Ísafold - 19.01.1901, Blaðsíða 2

sem greiðist með prestsmötu af ]?ing-
eyraklaustursumboði (Stj.tíð. 1887 B.
bls. 59,3).
Veitist frá fardögum 1901, augl. 18.
janúar. Umsóknarfrestur til 8. marz.
Alþiiigiskosniiigiii
i
Snæfellsnessýslu
Maður, sem kallar sig nSnæfelling#,
hefir í 47. tbl. »|>jóðólf8« þ. á. sent
ritstjóra þess fréttir af undirbúningn-
um undir alþingiskosningarnar í Snæ-
fellsnessýslu, og af kjörfundinum, sem
haldinn var í Stykkishólmi 22. sept.
síðastl. í »kjörfundarfréttum« þessum
er sannleikanum svo herfilega misboðið,
að lítt er hugsanlegt annað en að
manngarmur sá, er kallar sig »Snæ-
felhngt, hafi í raun og veru verið per-
sónulega ókunnugiir flestu því, er
hann ritar um, en verið leiddur í
gönur, lent í höndum á eiuhverjum
slungnum óþokka, sem hefir haft
gaman af, enda þózt sjá sér máske
hag við, að láta *Snæfelling« hlaupa
með endileysurnar, rangfærslurnar og
ósannindin 1 blöðin. Hver þsssi ó-
þokki, sem leikið hefir »Snæfellings«-
tötrið svona grátt, muni vera, er nátt-
úrlega ómögulegt að staðhæfa; en
ýmislegt virðist þó benda á, að bæli
hans muni ekki vera allfjarri kjör-
fundarstað Snæfellinga, og víst er um
það, að allmikill vinur sýslumannsins í
Snæfellsnessýslu hefir hann hlotið að
vera, því að alstaðar þar, sem hann
hefir látið »Snæfelling« halla réttu
máli, eða draga undan, er tilgangurinn
bersýnilega sá, að reyna að gjöra
sýslumann, upp á kostnað okkar hinna
frambjóðendanna, að stórfrægri hetju
með ótakmörkuðu almenningstrausti,
en breiða yfir glappaskotin, sem
greindan valdsmann hafa hent.
Án þess að fara út í frásögu »Snæ-
fellings« í heild sinni, sem öll mun
vera miklu meini blandin, skal eg
sérstaklega sýna honum, aumingja
manninum, hvernig hann hefir verið
leiddur í gönur, að því er frásögnina
um mig snertir.
f>ar sem stendur í »Kjörfundarfrétt-
um« hans, að eg, eða »fyleifiskar« mín-
ir, hafi haft »alla skækla úti« til þess,
að eg næði kosningu,‘þá er það hreinn
og beinn skáldskapur. Sannleikurinn
er sá, að eg hafði engan flokk, enga
fylgifiska, hafði ekki einu sinni reynt
að afla mér þeirra. þ>egar eg bauð
mig fram til þingmennsku um miðjan
ágúst, var búið að sópa svo veudilega
aaman kjósendum á skjöl þau, er út-
búin höfðu verið sýslumanni til handa
þegar í vor sem leið, að örfáir kjós-
endur í öllum innri og syðri hluta
sýslunnar þóttust hafa óbundnar hend-
ur. 1 ytri hluta sýslunnar hafði Ein-
ar ritstjóri Hjörleifsson aftur sinn
flokk; auk þess voru þar og eigi all-
fáir, að sögn, er bundnir voru sýslu-
manni. |>etta varð alkunnugt síðar,
þótt eg vissi það ekki nærri eins og
það var, áður en eg bauð mig fram.
Tíl þess að afla mér atkvæða gerði
eg ekkert annað en það, að gera fram-
boð mitt kunnugt. Til atkvæðasmöl-
unar gerði eg enga ráðstöfun. Erjáls
atkvæði frjálsra, sjálfstæðra kjósenda
vildi eg gjarna fá; ella engin. En
reynslan sýndi, að allur þorri kjósenda
var þá þegar, og líklega löngu áður,
rígbundinn. Hins vegar stórfurðar
mig á því, að »Snæfellingur« skyldi
aldrei reka nefið í skæklana á
sýslumanni og fylgifiskum hans; það
mátti þó taka eftir minna.
