Ísafold - 08.09.1900, Blaðsíða 3

orð, að fá fært niðuv kaup sjóraanna.
Er ekki eins mikil þörf á því nú eins
og þá? Og er ekki rík ástæða til að
setla, þar sem bankastjórinn er nú einu
sinni búinn að snúast í málinu, rétt á
undan kosningunni hór í bænum, aS
hann muni ekkert fremur horfa f
að scúast aftur, þegar hann sór sór
færi á, að koma fram þessu mikla á-
hugamáli sínu?
Rétta leiðin að bæta kjör sveitabænaa
var auðvitaS ekki sú, að tolla smjör-
líki og lækka kaup skipstjóra og há-
seta, heldur að veita verðlaun fyrir út-
flutt smjör, eins og þingið líka gerði.
Kj ó sandi.
Af góðum gildum
ástæðum.
•Hvernig stendur á því, að ísafold
hefir lagt meira kapp á að afstýra
kosning bankastjórans en annarra þing-
mannaefna, sem ekki fylla stjórnar-
bótarflokkinn?«
Á þá leið spyrja sumir menn, sem
örðugt eiga með að átta sig á þessari
hörðu kosningadeilu.
f>að er af góðum og gildum ástæð-
um.
Af öllum kjördæmum landsins hefir
ísafold mestar skyldur við sitt eigið
kjördæmi, Reykjavík. Og fráleitt er
í nokkuru kjördæmi landsins jafn-rík
meðvitund um, að koma þurfi pen-
ingamálunum í betra horf, eins og hér,
af því að hér er mestur þroski í við-
skiftalífinu. f>að væri því ekki að
eins tjón heldur og óvenjuleg mink-
unn, ef þetta kjördSemi yrði til þess
að senda á þing ákveðnasta mótstöðu-
manninn gegn nýtilegum umbótum á
peningamálunum. Fyrir þá sök, meðal
annarra, leggur ísafold sérstakt kapp á
að aftra því, að Reykvíkingur kjósi
bankastjórann.
Af öllum þingmannaefnum landsins
sækir bankastjórinn sína kosning fast-
ast. Hvergi eru hafðar í frammi
jafn-gífurlegar blekkingartilraunir við
alþýðu manna eins og af skósveinum
hans. Meðal anuars vegna þess, að
s ó k n i n af hálfu bankastjóraliðsins
er svo óvenjulega snörp, hlýtur v ö r n-
in líka að vera einbeitt, svo framar-
lega sem nokkurt lið á að vera að
henni.
Af öllum mönnum, sem nú leita
þingkosningar hér á landi, hefir banka-
stjórinn mest vald fyrir stöðu sinnar
sakir. þetta vald er blátt áfram
háskalegt á þingi, sé því á nokkurn
hátt misbeitt þar. Og þar sem banka-
stjórinn er atkvæðamaður, harðfylginn
í hvívetna og mjög óhlífinn flokka-
dráttarmaður á þingi, er engin trygg-
ing fyrir því, að hann freistist ekki til
að’nota þetta vald á þinginu um skör
fram. því voðalegra er að hugsa til
þeirrar misbeitingar, sem alkunnugt
er, að bankastjóranum er hið mesta
kappsmál að fá ónýtt tvö helztu fram-
fara- og aauðsynjamál þjóðarinnar,
stjómarbótina og peniugastofnun þá,
sem nú er á dagskrá og miklar líkur
eru til að fullnægi þörfum lands-
manna.
Af þessum ástæðum hefir ísafold
talið óhjákværailega skyldu sína, að
láta ekkert gott og sæmilegt ráð ó-
notað til þess að hnekkja kosning
bankastjórans. Hún telur miklu ver
farið, ef hann kemst á þing en aðrir
stjórnarbótarfjendur og afturhaldsliðar
— þeim mun ver, sem vald hans og
kappsmunir eru meiri en allra hinna.
