Ísafold - 20.10.1900, Blaðsíða 3

259
una — munnleg tilsögn fer íram eftir
henni.
Svo er til ætlast, að kensla þessi
byrji á Hvanneyri 1. nóv. næstkomandi.
Fjórum stúlkum verður veitt viðtaka.
Kensluna fá þær ókeypis, eins og fjár-
lögin ákveða, en 75 kr. eiga þær að
borga fyrir fæði um 3 mánuði. Lengri
á kenslutími þeirra ekki að vera.
Auk þess á að gera búnaðarskóla-
nemendunum kost á sömu tilsögninni.
Einhvet'rar óánægju hefir orðið vart út
af því, að stúlkurnar skuli eiga að
borga fyrir sig, en piltarnir ekki. En
hún virðist ekki vera a ueinum rökum
bygð, þar sem þeir (en þær ekki) leggja
fram ókeypis vinnu um langan tíma árs-
ins.
Enn mun engin stúlka vera farin að
sækja um að njóta þessarar tilsagnar.
Þjóöin 'er að líkindum enn ekki búin
að átta sig á fyrirtækinu. Því að ó-
trúlegt er það, að því verði ekki sint.
Kensla þessi er auövitað fyrsta ráðið til
þess, að von geti orðið um að Menzkt
smjör hælcki í verði. Og sjálfsagt má
búast við því, að stúlkur geti með
þessu námi búið í haginn fyrir sór með
lífvænlega atvinnu, og að þeim verði
þessi tilsögn notadr/gri en margt það,
er þær kosta fó til að læra hér í
Reykjavík.
Geðveikraspítali
væntanlegur.
Eitt af mestu líknarverkum, sem unt
væri að vinna hér á landi, er það, að
koma upp spítala fyrir geðveika menn.
Þörfin er hin brynasta, hvort sem
litið er til aumingja þeirra, sem bilaðir
eru til muna á geðsmunum, eða al-
mennings, sem við þá á að stríða.
Meðferðin á geðveikum mönnum vor
á meðal er, eins og fjölda margt annað
hér á landi, 100—200 ár á eftir tíman-
um. Hún vekur oft og tíðum megn-
asta viðbjóð hjá hverjum manni með ó-
spiltar tilfinningar. Og auðvitað er ekki
um að kenna harðyðgi og miskunnar-
leysi þeirra, sem við aumingjana fást,
heldur hinu, að fólk hefir ekki nokkur
sköpuð ráð til þess að fara með þá á
siðaðra manna hátt.
Nú er von um, að bætt verði úr
þessari þörf. Iteyndar ekki fyrir fram-
kvæmdir og framlög vor íslendinga.
Allar horfur eru á því, að vér fánm
hann að gjöf, eins og holdsveikraspítal-
ann.
Það er hr. cand. med. <£ chir. C h r .
Sehierbeck, sem hefir í hyggju að
stofna slíkan spítala liér á lendi og gefa
landinu hann.
Hann hefir, eins og mörgum er sjálf-
sagt kunnugt, verið tvö ár hér á landi.
Veturinn 1898—99 dvaldist hann í
Höfn í Hornafirði. Mó'rgum mun og
vera minnistæð saga, er hann ritaði
sumarið eftir í ísafold um ferð sína
upp á Oræfajökul. Síðastliöinn vetur
var hann hér í Revkjavík, stundaði
læknisfræði og lauk prófi með góðum
vitnisburði í yor frá læknaskólanum.
Áður hafði hann verið við læknisfræðis-
nám á háskólanum í Kaupmannahöfn.
Hann er gáfumaður mikill og fjör-
maður, hefir víða farið, þótt ungur sé,
þar á meðal dvalið um b>-íð í Suður-
Ameríku (Argentina). Hór leizt honum
allvel á sig og hafði snemma hug á að
ílengjast hér. Verður væntanlega for-
stöðumaður við stofnun þessa.