|>ar sem »Snæfellingur« hefir látið
telja sér trú um, að tengdasonur
minn, Haraldur Níelsson, hafi flutt
mór þau tíðindi, að Sunnmýlingar
vilduekkilítaviðmér og að
hann hafi stappað í mig stál-
i n u að gefa kost á mér hér, þá get
eg frætt hanu á því, að slíkt er ó-
sannindi frá rótum. Sannleikurinn
er sá, að um mitt sumar fekk eg með
skipsferð norðan, um land áskorun
frá mikils metnum mönnum í miðhluta
Suðurmúlasýslu, áskorun um að koma
austur til tals við kjósendur, og töldu
þair mér þá kosningu þar vísa. En
ástæður mínar leyfðu ekki, að eg tæk-
ist slíka ferð á hendur, og kom mér
þá til hugar, án þess nokkur stapp-
aði í mig stálinu, að bjóða mig hér
fram, jafnvel þótt eg vissi, að jafn-
mikílsvirt persóna sem sýslumaður
Snæfellinga væri á boðstólum.
Að eg hafi átt að gera samband við
»ísafold« og xeðritstjóra hennar E. H.
— þótt það aldrei hefði verið nema
verðugt og mér til sóma gagnvart
öðru eins þingmannsefni og eg álít
L. Bj. vera — er enn fremur til-
hæfulaus ósannindi.
Hin nýja útgáfa af »Helgafellsslagn-
um« svo nefnda, sem »Snæfellingur«
hefir verið látinn hlaupa með, er svo
einkennilega afbökuð ogósönn,
að það er ekki nema alls einn maður
í allri Snæfellsnessýslu, sem eg gæti
trúað til að hafa staðið fyrir þeirri
útgáfu. f>að, sem staðið hafði á sín-
um tíma í «f>jóðviljanum« þar að lút-
andi, var fullkomlega rétt hermt, það
sem það náði, og það eins fyrir því,
þó e g kæmi ekki sögunni í blaðið.
»Snæfellingur«, eða sá, er spýtt hefir
í hann, hyggja víst, að það muui verða
eitthvert óskaplegt rothögg á mig, er
þeir kalla »|>jóðviljann« uppáhaldsblaö
mitt að fornu og nýu. Og sei-sei-nei.
Eg tek þeim það ekkert illa upp, þótt
eg hins vegar viti ekki til, að eg hafi
tjáð þessum myrkraverum frá því,
hver væru mest uppáhaldsblöð mín.
En eitt er víst, að margt er smellið,
margt rétt og vel sagt í »f>jóðviljan-
um«, og ætti »Snæfellingur« & Oo. að
kunna að meta það, eins og eg. En
svo að eg víki aftur að sögunní frá
Helgafelli, þá eru aðalatriði hennar
rótt sögð þannig: f>egar eg, sunnu-
daginn 19. ágúst, var að messugjörð
að Helgafelli, kom yfirvald Snæfell-
inga inn í kirkjuna og dvaldi þar inni
stundarkorn, áu þess að láta nokkuð
á sér bera; það má hann eiga. Hafði
hann riðið á eftir mér úr Stykkis-
hólmi. Að me8sugjörð lokinni gekk
eg að vanda til stofu hjá Helgafells-
bónda, og ýmsir sóknarbændur, þar á
meðal hreppstjóri. Inuan lítillar
stundar kom yfirvaldið einnig þangað
inn, og sátum vér þar allir fyrst í
mesta bróðerni. Birti þá hreppstjóri
kjörfundarboð að yfirvaldsskipan; síð-
an lýsti eg, þar sem eg sat í sæti
mínu, framboði mínu með örfáum og
hógværum orðum, er ekki gátu stygt
nokkurn mann, og tók það fram um
leið, að eg byggist ekki við neinu
svari frá viðstöddum kjósendum í
það sinni, og jafnvel ekki fyr en á
kjördegi. En er eg hafði lokið rnáli
mínu, spratt yfirvaldið — mér og
eg hygg ollum viðstöddum til mikill-
ar undrunar — upp úr sæti sínu með
óbrúlegum reigingi, kvað sér undarlegt
þykja, að eg skyldi fara að bjóða mig
fram móti sér, og skildist mér enda
á honum, að því er skilið varð af
málæði hans, að hann teldi slíkt svik
við sig, svo sem eg hefði lofað honum
að bjóða mig ekki fram. \ Enn frem-
ur kvað hann hverjum manni
með siðferðíslegri tílfinningu mega
verá það Jjóst, aðframboð mitt
væriekkitil annars stílað,
en koma mönnum til að
s v í k j a 1 o f o r ð s í n, o. s. frv.