Hún hefði talið það svik við fram-
faramál þjóðarinnar, að vinna á nokk-
urn hátt ósleitilegar gegn kosning
þessa manns.
En hún hefir haft einlægan vilja á
því, að beita engum þeim vopnum, sem
ekki eru góðnm drengjum samboðin.
Hún hefir ekki sagt nokkurt orð um
bankastjórann, sem ekki kemur beint
við kosningu þeirri, sem nú er í
vændum, annað en lof. Og hún hefir
ekki sagt nokkurt orð ósatt, er hún
hefir að honum fundið, þrátt fyrir sí-
feldan ósannindavef frá fylgismönnum
hans.
Hún hefir með öðrum orðum beitt
við hann fágætri hlífð, miklu meiri
hlífð en venja er til nokkurstaðar,
þegar af jafnmiklu kappi er barist —
margfalt meiri hlífð eu honum mundi
með nokkru móti unt að hafa í frammi
við andstæðinga sína, þó að hann
væri allur af vilja gerður, sem hann
er ekki að öllum jafnaði.
Að ætlast til meiri hlífðar er ekkert
annað en þoka, heimska — stafar
eingöngu af þeirri háskalegu bernsku-
skoðun, að kosningar séu aðallega
greiði við þingmannsefnið, og að kjós-
endur eigi að láta kunningsskap og
annað af því tæginu sitja í fyrir-
rúmi fyrir heill og þrifum þjóðarinn-
ar.
Bankastiórirm
°g
fjarmarkaðurinn.
Vitanlega standa afskifti bankastjór-
ans af sauðfjár- og hrossamarkaðinum á
engu, þar sem enginn vafi getur á því
leikið, aö þau hafa ekki reynst annað
en vitleysa.
En ummæli Þjóðólfs út af þeim eru
einkennileg og lærdómsrík.
ísafold staðhæfði í síðustu viku, að
bankastjórinn hefði engan mann sent
utan í þeim erindum að útvega markað
og engum eyri kostað til slíkrar farar.
Auðvitað var þetta nákvæmlega rétt,
enda staðfest með yfirlýsing í Þjóðólfi
sjálfum í gær.
En í því trausti, að menn sóu nú
búnir að gleyma því, hvernig þetta var
orðað, byr nú Þjóðólfur til þá staðhæf-
ing, sem hann hefir eftir ísafold, »að
bankastjórinn hafi ekkert gert til, að
útvega fjárkaupamenn hingað«, og lysir
þ e 11 a, sem aldrei hefir í ísafold staðið,
»tilhæfulaus ósannindi«.
Svona eru a 11 a r umræður »Þjóðólís«.
Og svona er ö 11 kosningavinna banka-
stjóraliðsins. Eintómar blekkingar frá
upphafi tii enda. Ekkert annað aðhafst
en að kasta ryki í augu manna.
En fyrst »Þjóðólfi« er svona einkar-
lmglcikið að halda á lofti þessum af-
skiftuníi bankastjórans af markaðsmálinu,
þá er svo sem ekki nema velkomið, að
ísafold hjálpi honum til þess.
Sannleikurinn er þá sá, að hr. Sigfús
Eymundsson lét það uppi í sumar, að
hann ætlaði að bregða sór til Englands
í sínum eigin erindum. Hann hafði og
orð á því, að hann ætlaði að reyna að
finna þá Parker & Fraser að máli og
leitast við að komast eftir, hvernig lægi
x afturkippinum með sauðfjárkaupin.
Þegar bankastjórinn er búinn að frótta
þetta, finnur hann S. E. að máli, dag-
inn áður en hann lagði á stað, bað
hann að reyna að útvega fjárkaupa-
mann á Englandi eða annarstaðar og
bauðst til að sjá honum fyrir borgun á
þeim aukakostnaði, er af þ e s s u er-
indi leiddi; ætlaði að verja til þess fó
af varasjóði sparisjóðs Reykjavíkur með
væntanlegu samþykki landshöfðingja.