Það er tengdamóðir hr. Schierbecks,
ekkjufrú Hostrup-Schultzí Kaup-
mannahöfn, sem ætlar að leggja fram
peningaua til stofnunar þeirrar, sem
hér er nm að ræða. Er þar auðvitað
um stórfé að ræða, eftir íslenzkum mæli-
kvarða, þar sem ætlast mun til þess, að
stofnunin verði eins fullkomin og sams
konar stofnanir í öðrum löndum, þótt
ekki verði hún í mjög stórum stíl.
Eina skilyrðið fyrir þessari höfðing-
legu gjöf, sem kunnugt er um að svo
stöddu, er það, að landið leggi til ein-
hverja þjóðjörðina undir spítalann. Þar
á móti er ófrétt enn, hvernig gefandinn
muni ætlast til að til verði hagað um
kostnaðinn við spítalahaldið.
Frá útlöndum.
Með botnvörpung hefir borist enskt
blað frá 5. þ. m.; það eru nýjustu
fréttir.
þar segir frá, að sumt lið Breta frá
Suðurafríku (Transvaal) só komið heim
á leið, með þvi að ekki þurfi á því
öllu að halda þar lengur; væntanlegt
tii Englands undir mánaðarlokin. Ró-
berts lávarðtfr einnig væntanlagnr
heim í næsta mánuði. Buller tekur
við herstjórn af honum syðra. Að
öðru leyti líkt að segja og éður af
viðureigninni við Búa; þeir þvælast
þetta fyrir og gera hinum ýmsan ó-
skunda; taka alla-jafna fjarri uppgjöf,
en vinst ekkert á.
Kosningabarátta stóð Bem hæst á
Englandi. Barðist í bökkum með
flokkunum að því leyti, sem hvorug-
um vanst til muna frekara á en áður,
framfaramönnum og íhaldsmönnum.
Góður sigur þó vís talinn íhaldsmönn-
um; en óvíst, að liðsmunur verði eins
mikill og áður.
Vilhjálmur keisari á þýzkalandi
hafði fengið nýlega símrit frá tignar-
bróður sínum Kínverjakeisara út af
morðinu á Ketteler barón, þýzka sendi-
herranum í Peking. Segir Kwang-su
keisari sér þyki það illa farið, gerir
grein fyrir blótsiðum þeim, er hann
kveðst hafa fyrirskipað til friðþæging-
ar fyrir þaó illvirki, og segist vona, að
nú komist á friður hið bráðasta. Vil-
hjálmur keisari svaraði svo, að ekki
þætti sér bætt víg sendiherra síns
með áminstum blótsiðum, og mintist
á hin míklu kristniboðavíg í Kfna, er
hann kveðst að vísu ekki kenna keis-
aranum um, en segir, að valdsmenn
þeir í ríki hans, er blóðsekir séu, megi
til að sæta hegningu fyrir hermdar-
verk þeirra. því að eins, að það verði,
muni kristnum þjóðum þykja sem bætt
sé fyrir illvirki þau, en annars ekki.
Jökuiganga.
þann 20. júlí síðastliðinn lögðu þeir
á stað frá Ólafsvík upp á Snæfellsjök-
ul, Björn Sigurðsson kaupmaður, Hann-
es Ó. Magnússon skrifari hans, síra
Helgi Árnason og bróðir hans Arnór
Árnason frá Chicago. Fylgdarmenn
höfðu þeir með sér, er gæta skyldi
hestanna og ekki fara lengra en þeir
kæmust.
Björn Sigurðsson, sem er fullhugi
mikill í hvers konar svaðilförum, var
foringinn.
Kl. 1,20 e. h. var Iagt á stað. Loft-
vog stóð þá á 76,5 og hitinn var 12
st. á R.
Hver þeirra hafði broddstaf og
mannbrodda; svo yar og f förinni öxi,
sextugt færi, loftvog og hitamælír. ís-
lenzka skó höfðu þeir á fótum og
sokkana utan yfir buxunum.
Kl. 3 komu þeir að jökulröndinni,
og eina klukkustund tókst þeim að
halda áfram ferðinni á hestbaki upp
jökulhallann. Hefir það verið lengst
farið með hesta upp í jökulinn, svo
kunnugt sé. Kl. 4 fóru þeir af baki
við klett einn, er þeir skírðu Hrossa-
hrygg, og skildu þar eftir hestana hjá
fylgdarmanninum. því að þá var
færð farin að spillast, klakahúðin
orðin brochættari og jökulsprungur
farnar að verða á leið þeirra. Frá
HroBsahrygg lögðu þeir á stað kl. 4,15.
