Ísafold - 13.02.1901, Qupperneq 2

34
enn þegar þú fyrst heilsadir; þú frídk-
adir hvad mest í ellinni, nema þar
sem úngdóms skrámur þínar stæckad
hefdu og nýjar ábættst. Ynndælvarstú
mér undir skilnadinn, og stúrandi
horfdi eg lengi eptir þér, á meðan eg
í sídasta sinni féck litið purpurageisla
þíns skrautlega búnings. Mig ángradi
þá, ad þú vildir yfirgófa mig svo ein-
mana, þegar sídasta qvöldid í árinu
1800 dró upp sitt dymma næturtjald
yfir höfud á mér, svo ad eg aldrei
frarnar fengi þig litid. — f>ú hafdir
ad sönnu til skilnadar heitid mér ýngri
systur þinni til umsjónar eptir þig, en
— vodalegahafdi mig til hennar dreymt,
þóktisc eg sjá hana taka vid stórvöxn-
um L u r k i af hendi þinni, en heyra
þig undir eins segja: láttú ísland
til lurka finna! kom hún svo til
mín med lurkinn uppreiddan, eins og
eldri systir þín (Seytjánda öldin hófst
árid 1601, med miklum hardinda-
vetri, sem því nefndist L u r k u r, ept-
ir hvörn fvlgdi Pínings-vetur árid
1602, en Eymdar-ár 1604), og hót-
adi mér hördu, sem hún. Eg qvídi
því fyrir misjafnri medferd af henni.
— Fagur er að sönnu búningur þeirr-
ar Nítjándu Aldar, líflegur úngdómur
hennar, blíd og ástúdleg hennar allra
fyrsta qvedja, þar sem hún nú brunar
fram á gullrodnum skýjum og med himn-
eskri dýrd stígur ofan til mín. Fogn
udur fylgir hennar korau; jafnvel örvasa
karlar lifna vid; hátídleg veitsla er til
reidu í hvarri krá; íeitir uxar oggeld-
saudir steiktir eda reyktir á bordum,
og nægd af sambodnum 0l-faungum.
— Mínir Y f i r m e n n, mínir synir og
þær dætur mínar 7 búast um í besta
skart, sumar í nýbreyttann búning;
minn B i s k u p skundar f flugjels-
vængjudum heidurs skrúda og mjall-
hvítum kraga af þrennum pípna-röð-
um, til að kunngjora í m i n n i D ó m-
kirkju, í tveimur kirkjum
sama dag, ad nú sé mikil
Fagnadar og Jubil-hátíd og
mikid um dýrdir; ýmsir kennimenn
mfnir eru málsnjallir nóg um sama,
hv^rr í sinni kirkju; skjært hvella
O r g e 1-pípurnar, hundrudum saman,
vid adkomu hennar; kluckna- og hljóð-
færa og hátfdlegra saungva-glaumur
bodar mér vída ad, nýkomnaFagn-
adar ogJubil-hátíð. — Hér og
bvar vid flædar-mál mitt leyptra fall-
Styckin og þruma út þenna fognud,
og þar blakta 0ll Ö0gg í semu minn-
ingu; á skraut-mennin blánkar af feg-
urd; hvítir mjolpúdurs-meckir krýna
þeirra kolla-tinda til ad auka dýrd-
ina; glæsileg hýbýli, kræst, ylmandi
bord, ljúffengir dryckir, liprir dansar,
fjöldi af litlum, stinnum m á 1 u d u m
b 1 0 d u m, gulls- og sylfur-hrúgna
glaumur við þau á ríkismanna borð-
um, sjálf nóttin sumstadar dagbjart
af margum ljómandi ljósum og hátt
blossandi, tjorgudum vitabrennum, allt
— allt bodar mikla F a g n a d a r-h á-
tídhjámér, þó fjoldi sona minna
og Kennimanna minnist hennar varla.