S. E. sá auðvitað, eins og hann tekur
fram í yfirlýsing í »Þjóðólfi« í gær, að
þetta var ekkert viðlit, jafn-áliðið og nú
er orðið. En bankastjórinn stóð samt
við þessa meinlausu og gagnslausu
beiðni sína; hefir séð í hendi sér, að
þarna var ekki óálitleg - kosningabeita,
sem láta mátti »Þjóðólf« egna fyrir
fólkið eftii á, en að hinu leytinu engin
hætta á árangri, sem á nokkurn hátt
gæti komið sór óþægilega fyrir vin hans
og stuðningsmann Mr. Vídalín.
Hi'. Sigf. Eym. gerði ekkert í
málinu, eins og ekki var heldur von,
og hefir ekki nokkurn eyri
hjá bankastjóranum fengið.
Einu áhrifin af þessum vaðli »Þjóð-
ólfs« um afskifti bankastjórans af mark-
aðsmálinu hljóta að verða þau, að vekja
þessa spurningu í hugum manna:
Sé bankastjóranum jafn-hugleikið eins
og öllum öðrum íslendingum, að Vx'da-
lín undanteknum, að útvega markað
fyrir íslenzka sauði og hross, og eigi
hann ráð á peningum, sem honum só
heimilt að verja til þess að útvega þann
markað — hvernig stendur þá á því,
að honum hugkvæmist ekki öll þessi ár,
sem vöntunin á sölumarkaði hefir krept
að þjóðinni, að hafa neinar framkvæmd-
ir í málinu, fyr en á þeim tíma, er
hann sjálfur hygst að geta notað þær
sór til kjörfylgis, án þess að þurfa
að skerða neitt einokun Vídalíns vinar
síns?
Nú getur »Þjóðólfur« tekið þessa
spurningu til íhugunar fram að kjör-
fundinum.
Alþingiskosningar.
Vestur-Skaftfellingar endurkusu 1.
þ. m.
Guðl- Guðmundsson
sýslumann með 52 atkv. Dr. Jón Þor-
kelsson hlaut 8 atkv. Aðrir ekki í
kjöri.
Myramenn kusu 3. þ. m. fyrrum pró-
fast síra
Magnús Andrésson
á Gilsbakka með 87 atkv. Síra Einar
prófastur Friðgeirsson á Borg fekk 31
atkv. Fleiri ekki í kjöri.
Mannalát.
Kona Lárusar svslumanns H. Bjarna-
sons í Stykkishólmi, frú Klín, and-
aðist, 26. f. mán. Hún var dóttir
Póturs heit. Havsteins amtmanns, hin
yngsta, er á lífi var af 4 dætrum peirra
hjóna, hans og frú Kristjönu Gunnars-
dóttur, sem enn lifir. Frú Elín dó úr
lungnatæring, rúml. þrítug að aldri, f.
2/2 1869. Hún var góð kona og gáfuð,
sem það fólk annað. Líkið kvað eiga
að flytja hingað til greftnmar með
Skálbolti næst.
V arasfe elfusmí ðar uar.
Með því að alt kosningabrall banka-
stjórans þarf að gerast í pukri, þrætir
hann nú fyrir eða þrætti á þingmála-
fundinum um daginn fyrir, að hann
væri nokkuð að hugsa um Kjósar- og
Gullbringusýslu. En — morguninn eft-
ir trúði hann kunningja sínum fyrir
þvl, að sór dytti ekki í hug annað en
revna í sýslunni, ef hann fólli hér. Er-
indreki hans suður með sjó kom aftur
núna í vikunni. Hann hafði þar ýmist
þá aðferð, að hann taldi beinlínis fyrir
mönnum um að kjósa bankastjórann, en
hafna fyrir alla muni Þórði J. Thorodd-
sen; eða hann bað kjósendur fyrir að
afráða ekki neitt um kjörfylgi fyr en
síðar meir, með því að vel gæti svo far-
ið, að þeir ættu kost á rétt fyrir kjör-
futid »miklum manni, sem þá mundi
sáriðra eftir, ef þeir gætu ekki greitt at-
kvæði þá«.