Efst á jöklinum eru þúfur þrjár,
tihýndar að sjá. Miðþúfan er hæst
og á hana stefndu þeir. Fjórðung
stundar gekk alt greiðlega.
þá komu þeir að sprungu, sem eng-
inn botn sást í. Yfir haua varð ekki
komist nema á stöfunum; með þeirn
brúuðu þeir sprUnguna, lögðu þá yfir
á nibbu, sem hiuumegin var.
Björn Sigurðeson skreið fyrstur yfir
um, og undir honum brotnaði einn
stafurinn. Auðveldara var að komast
yfir um fyrir þá tvo, er næstir fóru,
því að þeir gátu látið halda í færið
beggja-megiti og haft stuðning af því.
Síðastur fór síra Helgi yfir sprunguna
á sama hátt og B. S.
Nú gekk ferðin greiðlega um stund.
þá varð aftur jökulsprunga fyrir þeim,
og fengu þeir stokkið yfir hana. J>á
voru þeir komnir í tungu, milli sprung-
unnar, er þeir höfðu nýfarið yfir, og
annarrar skamt fyrir ofan. Eftir þeirri
tungu urðu þeir að halda um stund,
til þess að komast fyrir efri sprung-
una, og var það hin mesta glæfraför.
Klakinn var þar svo háll, að höggva
varð spor i hann með öxinni, en gín-
andi gjáin fyrir neðan. Loks komust
þeir af þessari tungu á hafti yfir efri
sprunguna.
Eftir það varð engin jökulsprunga
fyrir þeim, en leiðin ákaflega brött og
hál, ekkert viðlit að komast áfram
nema með öxinni, og gekk því ferðin
seint.
Kl. 5,45 komust þeir upp á miðþúf-
una. Hún er klettur, 50—60 feta
hár að norðan, en á hinar hliðarnar
liggur jökulbreiða lengra upp eftir
henni, svo þar má komast upp.
Loftvogin var þá á 67,3. Hitinn 0
í forsælu, en + 2 st. móti sól.
Ofan jökulinn gekk ferðin miklu
greiðara, vegna sporanna, sem þeir
höfðu áður höggvið í jökulinn. Og
heim til Ólafsvíkur komu þeir aftur
kl. 9 um kvöldið.
Holl áminning
Yfirhershöfðingi Bretaveldis, hinn
heimsfrægi ágætismaður Wolseley lá-
varður, ritaði nýlega í ensk blöð eftir-
farandi örstutta hugvekju, en mjög
vel til fallna og ólíka því, sem mikils
háttar höfðingjar eiga tíðast að sér:
»Nú fer að líða að því, að vér eig-
um að fagna heimkomu margra
hraustra drengja, er barist hafa vask-
lega fyrir oss í Suðurafríku.
Eg veit, að þeim verður fagnað
hjartanlega, og einmitt það knýr mig
til að biðja þá, er veita vilja þeim
sæmd, að varast að bjóða þeim áfenga
drykki, um leið og þeir veita þeim
alúðarviðtökur.
Liðsmenn vorir eru upp runnir úr
öllum stéttum meðal þegna hennar
hátignar, og það eitt skilur í milli
þeirra og bræðra þeirra utan hermanna-
stéttar, að þeir hafa vanist á aga í
hermenskunni. En þeim er freistinga-
gjarnt, eins og oss öllum.
Margir þeirra verða brátt að taka
aftur til við iðju þá og atvinnu, er
atvinnuveitendur þeirra hafa vcrið
svo þjóðræknir að geymaþeim, og sum-
ir verða að leita sér nýrrar atvinnu,
og þarfnast þá þess, að greitt só fyrir
þeim til þess. J>að er því tnjög áríð-
andi, að þeir baldi allir góðum orðstir
fyrir staðfestu og reglusemi, áður en
þeir taka til borgaralegrar iðju sinnar.
