Ísafold - 03.10.1900, Side 3

243
verðhæð þeesara kúa . . kr. 1,685,700
Annar nautpeniugur er
metinn á.....................— 199,000
Samtala kr. 1,884,700
Hve mikið allur þeBsi nautpeningur
gefur árlega af sér, er eigi hægt að
segja með vissu; um það vantar allar
skýrslur. En ef mjólkin er að eins
tekiu til greina og ráðgert að hver
kýr mjólki 1500 potta um árið, þá
hefir öll kúamjólk 1897 verið 25,285,-
500 pottar, eða, ef nýmjólkurpotturinn
er látinn kosta 8 aura, verður öll
mjólkin 2,022,840 króna virði. Ef
smjör væri gert úr allri þessari mjólk
og gert ráð fyrir, að úr hverjum 15
pottum fengist 1 pund af smjöri,
verða það 1,685,780 pund smjörs.
Af þessu sést, hve afarmikilsverð
nautpening8ræktin er fyrir land vort, og
mætti ætla, að mönnum væri mjög
umhugað að bæta hana. En lítið
vottar fyrir að svo só. þingið hefir
ekkert gjört til að beina huga ma"na
í þá átt. Kúakyn vort mundi geta
tekið mjög miklum bótum, ef því
væn nokkur sómi sýndur; en mjög
lítið hefir enn verið gjört til að
bæta það. Að visu er sumstaðar
nokkuð farið eftir því, er kálfar eru
aldir, hver móðirin er, en sjaldan er
hugsað um það, hver faðirinn er, sem
þó að sjálfsögðu er alt eins áríðandi.—
Mjög óvíða eru mjólkur- og gjafa-
skýrslur haldnar, og vita menn því
mjög lítið um það, hvað hver einstök
kýr gefur af sér, nerna eftir ágizkun-
um. f>etta er þó alt afar nauðsynlegt,
ef nautpeningsræktin á að taka nokkur-
um framförum. í nágrannalöndum
vorum, Noregi og Danmörk, er þetta
nokkuð á annan veg. Víða eru þar
samdar mjólkur og gjafatöílur, og á
sumum stöðum þar að auki rannsak-
að, hve mjólkin er feit úr bverri bú;
og varðar það mjög miklu. fví það
er arfgengt aunaðtveggja, að kýr
mjólka feitri eða magurri mjólk. Stór-
ar bækur eru hafðar, sem ritaðar eru
í ættir nautpenings í löndum þessum;
sýningar eru all tíðar og er þar dæmt
um kosti og ókosti nautpenings, af
mönnum, sem hafa vit á því, og mjög
mikið er hugsað um að bæta kyn
nautpenings, einkum með því að velja
góð naut af góðu kyni, og eru þau þá
oft látin verða gömul. Allar þessar
framfarir og umbætur eru studdar af
almannafé og yms félög hafa risiðupp
til að vinna að því.
Til skýringar má geta þess, að árið
1896 voru veittar 21,250 krónur af
ríkÍ8sjóði Norðmanna til þessaðhalda
sýningar á nautpeningi; en 44,000 kr.
félögum, sem hafa verið stofnuð í
þeim tilgangi að bæta nautpenings-
rækt. En árið 1898 var þessi fjár-
hæð 80,000 krónur. Má af því marka,
hve mikilsverða Norðmenn telja naut-
peningsræktina fyrir landbúnaðinn.
|>ebsi styrkur er þó að eins veittur
með því skilyrði, að hérað það, semá
hlut að máli, leggi að. minsta kosti
fram jafnmikið fé í sama skyni.
Enn niá geta þess, að 1896 varstyrk-
ur til umbóta á mjólkurgjörð 46,260
kr. af ríkisfé. Enn fremur styöur
»Det kgl- Selskab for Norges Vel«,
þessar framfarir, og ýms búnaðarfé-
lög þar í landi, eu eg veit eigi, hve
mikið fé það er samtals, sem þessi
félög leggja fram.
Móts við þetta hefir alþingi vort
veitt 1899 2000 króuur til þess að út-
vega d a n s k a n mjólkurfræðing til að
kenna hér meðferð á mjólk.
Enn má geta þess, að alþingi gaf
leyfi til þess, að verja mætti 20,000
kr. að láni til stofnunar mjólkurbú-
um. Lán þetta á að borgast á 20
árum með 3% vöxtum.
