
og fóðurskort í harðindum.
6. Vegna þess, að bagurinn við rit-
símann mundi verða margfaldur í sam-
anburði við það, sem tíl hans geugi.
Laudbúnaðarsamkoman
í Óðinsvé 1900.
Eftir
Guðjón Guðmundsson, oand. agr.
II.
Loksins rann upp hinn 29. júní árið
1900 yfir Óðinsvé, sem samfleytt 3 ár
hefir starfað með kappi að undir-
búa hið mikla verk, sem nú í lok nít-
jándu aldar á að sýna hinum mörgu
gestum, innlendum og titlendum,
hvernig landbúnaðurinn danski er nú
sem stendur.
Bærinn var frá því snemma um
morguninn skrýddur fána á hverri
stöng, og göturnar, þar sem aðalum-
ferðin til sýningarinnar lá í gegnum,
voru gerðar að skrautgöngubrautum,
prýddar laufbogum, hvítum og rauðum
böndum o. s. frv. þegar kom á sýn-
ingarsvæðið, mátti fljótt sjá, að Pjón-
búar hafa ekki látið sitt eftir liggja
til þess að hinum mörgu útlendu gest-
'um gæfist kostur á að sjá, að lof það,
er danskir bændur hafa fengið á síð-
ari tímum, er ekki um skörfram. |>ó
hefir ef til vill ekki vakað síður fyrir
þeim kepnin milli landshlutanna, sem
oft kemur Ijósast fram við slík tækifæri.
Víst er um það, að umrædd samkoma
er hin langstærsta Iandbúnaðarsam-
koma, sem haldin hefir verið l Dan-
mörku, og sjálfsagt þótt víðar væri
leitað.
Sýningin er höfð á stóru sléttlendi
utan við bæinn, nál. 100 dagsláttum
að stærð. |>ar standa á víð og dreif
108 hús, mest úr timbri og segldúkar
yfir, með því að þau eiga ekki að
standa nema 9—12 daga, sem sam-
koman er haldin. Sumar eru allstór-
ar, t. d. tekur aðalborðstofan í aðal-
veitingahúsinu meira en 800 borðgesti.
Um dagmálaskeið fyltist dómara-
pallurinn af ýmsu stórmenni víðsvegar
um land alt, ásamt blaðamönnum og
útlendum boðsmönnum. Fjöldinn stóð
umhverfis og ljósmyndarar þutu fram
og aftur innan um manuþyrpinguna.
Eallbyssuskot boðuðu hina hátíðlegu
vígslu sýningarinnar og að því búnu
steig Simony borgarmeistari fram og
fór nokkurum orðum um tildrög og
undirbúning samkomunnar, þakkaði
slnum samverkamönnum fyrir gott lið-
sinni og afhenti síðan sýninguna um-
sjón forsetans, greifa Ahlefeldt-Laur-
wigen, og mælti að endingu fyrir minni
konungs. f>ví næst gerði Ahlefeldt-
Laurwigen grein fyrir sýningunni og
þakkaði Simony fyrir það mikla og
fagraverk, er hér væri af hendi leyst
með hans forustu, og mælti að end-
ingu fyrir minni Danmerkur.
III,
Mjólkursýningin.
Vér gengum fyrst til smjörhallarinn-
ar. Framhlið hennar er 140 álna löng
og grunnurinn f úr dagsláttu. Að
innau er húsinu skift í þrent. í vinstra
arminum er smjörsýningin; 700 kvart-
il af smjöri komast þar fyrir, og er
þetta að sögn mesta smjörsýningin,
er nokkuru sinni hefir átt sér stað.
Smjörkvartilin standa í skápum með
glerhurð yfir, og frystivélar halda þeim
köldum. Fyrir gaflinum standa gips-
myndir af Segelcke, prófessor við land-
búnaðarháskólann, og Fjord heitnutn,
dósent. Báðir hafa þeir, hvor á sinn
hátt, verið forkólfar hinnar nýu mjólk-
urgerðar, og eru þeir kunnir og mik-
ils metnir í öllum löndum, þar sem
mjólkurmeðferð er komin í gott horf.
Hægra megin í smjörhöllinni er osta-
sýningin. |>ar eru um 600 sýnishorn
af ostum. Ekki er þó sú deildin nærri
því eins mikilfengleg eins og smjör-
sýningin, enda hefir dönsk ostagerð
aldrei áunnið sér aðra eins hylli manna
eins og smjörgerðin, og auk þess er
miklu minna við hana fengist. Hægra
megin eru, auk ostanna, alls konar á-
höld til smjör- og ostagerðar og eins
til vísindalegra rannsókna á mjólk og
smjöri, olíur o. m. fl.
í miðri höllinni eru veitingar; mjólk,
smjör, ostur og nýbökuð fransbrauð
þar á boðstólum. Fyrir aftan er smjör-
gerð, mjólkinni úr þeim 300 mjólkur-
kúm, sem á sýningunni eru, breytt í
smjör þar. f>ar má sjá hvert hand-
tak við smjörgerðiua, frá því er mjólk-
in kemur úr kúnum og þangað til
mjörinu er drepið niður í kvartilin.
IV.
Stærst af öllum sýningarhúsunum
er þó vélahöllin, og tveir turnar á
henni, er gnæfa hátt yfir sýningar-
svæðið. þ>ar er fjöldi af innan- og ut-
anhúss-áhöldum. Af innanhússáhöld-
um skal eg sérstaklega nefna fallega
og einkar-eldiviðardrjúga stofuofna
með nýrri gerð; reykurinn látinn fara
oft upp og niður eftir ofninum, áður
en hann kemst út í skorsteininn.
Margar tegundir eru þar Iíka af mjög
álitlegum eldavélum með nýrri gerð.
Af verkfærum til landmælinga og
uppdrátta leizt mér sérstaklega vel á
Weitzmanns hallamæla og tólahylki,
sem eru mjög ódýr. Góður vínanda-
hallamælir kostar 25 kr. og kíkÍBhalla-
mælir 75 kr, og beztu dráttlistar-
áhöld 22 kr., í stað þess sem mörg
önnur kosta 30 kr.
Umhverfis vélahöllina voru 12—15
dagsláttur alþaktar jarðyrkjuverkfær-
um og landbúnaðarvélum, og er flest
af því oss ofviða að minni ætlan. Af
kerrum og heyvögnum sá eg ekkert,
er mér fyndist hentugt fyrir oss. |>ar
á móti voru þar nokkurir mjög léttir
og laglegir vagnar fyrir 4 menn; ís-
lenzku hestunum mundi veita létt að
draga þá og þeir væru hentugir á ís-
landi, þar sem nokkurir akvegir ann-
ars eru.
Sérstaklega vil eg þó minnast á ný-
ustu »Deerings« sláttuvélarnar, »Deer-
ings Ideal«; þegar sláttuvélar voru
reyndar í Skærn fyrir skömmu, var
þessi vél talin bezt af þeim mörgu teg-
undum, er þar voru reyndar, bæði á
harðvelli og engi. Minstu »Deerings«
hestahrífurnar munu og hentugastar
fyrir vora hesta; eru léttar og liðlegar.
Ollum stærri vélunum er beitt þrjá