Ísafold - 22.09.1900, Blaðsíða 1

Kemur ut ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Verft árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., eriendis 5 kr. eða
l*/s doll.; borgist fyrir miðjan
júli (eriendis fyrir fram)
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Audturxtrœti 8.
Reykjavík laugardaginn 22. sept. 1900.
58. blað.
XXYII. árg.
1. 0. 0. F. 829289. II
Forngripasafnið opið md, mvd. og ld,
11—12.' .
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Lana.sl)ókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og Id. til útlána.
Alþingiskosningar.
Dalamenn i^jisu á þing 15. þ. m.
Björn Bjarnarson
eýslumann með rúml. 90 atkvæðum.
Síra Jens Pálsson hlaut 56.
Eyfirðingar kusu 7. þ. mán.
Klemens Jónsson
sýslumann og
Stefán Stefánsson
bónda í Fagraskógi.
Klemens hlaut 225 atkv., en Stefán
148. — Báðir eru þeir stjórnarbótar-
mótstöðumenn.
Sex voru alls í kjöri. Meðal þeirra,
er ekki hlutu kosningu, hafði Jón A.
Hjaltalín skólastjóri 108 atkv. og Frið-
rik Kristjánsson kaupm. 47. Hinir
enn minna. Atkvæði alls 290.
Suður-jpingeyingar kusu 10. þ. m.
Pétur Jónsson
á Gautlöndum. Fleiri ekki þar í kjöri.
Húnvetningar kusu 15. þ. m. þá
Hermann Jónasson
búfræðing á f>ingeyrum, og
Jósafat Jónatansson
hreppstjóra á Holtastöðum. Hann(J.
J,) fekk um 150 atkv., Hermann eitt-
hvað meira; en Björn Sigfússon um
100 atkv. og Júlíus læknir Halldórs-
son 10 atkv.
Frá kjörfundunum.
Mýramenn sóttu prýðilega kjörfund,
svo sem sjá má á eftirfaraudi yfirliti,
er með sér ber einnig, hvernig atkv.
skiftust á þingmannsefnin, þá prófast-
ana Einar (E.)'ogMagnús(M.). Var þó
versta veður daginn fyrir, er menn
lögðu á stað á kjörfund, mesta hrak-
viðrið, er komið hafði á sumrinu til
þess tíma. Ereppar: M. E. Samtals. Alls á kjörskrá.
Álftaness 9 11 20 28
Borgar... 4 18 22 29
Hraunhr. 15 1 16 31
Hvítársíðu 15 » 15 16
Norðurárd.12 )) 12 21
Stafholtst. 21 * 21 28
jpverárhl. H 1 12 17
87 31 118 170
|>ingmannsefnin sjálf eru ekki talin
með í tölunni: »alls á kjörskrá*.
J>að sé8t á þessu yfirliti, að Einar
próf. hefir ekkert fylgi haft utan sinna
sókna — að eins 2 atkvæði úr hinum
hreppunum öllum, sitt úr hvorum.
Hann hefir feDgið ur heimasókninni
flestöll atkvæðin, er greidd voru þar, og
helming fullan úr hinni. Virðist mega
af þvf ráða greinilega, að atkvæði þau,
er hann hlaut, hafi miklu fremur ver-
ið umbun fyrir snjalla kennimensku
og röksamlega sveitarstjórn, helduí en
að þau hafi átt að sýna traust á þing-
mannshæfileikum hans.
Ef nýnæmi væri að heyra sannleiks-
tólið fræga (|>jóð.) segja nokkuð ein-
kennilega frá atburðum, er því líkar
miður, mætti benda á, hverju þ a ð
kennir kosningarúrslitin á Mýrunum.
J>að segir biskupsliðið í úthreppunum
hafa riðið baggamuninn; svo mun það
hafa orðað það. Síra Magnús fær úr
céðum úthreppum (Álftaneshr. og
Hraunhr.) samtals 24 atkv., en hefir
56 atkvæði meirihluta. Sannleikstólið
gerir að sjálfsögðu ö 11 þessi 24 atkv.
»biskupslið«, af því að heima eiga
í þessum hreppum 3 ættingjar biskups
vors (á kjörskrá); og í öðru lagi virðist
það láta töluna 24 vera stærri en 56!
«f>ótti yður ekki höfuð á H.?« spurði
faðir hans prest sinn, er hann hafði
fermt piltinn, — hreykinn af gáfum
sonar síns. »Jú, ekki vautar það stærð-
ina«, anzaði prestur.
Af Dalakjörfundinum skrifar mjög
merkur maður og skilorður Isafold á
á þessa leið:
•Vitanlega eru þessir 56 kjósendur
síra Jens sárgramir út af því, að missa
af svo mikilhæfum manni og svo góð-
um dreng, sem hann er, ekki sízt eft-
ir hans prýðilegu framkomu á þessum
kjörfundi og dagana, sem hann dvaldi
hér fyrir fundinn. Með stillingu og
hógværð lýsti hann skoðunum sínum
á öllum helztu málunum, sem nú eru
á dagskrá, og það svo ljóslega, að tvær
grítnur munu hafa runnið á suma,
sem áður voru b u n d n i r sýslu-
manni.