Innsigling á Hornafjörð.
Mælingaskipið »Díana« er búið að
vera vikutíma við að mæla upp Horna-
fjörð. Yfirmaður hennar, herra Hamm-
er, fór fyrst inn á gufubátnum og
kynti sór leiðina, og fór með »Díönu«
inn síðar, og steytti ekki á neinu rifi;
en það, sem vakti mesta furðu hér,
var það, að »Díana« lét ekki stað-
ar nurnið úti í ósnum, eða rétt fyrir
innan sjálft ós-útfallíð, þar sem »Hól-
ar« hafa legið, heldur hélt hún inn
leugra á fjörðinn, þangað sem vöru
fiutningsskip Thor E. Tuliniusar hafa
legið. f>ar er ágætt skipalægi, straum-
lítið og hlé fyrir öllum vindum, milli
skrúðgrænna eyja.
þegar »Díana« var langt komin
með mælinguna, hafði eg, ásamt fleir-
um, tal af yfirmanni hennar, og lét
hann oss góðfúslega í té skýringar um
höfnina og innsiglinguna. Vér spurð-
um hann, hvort óainn væri eigi nógu
djúpurog nægilega breiður fyrir »Hóla«.
Hann svaraði: »Hornafjarðarós er eigi
að eins nægilega djúpur og breiður
fyrir »Hóla«, heldur einnig fyrir enn
stærri skíp, ef þau fara rétta leið inn
og út ósinn, og gæta þess, að fara hann
á liggjanda*.
þá spurðum vér hann, hvort eigi
væri nægilegt dýpi fyrir »Hóla«, að
fara inn á innri leguna, þar sem »Dí-
ana« lægi nú; hann sagðist að svo
stöddu eigi geta svarað því algjörlega;
mælingunni væri enn ekki lokið á því
svæði. En taldi miklu betra fyr-
ir strandbátinn, að fara þar inn, ef
auðið væri, og mikið hægra fyrir
menn að ná til hans, þarna rétt fast
við verzlunarstaðinn 1 Höfn. Hann
kvaðst síðar, þegar mælingunni væri
lokið, senda landshöfðingja og ráða
neytinu ítarlega skýrslu urn mæling-
una. Einnig sagðist hann væntanlega
hitta landshöfðingja á Seyðisfirði í
þessum mánuði og þá skyldi hann
skýra honum frá, hvernig höfnin hefði
reynst við mælinguna. Sömuleiðis
bjóst hann við að hitta skipstjórann
á »Hólum« og kvaðst þá segja honum,
að ósinn sé nægilega djúpur fyrir
»Hóla«.
Yfirmaðurinu á «Díönu«, herra kap-
tein Hammer, er mjög alúðlegur og
lipur maður, og hefir auðsjáanlega
mikinn áhuga á starfi sínu og að það
verði að sem beztum notum, sem eg
líka vona að verði, því eg tel vfst, að
þegar herra Jacobsen fær fregnir af
uppmælingunni, fari hann eigi fram
hjá Hornafirði lengur. það væri þá
víst einsdæmi, ef strandferðabátur
neitar að koma á þá höfn, sem hann
á að koma á samkvæmt áætlun og
búið er að sanna með fullkominni
mælingu, að er vel fær hverju skipi.
þess skal getið, að »Díana« er hér um
bil jafnlöng #Hólum«, svo að eigi er
neitt hægra fyrir hana að fara um ós-
inn en »Hóla«. Kunnugir vita það
líka, að herra Jacobsen hefir ekki far-
ið rótta leið í þau skifti, sem hann
hefir lent þar á grynningu. Dýpið er
alt af nóg, ef rétt er farið, eins og
herra Hammer tók fram.
|>að, sem vór Austur-Skaftfellingar
munum leggja áherzlu á um ferðir
strandbátsins eftirleiðis, er:
1. Að báturinn komi á Hornafjörð
skilyrðislaust í hverri ferð að
sumrinu.
2. Að áætlunin sé rýmkuð, lengd um
1 dag, rnilli Reykjavíkur og Djúpa-
vogs.
3. Að báturinn komi inn á innri leg-
una á Hornafirði, sem hann eflaust
kemst með flóði.
Hólum 3. ágúst 1900.
þOKLEIFUE JÓNSSON.
Alþingiskosningar.