I sambandi við þetta mál hefir Þórð-
ur nokkur frá Glasgow látið fleka sig
til í gær í Þjóðólfi að leyfa að prenta
undir sínn nafni ummæli í garð Isa-
foldar, sem hafa í för með sér miður
þægilega heimsókn hegningarlaganna.
Inni í bíinkastofnnni,
við borðið hjá bankastjóranum — sem
auðvitað harð-þrætir fyrir alla vitneskju
um smalamensku — gerðist eftirfarandi
saga, sem skilorður maður hefir sent
oss:
»Kjósandi kom um miðjan ágúst inn í
bankastjórnarstofuna. Bankastjórinn var
þar einn fyrir með Gísla búfræðing, sem
hafði áskriftarskjalið meðferðis. Tvær
konur voru látnar bíða í biðstofunni.
Gísli spyr komumann, hvern bann ætli
að kjósa. — »Jón Jensson, þó Tryggvi
só vinur minn«. -— »Af hvaða ástæðu?«—.
Komumaður svaraði engu. »Já, eg hef
nú nokkuð til að gera það með«, bætti
Gísli þá við og klappaði á vasann. Eu
komuniaður spurði hann ekki, hvað þetta
»nokkuð til að gera það með« væri,
en fór leiðar sinnár.
Um Vatnsfjörö
eru þessir 3 í kjöri, eftir úrskurði
landshöfðingja 27. f. m.:
síra Páll próf. Ólafsson á Prestbakka
— Sigurður próf. Jensson í Flatey
— Oddgeir Guðmundsen í Yest-
manneyjum.
Litilþægnl
er það at höftxð-málgagni bankastjór-
ans og þeim fólögum, er það hrósar í gær
stórmiklu happi yfir því, að hafa komist
fyrir leynilegt undirbúningsfundarhald
núna á þriðjudagskveldið meðal nokk-
ura mótstöðumanna bankastjórans. Það
varar sig ekki á því, að fundur þessi
var og er ekkert launungarmál. Því að
eins var hann haldinti fyrir opnum dyr-
um, en ekki lokuðum. Og hann var
ekki fyrsti fundurinn og verður ekki
hinn síðasti af því tægi, þ. e. til að
ráðgast um varuir gegn hinni óskamm-
feilnu ásókn bankastjórasmalanna á kjós-
endur hér. Eti það var prívatfundur,
sem einn bankasjórasmalinn, W. Ó
Breiðfjörð kaupmaður, aðalráðunautur
þetrra bankastjóra og Vídalíns í þessari
kosir.ngabaráttu, annar en hinn löglærði
gangnaforingi sjálfur, rakst inn á, líklega
fremur óvart heldur en í njósnarskyni.
En þá mannasiði kunni hann vitanlega,
að hann gekk út aftur þegar í stað óð-
ara en orðað var við hann kurteislega,
að þetta væri prívatfundur. Betra hefði
og verið fyrir W. Ó. Br., að vera ekki
svo grannvitur, að fara að hlaupa með
uppgötvan sína í Þjóðólf, svo lítilsverð
sem hún var, þar sem ekkert fór
það fram á fundinum nó átti fram
að fara, sem ekki mátti hver maður
vita, en svona löguð njósnarferð, ef
njósn hefði verið, lítt samboðin virðingu
jafnmikils báttar borgara.
Fundarsnyrtimenska.
Hr. ritstjóri! Eg veit ekki, hvort
þér hirðið um að minnast þess atferlis
bankastjóraliðsins á þingmálafundinum
hér um daginn, að reyna að ónáða mót-
stöðumenn sína á fundinum með stappi
og óhljóðum, er -þeir tóku til máls. Þeir
komust að vísu ekki langt með það,
enda voru langsamlega í minni hluta á
fundinum. En eg hugsaði kannske að