í talsverðum vafa eru menn um
það, hvort kosning þessi muni verða
dæmd gild þegar til þingsins kasta
kemur, með því að misfellur voru á
birtingu kjörfundarins og framkomu
sýslumanns sem kjörstjórnaroddvita.
í flestum hreppum sýslunnar mun
fundurinn hafa verið boðaður með 13
—20 daga fyrirvara (í stað 4 vikna).
í Laxárdalshrepp var þó ekki farið
að boða fund — og ekkert fundarboð
komið til hreppstjórans — 5 dögum
fyrir fundinn; en hvort einhverju nafni
hefir verið komið á það síðar, er mér
ókunnugt um.
Á kjörfundinum, eftir að fundur var
formlega settur, mælti sýslumaður
fram með sjálfum sér til þingmensku,
en taldi annmarka á því fyrir sýslu-
búa, að kjósa hinn frambjóðandann,
einkum fyrir þá sök, að hann væri bú-
settur utan kjördæmis. þrisvar sinn-
um tók formaður kjörstjórnarinn til
máls eftir að kjörþing var sett, og í
eitt skifti með ofsahita og gremju yfir
þeirri mótspyrnu, er hann hefði sætt
sem þingmannsefni.
þ>á er atkvæðagreiðsla skyldi byrja,
lýsti hann því yfir, að hreppar sýsl-
unnar yrðu raktir í venjulegri röð, og
byrjað á syðsta hreppnum, Hörðudals-
hreppi; skoraði á menn að vera til
taks, svo atkvæðagreiðslan gengi greið-
lega. Eftir hæfilega málhvíld kallaði
hann svo fram með nafni Hörðdæling
þann, er efstur stóð á kjörskrá hrepps-
ins, og skoraði á hann að greiða at-
kvæði sitt; en er kjósandinn ekki kom
fram, kallaði sýslumaður hann aftur
fram hátt og snjalt; var þá í heyranda
hljóði skilað inn til sýslumanns, að
kjósandinn vildi fá hann til viðtals;
sýslumaður sinti ekki þeirri orðsend-
ing fyrst, en kallaði kjósanda fram af
nýju, og skoraði á hann að ganga
fram fyrir kjörstjórnina og greiða at-
kvæði sitt; kjósandi svaraði af nýju,
að hann þyrfti að fá að tala við sýslu-
mann áður. Gekk sýslumaður þá frá
sæti sínu á eintai við kjósanda; gengu
þeir spölkorn afsíðis frá mannþyrping-
unni. Að lítilli stundu liðinni komu
þeir aftur; gekk sýslumaður þá til
sætis síns, og kallaði kjósandann enn af
nýju fram með nafni; þá kemur hann
tafarlaust og greiðir sýslumanni at-
kvæði sitt«.
Nærri má geta, hvort þetta hátterni
hefir eigi vakið eftirtekt, og hana
miður viðfeldna í garð sýslumannB.
Atkvæðatala á kjörfundi ísfirðinga
1. þ. m. var 314. jpar af hlaut Skúli
Thóroddsen 197, og Hannes Hafstein
168. Hinir frambjóðendurnir, sem ekki
hlutu kosningu, fengu: annar, síra Sig-
urði Stefánsson í Vigur, 140 atkv., en
hinn, síra f>orvaldur próf. Jónsson,
123 atkv. — Áður höfðu mest 128
kjósendur sótt kjörfund.
Svo er sagt, að hver maður hér
um bil í þessu kjördæmi, sem nokk-
ura stjórnmálasannfæring hefir, sé
stjórnarbótarvinur, nema fáeinir em-
bættismenn og kaupmenu á ísafirði.
En, einsog víðar, voru kjósendur ýmist
flekaðir eða kúgaðir til að kjósa eftir
alt öðrum ástæðum. Síra þorvald,
Bem afturhaldsliðið lætur bjóða sig
fram að eins til að dreifa atkvæðum
fyrir síra Sigurði, eru sóknarmenn hans
fengnir til að kjósa, af því hann er
sóknarprestur þeirra o. s. frv., og með-
al annars eru 2 heilir hreppar hérum
bil, Hornstrandahrepparnir, tældir til
að kjósa hvorki Skúla né Sigurð með
því að Ijúga að þeim, að hugmynd-
in með valtýskunni, ssm þeir fylgja,
sé að leggja á íslendinga herþjónustu-
skyldu og herskatt! Áður en að þeim
kom, hafði síra Sigurður miklu fleiri
atkvæði en syslumaður. Et> þeir réðu
úrslitum, Hornstrendingar, svona fag-
urlega uppfræddir!