RaDgæingar kusu 29. f. mán. þá
Þórð Guðmundsson
hreppstjóra í Hala með 200 atkv. og
Magnús Torfason
sýslumann í Arbæ með 179 atkvæð-
um. Tveir voru aðnr 1 kjöri: síra
Éggert Pálsson á Brfiðabólsstað, sem
fekk 158 atkv., og Tómas bóndi Sig-
urðsson á Barkarstöðum, er fekk 111
atkv. Alls greiddu atkv. 324.
• —■> •
Friklrkjusöfnuðinum
nýja á Melrakkasléttu kvað Halldór
Bjarnarson, fyrrum prestur í Presthól-
um, þjóna fullurn fetum, þótt''óíengin
8Ó staðfesting fyrir þeim prestskap. —
Eftir því, sem skrifað var hingað að
norðan í vor, átti systir hans, frú
Guðrún Björnsdöttir, að hafa átt mik-
inn þátt í að korua á stcfn þessum frí
kirkjusöfnuði; en það bera nú skilorð-
ir meDn aftur, —hún hafi ekkert verið
þar við nðin.
Flskiskipið Sjana,
G. Zoega kaupmanns, skipstj. Jafet
Olafsson, kom í fyrra dag eftir nokk-
urra vikna útivist með allgóðan afla
nær 9000 af vænum fiski. Hafði
verið úti í rúm8jó í ofsaveðrinu mikla
20. f. m. fyrir Vestfjörðum, en ekkert
sakað; enda mun veðrið hafa verið
töiuvert vægara þar en hér eða fyrir
norðan. Annars er framför í því, ef
þilskip treystust til að halda alment
áfram að stunda sjó fram undir sept-
emberlok, í stað þess að hætta mán-
uði fyr, enda virðist að minsta kosti
fult eins álitlegt að geraþað einsog að
vera að því í marzmánuði, er grimdar
frost bætist oft ofan á tíð Stórviðri og
jafnlangt næturmyrkur.
Frá kjörfundunum.
það var skotspónafrétt, sú um dag-
inn, af atkvæðahlutfallinu í Húna-
vatnssýslu. þar voru á kjörfundi 180
kjósendur alls, og kusu 135 þeirra
Hermann Jónasson og 119 Jósafat Jón-
atanson. Björn Sigfússon fekk 51 at-
kvæði, síra Stefán M. Jónsson á Auð-
kúlu 38 atkv. og Júlíus læknir Hall-
dórsson í Klömbrum 17. þar hafði
Árni Árnason (frá Höfnum) verið vik-
um saman á þeysingi fram og aftur
að eggja menn fram undir merki skrif-
stofuvaldsins, en móti stjórnarbótinni.
Svo óhentuglega var kjördagur valinn,
að hann lenti í miðjum fjallgöngum í
mörgum hreppum sýslunnar: Svínadals,
Vatsndals, Víðidala o. ti., — einmitt
þeim hreppunum, er B. Sigfússon hafði
mest fylgi.
Tvö þingmannaefni önnur, er til stóð
að í kjöri yrðu, Halldór Briem kenn-
ari á Möðruvöllum og Jósef bóndi
Jónsson á Melum, hættu við, — tóku
aftur framboð sín báðir; Jósef var og
veikur og komst ekki á kjörfund, þótt
viljað hefði.
Af kjörfundi Austur-Skaftfsllinga
svo sem ekki neitt sögulegt að frétta.
Af frambjóðendum (tveimur) var þar
að eins staddur hinn fyrv. þingmaður
þar, Jón próf. Jónsson í Stafafelli, og
stóð að því leyti til betur að vígi.
Aftur höfðu stuðningsmenn hins þing-
mannsefnisins, síra Ólafs í Arnarbæli,
lagt sig meir fram um að afla honum
fylgis — safnað vandlega liði um all-
ar miðsveitir kjördæmisins, milli Al-
mannaskarðs og Breiðamerkursands,
með forgöngu |>orgríms læknis á Borg-
um, að undangengnum áskorunar-
undirskriftum og skuldbindingum, sem
auðvitað er margfalt hægra að rétt-
læta, þegar þingmannsefnið er ífjarska
og vill þá eðlilega ekki við þing-
menuskuáformið fást að öðrum kosti.
Meðmælendur síra Ólafs voru þeir
sfra Ólafur Magnússon í Sandfelli og
Eyólfur hreppstjóri Runólfsson á
Reynivöllum.