Mun allt þetta gjort til heidurs
þér? mín Framlidna! — ónei! til heid-
urs þinni nýfæddu systur! En hvorju
er þá hellst f a g n a d ? máske því, ad
þú, k j æ r a Á t j á n d a Ö 1 d! ert
mór horfin til fulls, en yngri systir
komin mér til adstodar — æ! henui
fæ eg ennþá eeki fagnad, því eg ótt-
ast ad hún leyni L u r k i n u m, sem
mig dreymdi um, undir Gull-skyckju
sinni. Máske f a g n a d sé enn meiri
heillum og minni óheillum, sem vini
mína og syni dreymi fyrir í N í t-
jándu Aldarinnar heldur en í
þinni fylgd? Æ! fár veit hverju
f ag n a s k a l!
|>ú ert samt framlidin, k j æ r a Á t-
jánda Óld! en — þó að margir
f a g n i því og minnist þín lítid hédan
af, fagna eg þó hægt um sinn,
en vil heldur minnast þín lengur og
unna þér sannmæla; þ ú v a r s t
nockuð mis-lynd, sem þid all-
ar Systurnar munud egaætt-
erni til, eptir móður yckar
Tið; mér varstú, eins og eg þess
vegna mátti vidbúast, b 1 í d og s t y g g
ávíxl, en hvorthcldurvar
optar eða lengur vil eg nú stutt-
lega leida • rök til af f á e i n u m
m e r k i s-a t r i ð u m, svo þar af ráda
megi, hvart eg heldur hafi o r s 0 k a d
s a k u a þ í n, ellegar fagna komu
systur þinnar. J>au skulu undir
eins vera þér maklegust Eptirmæli
frá mér!
Hvað hefi eg þá helzt ad telja þér
til gyldis og Æruminningar? mín
Framlidna! Uppá þessa sídustu
spurningu gét eg nú, ad lyktum, verid
fáord, med því ad vísa til þess marga,
sem eg í undangengnum Eptirmælum
þínum, hefi þér til hróss upptalid,
nefnilega: stórum aukna og sí-vaxandi
upplýsingu og hjátrúar-hneckir; stór-
um endurbætta Log-gjof og Béttar-
framkvæmd; mildun sida og hardýdg-
is; mannkjærlegri medferd á sonum
mínum, og sæmdarmeiri umgengni vid
þá; almennt vaxandi frelsi þeirra; mik-
ilsverda lausn og rýmkun allra minna
bjargrædis útvega og nýrra innleidslu,
en umfram allt: sífeldt óbreytta föd-
urlega ríkisstjórn, heDnar dæmalausu
og óþreyttu umhyggju, orlæti og vel-
gjordir mér til frelsis í ollum bágind-
um, og til vonar-fullrar viðréttingar
þess á milli, krýnda fridarins óvid-
jafnanlegu stodugu heillum, hvorjar
aldrei hafa um þína tíd nád ad raska
í nockru minni hagsæld og ró, og fyr-
ir hvor 0II ómetanleg gædi eg af
hjarta prísa Guds födurlegu forsjÓDj
og fel mig orugg enni sömu fram-
vegís!
Far því vel, ástkæra Átjánda Öld!
Fridur sé æ med þinni loflegu Minn-
ingu, mín Framliðna!
J>á mundu og skáldin láta til sín
heyra, eins og nú. Höfuðbraginn orti
Benedikt (Jódssod) Gröndal,
lætur þær kveðjast og kveðast á,
mæðgurnar, 18. öldina og 19., — og
er þetta upphafið.
Mér er glatt í geðinu, dóttir!
Grömnl stár eg Imndrað ára.
Þeir hafa margir mínnm fargað
Meyjardómi í æsknblómi;
Fjöllynd var eg, en fram mér hrundu
Fólkumdjarfir mínir arfar;
Man eg það, af kostakyni
Komu drengir, frægir lengi.
Niðurlag kvæðisins eru þessar fag-
urlega orðuðu hendingar:
»Lið eg hurtu hálft með hjarta
Hrædd og glöð frá mínum stöðvum,
Lifðn sæl! vér léttum tali.