Frá því er sagt áður, hverjir kosn-
ingu hlutu í Skagafirði: ÓlafurBriem
og Stefán Stefánsson. Fekk Ólafur
150 atkv., en Stefán 96. Alls greidd
178 atkv. f>rír voru aðrir í kjöri:
Jón Jóns8on á Hafsteinsstöðum, er
fekk 52 atkv.; síra Zophonías prófast-
ur, 32; og Rögnvaldur Björnsson í
Kéttarholti, 22.
Jóni fylgdu hans nágrannar, Seilu-
hreppsmenn og Staðar; enda hafði
hann smalað þar mjög rækilega. Lít-
ið sem ekkert fylgi hafði hann úr hin-
um hreppnum. þar var almenningur
á Stefáni. En úr úthreppunum sóttu
örfáir kjörfund, sakir fádæma-illviðris
daginn áður. Stefáni kennara þótti segj-
ast mætavel á kjörfundinum. Er og full-
yrt, að enn meira fylgi hefði hann
haft, ef hann hefði verið á undirbún-
ingsfundunum; hann var veikur þá.
Hann er eindreginn stjórnarbótar-
maður.
Hnymáiafundir
í Skagafirði.
Skagfirðingar héldu undirbúnings-
fundi undir þingkosningar þar á þrem
stöðum í kjördæminu, dagana 23., 25.
og 26. ágúst, til þess að ræða ýms
landsmál og kynnast skoðunum þeirra
manna, sem höfðu í hyggju að bjóða
sig til þingfarar í kjördæminu.
Fyrsti fundurinn var haldinn á Hofs.
ós. Stýrði Konráð hreppstjóri Jónsson
í Bæ þeim fundi, en skrifari var Guð-
mundur hreppstjóri Davíðsson frá
Hraunum.
Annar var haldinn við Steinstaða-
laug í Tungusveit; fundarstjóri Jóhann
hreppstjóri Pétursson dbrm. á Brúna-
stöðum og skrifari Árni bóndi Eiríks-
son á Reykjum.
Hinn þriðji og fjölmennasti fundur-
inn var haldinn á Sauðarkrók; fundar-
stjóri Eggert sýslumaður Briem, skrif-
ari Árni preBtur Björnsson.
Fjórir frambjóðendur sóttu fundina:
Jón hreppstjóri Jónsson á Hafsteins-
Btöðum, Ólafur umboðsmaður Briem,
Rögnvaldur sýslunefndarmaður Björns-
son í Réttarholti og Zofonías prófastur
Halldórsson. Fimti frambjóðandinn,
Stefán kennari Stefánsson á Möðru-
völlum, gatekki komið sökum veikinda,
lagðist skyndilega veikur þegar hann
var ferðbúinn vestur, en sendi bréf
vestur, sem lesið var upp á fundunum,
þar sem hann skýrði frá skoðun sinm
á nokkrum helztu landsmálum.
Ályktanir fundanna í öllum aðal-
málunum voru að mestu leyti sam-
hljóða, og skal hér getið nokkurra
hinna helztu.
1. Ístjórnarskrárínálinu,
sem var all-ítarlega rætt, var samþykt
á öllum fundunum svolátandi tillaga:
a. Fundurinn lýsir yfir þvi, að hann
vill að á næsta alþingi verði samþykt
stjórnarskrárfrumvarp, bygt á þeim
grundvelli, er lagður var 1897, með
þeim viðauka, að 28. og 36. gr. stjórn-
arskrárinnar sé breytt á þá leið, að
þá er um fjárlög er að ræða eða kæru
gegn ráðgjafanum, sé fundur í þing-
deildum lögmætur, ef helmingur þing-
manna mætir, og f sameinuðu þingi,
ef helmingur mætir úr hvorri deild.
b. Fundurinn álítur við eiga, að
hlutfallinu milli þjóðkjörinna og kon-
ungkjörinna þingmanna í efri deild
samkvæmt 14. og 15. gr. stjórnar-
skrárinnar verði breytt þannig, að
þjóðkjörnir þingmenn séu meiri hluti.
c. Fundurinn æskir þess, að 61.gr.
stjórnarskrárinnar haldist óbreytt, en
8. gr. verði breytt þannig, að þá er
alþingi er leyst upp samkvæmt 61. gr.,
þurfi eigi að stefna því saman næsta
ár eða fyr en næsta reglulegt þing á
að koma saman.
2. í bankamálinu var sam-
þykt á Hofsós og Sauðárkróksfundunum
svohljóðandi tillaga :
»Fundurinn álítur, að til þess að
bæta úr peningaþröng landsmanna og
styrkja þá til arðvænlegra fyrirtækja,
sem áhuga hafa og dug til framkvæmda,
sé nauðsynlegt að komið verði á fót
öflugum banka með nægu fjármagni,
og að til þess sé að svo stöddu eigi
annað ráð fyrir hendi en að ísland
gangi í félag við útlenda peningamenn