Ísafold - 13.04.1901, Blaðsíða 1

Kernur út 'ýmist Jeinu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
V/t doll.; borgist fyrir miðjan
jnlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
ntgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstræti 8.
XXYIII. árg.
Reykjavík laugardaginn 13. apríl 1901.
21. blað.
I. 0. 0. F. 824i98'/2
Forngripasaf nið opið mvd. og ld. 11—12
Lanasbókasafii opið hvern virkan dag
ki.12—2 og einni stundu lengur (tií kl. 3)
md., mvd. og Id. til útlána.
Okeypis lækning á spitalenum á þriðjud.
og föstud. kl. 11 —1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11—1.
Ókeypis tannlækning i húsi Jóns Sveins-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Tvisvar í viku kemur ísa-
fold úr þessu fram á liaust.
f Jarðarförfrú önnu Guð-
mundsdóttir, konu Sigurð-
ar Þórólfssonar búfræðings, hefst að
heimili hennar Laugaveg nr. 84 á
fimtudaginn kemur 18. april kl. 11 l/s.
Þaðan verður iíkið borið i Good-
Templarhúsið, og þar fer fram sorg-
arathöfn G.-T.; síðan verður það bor-
ið í kirkjuna. —1 Allir félagsmenn og
ýélagssystur eru beðnir að mæta, eink-
um meðlimir st. Bifröst Nr. 43.
Fyrir hönd st. Bifröst Nr. 43
Jón Ojeigsson. T)avið 0stlund.
Indriði Einarsson.
Frá útlöndum.
Svo lauk vopnahlénu með Búum og
Bretum, að ekkert varð af friðarsátt-
mála. Það er kent Chamberlain ráð-
herra. Hann herti á friðarkostum Kitch-
ener lávarðar, er yfirhershöfðinginn brezki
þar syðra, hafði viljað gera Búum —
vildi meðal annars ekki heita að lótta
af þeim hervaldsstjórn fyr en einhvern
tíma, er Bretum þætti tími til kominn.
Kjósa Búar heldur að láta strádrepa sig
en að ganga hinum á hönd. Endasvar-
aði Chamberlain svo þingfyrirspurn eft-
ir þetta, að þeim mundi ekki friður boð-
inn framar. En óhugur vaxandi á Eng-
landi út af þessum aðförum. Fullyrtu
og sumir, að erfiðlegar horfi fyrir liði
Breta þar syðra en uppi só látið; þeir,
Bretar, ráða öllum fréttaburði þaðan.
Frá Hollandi 2000 sjálfboðaliðar á leið
suður til fulltingis frændum sínum,
Búum.
Bandamenn telja sig nú hafa þá og
þegar gengið milli bols og höfuðs á
Filipseyjaskeggjum. Þeir haf’a náð á sitt
vald með svikum aðalforsprakka eyja-
manna, kappanum Aguinaldo, og liði
því er honum fylgdi. En óunnið er þó
eitthvað af uppreistarhernum.
Kínverjar þrauka enn við að skrifa
undir samninginn við Rússa um afsal
Mantsjúríu. Allir jarlar keisara höfðu
mótmælt því, nema Li-Hung-Chang
gamli.
Það reyndist sönn frótt, að Bogolepow,
kenslumálaráðherra Rússakeisara, lózt af
sárum eftir banatilræðið við hann
snemma f f. mán.
Skömmu síðar var öðrum mikils hátt-
ar manni í Pótursborg veitt banatilræði
Það var Pobjedenoszew, hinn nafnkunni
yfirsóknari kirkjustjórnarsamkundunnar
helgu, maðurinn, sem lengi hafa eignuð
verið flest kúgunarráð við annarlegatrú
(en grísk-kaþólska) og annarlegt þjóð-
erni á Rússlandi, fyrrum kennari Alex-
ander III. o. s. frv. Maður skaut 2—3
skotum inn ,um glugga á skrifstofu
hans, en hitti hann ekki. Maðurinn
náðist.