Lyfti þér jafnan hálig gifta«.
Hjá öðru aldamótaskáldi, A r n ó r i
presti Jónssyni, kendiheldur svart-
sýni í garð liðnu aldarinnar. HaDn
kvað:
Annars vist þó er að mestu:
Engu harmdauð varð hjá mengi
Sú oss kvaddi öld, og eyddist,
Áralöng var nóg i göngn!
Öskruðu fjöll, þvi eldi fullar
Æðar þungu jarðar sprungu,
Spúðu ógnum, eitri, dauða,
Undir frónið skalf og stundi.
Sanði sló hún kaunum kláða,
Kvaldi pestum gripi flesta,
Faldi jörð i klaka köldum,
Knúði þorsk frá landaflúðum;
Stundum blíð var lýð og landi,
Listir vandar allra handa
Kendi hezt, og hjátrú hrinda
Höndulega fórst f löndumo.
Arnarflrði 29 jan.
A.r það, sem nú hefir kvatt oss, hefir
að flestu leyti verið i hetra lagi meðal-ár.
Sumarið yfirleitt hagstætt hæði fyrir
sjávarmenn og sveita. Að visu var afli
á þilskipum hér eigi meiri en í meðal-
árum, en verðið á fiskinum hætti aflann
aftur svo upp, að flestir útvegsmenn munu
heldur hafa haft hagnað en hitt á útveg
sinum.
Afli í haust yfirleitt góður hjá þeim, er
gátu stundað sjó, og er víst óhætt að full-
yrða, að þrjú til fjögur ár hafi eigi annar
eins afli komið hjer í fjörðinn eins og
kom eftir mannskaðaveðrið mikla hér í
haust, jafnvel að sumir hátar, er 4 menn
voru á, hafi fengið um 9 þúsund fiska
rúma 2 mánuði, og tafði þó að mun gæfta-
leysi og heituskoitur.
Til að bæta kjör hinna hágstöddu eftir
mannskaðann í haust var safnað frjálsum
samskotum og stóðu fyrir þvi hér vestra
þeir kaupm. P. J. Thorstensen og sýslum
Halldór Bjarnason. Mun hjá háðum þess-
um mönnum töluvert fje hafa saman komið.
Þegar styttast fór til hátíðanna, tóku
menn að búa sig undir, að taka á móti
nýju öldinni og kveðja hina útliðandi öld,
enda þótt mest væri gjört til þess á Bildu-
dal sjálfum, sem má kalla aðal-framkvæmd-
arstöð þessa hygðarlegs. Yar því næst
aldamótahátíð Bíldudals haldin laugar-
dag 5. janúar og hyrjuð kl. 6 siðdegis á
þvi, að sungið var hið alkunna lag: »Hei!
norðurheimsins foldo 0. s. frv. Því næst
var mælt fyrir minni aldamótanna af skip-
stjóra Þorst. Sveinssyni og Kr. smið Krist-
jánssyni, minni íslands af Finnh. Jóhanns-
syni, minni Bíldudals af verzlunarm. Bjarna
Loftssyni og minni kvenna af veizlunarm.
Hannesi BjarnaByni, en á milli þess, að
ræðurnar voru framfluttar, var leikið á
Piano af fröken Katrínu Thorsteinsson, og
sungin ýms hljómfögur lög af æfðum söng-
flokk. — Að ræðum loknum var stundarhlé
á hátiðinni, en þvi næst hófu menn skemtan
sina aftur með tafli, spilum, samræðum og
dans. Skemtun þessa sótti meiri hluti
Bildudalshúa og margir utansveitarmenn og
létu vel yfir.
Enn fremur var reynt, af fremsta megni,
að gjöra sjálfa hátiðisdagana svo hátiðlega
sem unt var, með því, að prýða hús það,
með ljósum 0. fl., er við átti, sem notað
var til þess, að halda í kvöldsöngva bæði
hátíðiskvöldin og sömuleiðis aldamótahá-
tiðina sjálfa.