Eg treysti því, að vér kunnum betra
lag á að fagna heimkomu hinna vösku
hermanua vorra en að örfa þá til
taumlausrar áfengisdrykkju, og að all-
ir muni eftir því, að hver, sem að því
styður, er fjarri því að vera vinur
þairra, heldur er í raun réttri versti
óvinur þeirra«.
Húsabótarannsúknirnar.
það er í ráði, að reyna að fá Knud
Zimsen mannvirkjafræðing til að taka
við og halda áfram húsabótarannsókn-
um þeim, er Sig. heitinn Pétursson
hafði á hendi og dauðinn kvaddi hann
burt frá.
Hr. Knud Zimsen (sonur konsúls
C. Zimsen í Reykjavík) er sagður á-
gætt mannsefni, mætavel að sér og
með mikinn hug á að verða fóstur-
jörð sinm að liði. En litlar líkur til
áður, að hann ætti kost á því. Eng-
in atvinna á boðstólum hór handa
slíkum mönnum, þótt nóg værí fyrir
þá að gera og meira en það. Hann
kvað þó hafa verið beðinn í sumar af
stjórnarinnar hendi fyrir að eiga eitt-
hvað við undirbúning klæðaverksmiðj-
unnar fyrirhuguðu.
Við málssókn
gegn Isafold er svo að sjá sem
hann sé eittbvað að böglast, Snæfell-
inga-yfirvaldið nafnkunna, eða hann
1 æ z t að minsta kosti ætla sér út í
hana. En skykkjótt ganga fyrir hon-
um fyrstu sporin, hvað sem síðar
verður. |>að eru 11—12 dagar síðan
er hann sendir stefnuvot'ta á fund á-
byrgðarmanns blaðsins með hátíðlega
tilkynningu um málshöfðunaráform
sitt o. 8. frv., en láðist að senda með
auglýsingu þess efnis til birtingar í
blaðinu. þegar hann svo sér blaðið
daginn eftir og ekkert á þetta minst
þar, raknar hann við sér eða þá að
einhver kemur fyrir hann vitinu, svo
að þá sendir hann aftur á stað og hefir nú
auglýsinguna skrifaða til birtingar, og
dagsetta áður, sem só sama dag og stefnu-
vottarnir voru fyrst á ferðinni, og
heimtar hana birta í 1. eða 2. tbl.
eftir dagsetninguna (!)— ætlar að ná sér
þar niðri og jafna upp dráttinn, sem
hann var sjálfur valdur að með klaufa-
skap sínum eða athugaleysi.
Loks virðist hún vera nokkuð lin
eða seinskreið, »gangskörin«, sem vel-
nefnt yfirvald tjáist hafa gert að um-
ræddri lögsókn, þar sem engrar vatns-
íns hræringar hefir vart orðir frá hon-
um í þá átt til þessa, þótt sjálfur
dveldist hann hór fulla viku og hefði
tíma til ýmislegs óskyldara, þar á
meðal að rita langt mál í þjóðólf út
af kosningun í Snæfellsnessýslu.
Var þó ekki langrar stundar verk,
að rita eða láta rita stefnu og birta.
Eða er þetta alt »humbúg» fyrir hon-
um ?
»Níðgrein« um sig nefnir hann í
auglýsingu sinni kosningafrásögu E.
H., sem er ekki annað en ein-
föld söguleg skýrsla um það, er
fram fór á kjörfundinum í Stykkis-
hólmi 22. f. m. og á undan honum.
|>á kastaði nú fyrst tólfunum fyrir
veslings-manninum, ef hann hefði það
eitt upp úr allri þessari lögsóknar-
ráðagerð, að fá sjálfur meiðyrða-
mál fyrir þessa ófimlega orðuðu aug-
lýsing sína. J>að væri hlökkunarefni fyr-
ir þjóðólfsmanninn með »almenna«(!)
málið sitt — uppi í skýjunum!
|>á er landlæknir á öðru leytinu
með málabrask allmikið. Er svo að
sjá, sem hann sé nú vondaufur orðinn
um að hafa mikið upp úr málinu því