Auðvitað þekti eg ekki greint yfirvald
áður að neinni sérlegri stillingu; en
þó komu mér þessar heimskulegu
undirtektir hans undir framboð mitt
svo óvart, að mér rann í skap, og
varð þá svo stórorður, að eg sagði að
mér virtist óþarfi fyrir sýslumann
(ekki almenning!), »að setja upp á sig
hundshaus*, þó annar maður byði sig
fram; mundi eg ekki spyrja hann um
leyfi, enda teldi mig jafnsnjalt þing-
mannsefni honum.
Meðan á orðaskiftunum stóð milli
okkar sýslumanns sagði einn sókn-
arbóndi, að framboð mitt kæmi of
seint, og get eg fullvissað »Snæfelling«
um það, að í þessari athugasemd
bónda lá að eins það, að hefði eg
boðið mig fyr fram, mundi hann og
fleiri hafa haft ráð á að veita
mér fylgi; nú væri það orðið of seint.
Aðrar voru eigi undirtektir Helgfell-
inga. En svo lauk viðskiftum okkar
Lárusar sýslumanns, að honum þótti
ráð að snúa sér undan birtunni, og
staulaðist síðan út.
Af þessu, sem nú er sagt, er auð-
ráðið, að það var ekki eg, heldur yfi-
irvald Snæfellinga, sem hljóp á sig
með þvi að þjóta þannig upp á nef
sér að ástæðulausu, og koma því upp,
að hann hefði tekið loforð af kjósend-
ura að gefa sér atkvæði; og kemur það
illa heim við lýtingu »Snæfellings« á
því, hversu áskoranirnar hafi runnið
ört inn til hans að fyrra bragði, og
ekki kemur það betur heim við hitt,
að enginn smalinn hafi verið útsend-
ur. Að áskoranaskjöl þessi hefðu ver-
ið stíluð sem bein loforð um að kjósa
L. Bj. og engan annan, hafði eg ekki
minsta grun um fyr en yfirvaldið sjálft
gaf það ótvíræðlega í skyn á Helga
felli, eius og áður er á vikið. Auðvit-
að mun sýslum. hafa þegar á eftir
fundið, að hann hafði hlaupið á sig
með því að fara að tala um Loforð
sér til handa, og þess vegna hefir hon-
um komið vel tilraun «Snæfellings«, að
breiða yfir glappaskotið. En trúað get
eg »Snæfelling« fyrir því, að engin ný-
lunda er það, þótt sýslum. L. Bj. hlaupi
á sig, og það stundum talsvert alvar-
legar en í þetta skiftið. Gæti eg fært
»Snæfellingi« sæmileg rök fyrir því, ef
hann vildi.
|>á kemur »Snæfellingur« að kjör-
fundinum í Sth. 22. sept. Frásögn
hans um þann fund er að eins örfáar
línur. J>að hefir ekki þótt, eins og á
stóð, gjörlegt, að fara langt út í það
mál, enda hafði þegar áður birst í
»ísafold» all-ítarleg og sannorð grein
um þann kjörfund; en þessi stutta
skýrsla »Snæfellings« er ónákvæm, vil-
höll og ósönn. það er ekki t. d. minst
með einu orði á hina frægu(!) ræðu
sýslumannsins, er hann í embættis-
nafni setti kjörfundinn, ræðu sem eg
bjóst ekki við að heyra af vörum
nokkurs embættismanns í þeim spor-
um, enda hafði eg orð á því þegar á
eftir við meðkjörstjóra minn, Sæm.
kaupm. Halldórsson, hversu mér hefði
þótt sú ræða lituð og tendentiös. þau
orð man eg að eg hafði um þessa
ræðu. |>ar sem »Snæfellingur« er lát-
inn skýra frá því, er talað var á kjör-
fundinum, þá er það alt á sömu bók-
ina lært. Ósatt mál er það t. d., að
eg hafi ekki nefnt annað en 61. gr.
stjórnarskrárinnar, er eg taldi skilyrð-
in fyrir samkomulagi við mótstöðu-
flokkinn af minni hálfu, ef til kæmi;
lagði eg einmitt fult eins mikla á-
herzlu á ýms önnur atriði. Að eg
hafi verið fullkomlega sammála F. H.
ritstjóra í því, að bráð þörf væri á
breyttu bankafyrirkomulagi á grund-
velli þess frumvarps, er síðasta alþingi
hafði með höndum um það efni, er
dagsatt, og eins hitt, að eg hafi verið
honum öldungis samdóma um ritsíma-
málið. Skoðun mín á þessum málum
er hin sama og hún var á síðasta al-
þingi. þetta, um bankamálið og rit-
símamálið, er hið alls eina, sem »Snæ-
fellingí* befir lánast að herma rétt um
mig.