Aðfangadagskvöld flutti séra Jón Árna-
son ræðu og einnig gamlársdagskvöld, og
þá sömuleiðis real. stud. Finnbogi Jóhanns-
son, en eftir kvöldsönginn var kveikt í
bálkesti á háum fjallhrygg fyrir ofan hygð-
ina hér, og skotið þar flugeldum, sem
almenningur hér var litt vanur að sjá, og
þótti mikið í varið.
Fyrir hátíðarhaldinu stóðu ýmsir hinir
yngri menn kauptúnsins, en nutu i þessu
sem mörgu öðru hjálpsemi heiðurshjónanna
P. J. Thorsteinsson og hans konu, er lán-
uðu án endurgjalds hljóðfæri og hús, til
að æfa í sönginn, og á margan hátt annan
stuðluðu að því, að hátiðin væri haldin.
Heilsufar manna hefur mátt heita gott
siðan í vor, þar til nú eftir hátiðir hefir
lungnahólga stungið sér niður á einstöku
bæ i sveitinni, og nú fyrir fám dögum er
einn merkisbóndi þessa sveitarfélags dáinn,
— að sögn læknis úr téðum sjúkdómi —,
hóndinn Bjarni Pétursson frá Dufansdal.
Sökum þess, að svo fá ár eru síðan að
kauptún þetta, Bíldudalur, fór að auka
hygð sína, verða hér, eins og hjá frum-
býlingum, margar þarfir og margt, sem
gjöra þarf; enda eru hér á dagskrá nú 3
mikils varðandi málefni, sem að visu ein-
göngu snerta þetta bygðarlag; þau eru:
hreppaskifting, kirkjuhygging 0g skólahús-
byyging, en þrátt fyrir mikla mótspyrnu
úr nokkurum hluta hreppsins, mun þó skóla-
húsmálinu verða komið í framkvæmd á
næsta sumri.
Vestnaanneyjum 24. jan.
I nóvember mestur hiti 2. og 18. 8,2°,
minstur aðfaranótt 13. — 5,,°. í desbr.
var mestur hiti 1'5. 7,fj°, minstur aðfarauótt
22. -4- 8°. Urkoma var í nóvember 167, í
desber 143 millim. Yeðráttan hefir yfir
höfuð verið mjög stormasöm 0g urkoman
mikil, og hefir þó einna mest að þvi
kveðið í þessum mánuði, því enginn þur
dagur hefir komið siðan um nýár, en jafn-
framt hefir hiti verið óvenjulega mikill
(tvisvar 9"). Hinn 21. þ. mán. komst loft-
vogin niður á 705; fylgdi þeirri lágu mælis-
stöðu hrotaveður fyrst á sunnan og um
kvöldið á suunan-útsunnan. Skruggnr hafa
verið þrisvar: 16. nóvbr., 25. desemhr. og
20. þ. mán.
Öslcufall var hér nokkurt 16. þ. mán.,
og var þó vindstaða þann dag nokkuð
suðlæg.
Sjógœftir hafa verið mjög fágætar, enda
litill fiskur fyrir; þó aflaðist dálitið af
ýsu snemma í desember milli lands og eyja,
en það hélzt að eins fáa daga; svo tók
fyrir gæftir.
Skepnuhöld eru enn all-góð.
Af verzluninni er það að segja, að hana
hefir vantað horðvið, en haft nóg brenni-
vin. Að öðru leyti mun hún birg af flest-
um nauðsynjum.
í haust sendu eyjarskeggjar etazráði
Bryde áskorun, undirritaða af 80, körlum
og konum, þar á meðal öllum helztn
mönnum. um að hæt.ta áfengissölu frá nýári;
en eigi gat hann orðið við þeirri mála-
leitan, liklega helzt fyrir þá sök, að því
er heyret, hefir, að hann þykist eigi mega
missa af ágóða þeim, er hann hefir af
þessari göfugu (?) verzlnn. Annars hefir
hvorki eigandinn né verzlunarstjórin.1 sýnt
skiftavinum sinum þá kurteisi, að svara
áskoruninni skriflega.