Um hin hrapallegu kosningaúrslit í
Árnessýslu — að þjóðólfsm. komst þar
að í stað sfra Magnúsar á Torfastöð-
um — olli miklu þetta fádæma-óveð-
ur dagana á undan. Fyrir það sett-
ust Tungnamenn aftur; vötn lítt fær
fyrir þá, á sund, og hitt nær enn lak-
ara, að skemdir höfðu orðið svo mikl-
ar á heyjum og húsum í aftökunum
aófaranóttina föstudagsins, en þeir
mátu meira að laga þær en að ríða á
stað á kjörfund. Hins vegar tók Flóa-
lýðurinn, margt af honum, sviplegum
og lítt skiljanlegum stakkaskiftum
allra síðasta sólarhrÍDginn, að kunn-
ugra sögn, — líkt og gerðist hér í
Reykjavík. Fjöldi manna, er dagana
áður höfðu tjáð sig einráðna að kjósa
þá síra Maguús og Sigurð, lentu á
hirium tveimur, er til kom. En síður
en svo, að kjórfundarræðurnar gætu
haft nein áhrif á skynsemi - gæddar
verur öðruvísi eu í gagnstæða átt, svo
snildarlega sem síra Magnúsi fórust
þar orð og S. S. mikið laglega; en
frammistaða þjóðólfsmannsins svo lé-
leg, sem allir kunnugir gengu að vísu
fyrirfram, og félaga nans ekki annað
en staðlaust gaspur og þekkingarlaust,
sjálfu sér ósamkvæmt.
Suma furðaði á því, að enginn ympr-
aði á kjörfundinum minstu vítund á
nokkurri efasemd um kjörgengi Sig-
urðar búfræðings, hvorki þjóðólfsm.
né aðrir, og hafði hann þó gert mann
suður gagngert daginn áður eftir blaði
sínu með »vísdómnum« um ókjörgengi
Sigurðar, sem koma átti eins og
skruggu úr heiðríkju yfir kjörfundar-
menn og fæla þá alveg frá að kjósa
hann. En svo er að sjá, sem sú
brella hafi verið almenmngi of ber
til þess, að nokkur maður glæptist á
henni, og því ekki þótt vænlegt að
ala á henni frekara.
Manntjónið með »Falken«.
það er hér um slóðir alkunnugt orð-
ið fyrir löngu, að fiskiskútan »Falken«,
ein úr þilskipaflota Geirs kaupmanns
Zoega, týndist í vor snemma, líklega
úti í rúmsjó, með 15 mönnum á. Skip-
ið lagði af stað héðan í aprílmánuði, í
2. útivist sína á árinu, og hefir eigi
aést síðan. Var lengi fram eftir vor-
inu verið að gera sér von um, að það
kynni að hafa hrakist eitthvað óvenju-
langt afleiðis, og skip eða skipshöfn
að hafa bjargast; því skipið var vænt,
þótt gamalt væri orðið, og útbúnaður
vel vandaður. En nú er langt síðan,
er allir urðu úrkula vonar um það.
Skipið var um 30 smál. að stærð,
keypt 1 Færeyjum fyrir 5 árum.
Skipshöfnin hafði verið úrvalsmenn,
á bezta aldri, 19 til 34 ára. Formað-
ur hét Pétur Olafsson frá Tindstöðum
í Kjós, og stýrimaður Jón Jónsson re-
alstúdent, kvæntur maður (Rvfk); en
hásetar: Albert Árnason frá Steins-
holti í Gnúpverjahrepp; Daníel Guð-
mundsson frá Litlu-Steinsstöðum í
Rvík; Einar Ólafsson frá Tindstöðum,
bróðir skipstj.; Gísli Gestsson frá
Kiðjafelli í Kjós; Gísli Jónsson tré-
smiðsnemi, Rvík; Guðmundur Jóhanns-
son, ættaður úr ísafjarðarsýslu; Guð-
mundur Magnússon frá Efri-Götu á
Akranesi; Jón Eirfksson frá Kiðjafelli,
kvæntur; Jón Eiríksson í Félagshúsi
(Rvík), kv.; Sigurður Jóhannesson,
Laugaveg (Rvík), kv.; Sigurður Odd-
geir8son í Oddgeirsbæ (Rvfk), kv.; Sig-
urður Sigurðason í Bergstaðastræti