Loks klykkir »8næfellingur« út með
því, að láta koma sér til að vera svo
hlægilega vilhallur sýslumanni, að viija
ekki lofa mér að eiga í friði þessi 9
atkvæði, sem eg fekk á kjördegi. Nei,
átta atkvæðin fekk eg, að dómi félag-
anna, »af alveg sérstökum ástæðum«;
eitt að eins hefir þá eftír því verið
nokkurn veginn vel undir komið!
Minna dugði ekki til að gera lýðum
ljóst, hve ógnarlélegt álit og traust
Snæfellingar og þá eigi sízt mínir eig-
in sóknarmenn hefðu á mér.
Ekki mun mega geta þess til, að
þessir níu kjóseudur, er greiddu mér
atkvæði, hafi verið hér nm bil þeir
einu kjósendur á Skógarströnd, í Helga-
fellssveit og Stykkishólmshreppi, er
ekki voru bundnir goðinu »8næfell-
ingsins« löngu áður, og hafi því þessir
níu haft algjörlega frjálsar hendur á
kjördegi? Og ekki mun heldur mega
geta þess til, að einhverjir hinna 116
kjós»nda sýslumanns — máske einir
8 eða fleiri! — hafi kosið hann »af al-
veg sérstökum ástæðum«?
Hér að framan hef eg að eins stutt-
lega drepið á hina ófiralegu tilraun
»Snæfellings« til að blanda tengdasyni
mínum, Har. N., inn í kosningafréttir
þeirra, enda tel eg óþarfa að eyða orð-
um að slíku, því að allir heiðvirðir
menn muuu finna, hve argur tudda-
skapur það er, að geta ómögulega lát-
ið í friði mann, sem hefir ekki að
einu né neinu blandað sér í mál það,
er hér ræðir nm.
Vona eg nú, að eg hafi sýnt »Snæ-
fellingi« fram á, hve neyðarlega hann
hefir verið leiddur í gönur, og væri
honum vorkunnarlaust úr þessu, að
forðast slíkan óþokka, sem hann í
þetta sinn hefir komist í hendurnar á.
Stykkishólmi, 7. des. 1900.
Sigurður Gunnarsson.
Manntjónið á Arnarfirði
20. sept.
Við þessa grein í nóvemberblaði ísa-
foldar leyfi eg mér að gjöra þá aths.,
að á undan manntjóninu voru hér um
bil 90 manna í dalnum (SelárdaÍ), ekki
50 —60, og að 11, en ekki 5 fullorðn-
ir karlmenn lifðu eftir. Ennfremur, að
lausamaður Jón frá Feigsdal var ekki
Jónsson, heldur Jensson. Að öðru leyti
er skýrslan rétt og nákvæm. (Skýrsl-
an var frá þ]óðkunnum merkismanni,
er ferðast hafði um sveitina skömmu
eftir að slysið varð. — Bitstj.)
Slys þetta hefir vakið almenna hlut-
deild hér vestra, og ýmsir góðir menn
gengist fyrir samskotum handa ekkj-
um og börnum hinna druknuðu manna,
og mun árangurinn mikill verða á sín-
um tíma og hans að líkindum nákvæm-
ar getið síðar í blaði þessu, þess eru
engin dæmi, að bátar hafi farist úr Sel-
árdal síðan Páll prófastur Bjarnarson
var þar prestur 1645—1706. Hann
misti 2 skreiðarskip á heimferð úr
Kópavík vorið 1705, en haustið eftir
bát með 3 mönnum; hafa þar farist
húskarlar hans og landsetar; en þó er
þess ekki getið, að dalurinn hafi lagst
í eyði, eins og nú*- lítur út fyrir að
verði að miklu leyti, því að flestar
ekkjurnar hljóta að hætta búskap, af
því að ekki hefir tekist að fá þeim
fyrirvinnu, og hinum, sem jarðnæði
hafa eða eru sjálfum sér ráðandi, þyk-
ir ráðlegast að hypja sig nú burt,