Fólkstala var hér í aldarlok 568; hefir
fjölgað um 79 á 4 árum. Um fyrri alda-
mót mun hér hafa verið um 200 manna.
Ymsar mikilsverðar framfarir hafa orðið á
síðara helmingi aldarinnar liðnu. Þannig
hafa matjurtagarðar meir en fimfaldast,
eru nú yfir 16,000 Q faðmar Túnrækt
hefir mjög batnað á siðasta áratug; tún
hafa að mun verið stækkuð og nýgrædd
upp. Hófst sú framför fyrir uppörvanir og
aðhald Jóns landritara Magnússonar. —
Yms félög eru hér: lestrarfélag, skipa-
ábyrgðarfélag, framfarafélag, naut-
gripa-ábyrgðarfélag, söngfélag o. fl.
Lestrarfélagið á nú um 750 bindi, þar af
400 á islenzku. Skipa-ábyrgðarféiagið á
4000 kr. sjóð, og mun að líkindum innan
skamms geta styrkt sjóð þann til styrktar
ekkjum og munaðarlausum hörnum Vest-
manneyinga þeirra, sem drukna eða hrapa
til bana, sem stofnaður var 1890. Sjóður
þessi er nú að upphæð hátt á 9 hundrað
krónur; hefir skipulagsskrá hans öðlast
staðfestingu konungs. Skipa-ábyrgðar..
sjóðurinn befir nú i nokkur ár veitt 2
þurfandi ekkjum dáinna félagsmanna 30 kr.
styrk á ári. Þá má eigi gieyma spari-
sjóðnum, sem Jón Magnússon var frum-
kvöðull að, og þegar hefir að miklu gagni
komið.
Ýmislegt fleira mætti telja, en eg læt hér
staðar numið.
Hkagraflrði 7. jan.
Nú er þetta helzt í fréttum:
Þessir bændur dánir i f. m.
Ólafur Ólafsson í Litluhlíð; Jónatan
Stefánsson á Ölduhrygg; Gunnlögur Tóm-
asson, Miðgrund.
Alt nýtir hændur.
Margar jarðir lausar úr ábúð. Búskapur
erfiður og dýr. Vinnukraftnr að minka
og verða dýrari. Mikið los á fólkmu.
Lausamenskan að vaxa, en fé safnast ekki
vitund meir en fyr hjá verkafólkinu,
meðan það var meira i vist. Enn þá
virðist, mér það eins margt ólöglega laust
sem fyr. Vesturheimshugurinn og truleysi
á landið glatar dug og framtakssemi manna
fyrir landið sitt.
Veðráttan afbragðsgóð, siðan með jóla-
föstu í dag rauð og þíð jörð. Good-
Templarar leika sjónleiki á Hofsós og
Sauðárkrók nú um tíma, stutta gamanleiki,
rétta handa börnum að horfa á. Fólki
þykir gatnan að þessn, enda er litið um
gamanið í sveitinni i skammdeginu. En
menninguna af þeim er vist eigi um að tala.
Oss vantar enn skáld, sem geti húið til
leikrit, sem tekið sé úr lifi þjóðarinnar
sjálfrar með kostum hennar og löstum,
henni til lærdóms og menningar. Að eins
að slikt. skáld komi sem fyrst.
Druknan.
Báti barst a, 4-manna-fari, miðviku-
dag 6. þ. m. frá Straumfirði á Myrum.
Þar druknaöi hinn alkunni dugnaðar-
maður Bergþór Bergþórsson,
71 árs að aldri. Þeir voru á leið til
selaveiða, en barst á við sker eittáleið-
inni. Þrír mennirnir komust af. B.E.