Fjöldi rússneskra nthöfunda og vís-
indamanna (79) hafa birta látið í þ/zk-
um blöðum mótmæli gegn barðýðgisat-
ferli stjórnarinnar rússnesku við stú-
denta þar, fyiir litlar sem engar sakir.
Um sömu mundir birti Times í Lund-
únum ávarp til Rússakeisara frá fjölda-
mörgum rússneskum háskólakennurum,
um að hefta kúgunarráð embættisvalds-
ins gegn öllum framfaratilraunum í
landinu. Hvorugt þetta mátti birta
innan endimarka Rússaveldis.
Tilræðið við Vilhjálm keisara í Brim-
um er nú fullyrt að ekki hafi verið nema
hógómi — meiðslið á kinninni alls eigi
af manna völdum, heldur hafi dottið á
hann þakhellubrot. En þó er látið sem
hór só um voðaglæp að tefla. Hann
vígði nýlega, keisarinn, hermannaskála í
Berlfn handa höfuðvarðarsveit sinni og
þurfti að varpa þar fram að vanda
ræðustúf, þar sem hann meðal annars
kvaðst treysta því, að höfuðvörðurinn
sparaði ekki byssustinginn, ef Berlxnar-
búar sýndu sig í einhverjum óskunda
eða óhlýðni við konung sinn (keisarann).
Hann lýsti því ennfrefnur í sömu ræð-
utini, að Þjóðverjar þyrftu ekki að hræð-
ast, þótt fjandmannalið umkringdi þá
hvarvetna, því guð væri bandamaður
þeirra. Flestir líta svo á, sem vaðall
þessi auki ekki veg keisara né traust
manna á vitsmunum hans.
Búist er við, að Salisbury lávarður,
yfirráðherra Breta, niuni verða að segja
af sór embætti þá og þegar, sakir heilsu-
brests. Hann hefir fengið nýrnaveiki,
enda er kominn töluvert á áttræðis-
aldur.
Kjósa átti til þings, fólksþingsins í
Danmörku, miðvikudaginn í dymbilviku,
(3. þ. m.), og var ekki annað sýnna en
að sneyðast mundi enn um hið örfáa
fvlgilið stjórnarinnar. Þingi var slitið
fám dögum áður, 30. f. m., að aflokn-
um fjárlögum, sem ráðaneytiö varð að
sætta sig við, svo meingölluð sem því
þótti þau vera, heldur en að veltast úr
völdum. En skattanýmælin fóru öll í
mola.
Þaö er til marks um gengi vinstri-
manna í Khöfn enn sem fyr, að ekki
komst nokkur hægrimaður í bæjarstjórn
þar, er kosið var 26. f. m., og munaði
þriðjung atkvæða — vinstrimenn fengu
15—16 þús. atkv., en hinir að eins
rúm 10 þús.
Holdsveikraspítalinn.
Mór hefir verið tjáð, að sá orðrómur
só stöðugt á reiki hór í bænum, að
holdsveikraspítalinn eitri sjóinn langt frá
ströndum út. Þessi fásinna hefir risið
svo hátt, að sumir þykjast hafa séð
holdsveikisbakteríurúti á Sviði! Og margt
fólk þorir ekki að vinna að fiskverkun
iuni við Kirkjusand. Er mór sagt, að
sumir beri mig eða aðra lækna fyrir því,
að hoidsveikissóttkveikja lifi í sjónum
með ströndinni fram alla leið inn til
bæjar.
Þetta er alt uppspuni og á engum
rökum bygt.
Alt afrensli frá Laugarnesspítalanum
fer norður í Viðeyjarsund og sjórinn við
Kirkjusand og þaðan inn til bæjar er
jafnsaklaus nú og áður en spítalinn kom.
Er því öldungis hættulaust, spítalans
vegna, að fást við fiskverkun hvar sem
er við ströndina á þessu svæði.
Rv. 12/4 1901.
G. Björnsson.
Á banasænginni.
Páskahugvekja.
Af orsökuna, sem mörgum Iesendum
ísaf. mun vera kunnugt, um hefir svo
atvikast, að eg hefi, siót.n 1 fyrra um
þetta leyti, fengið nokkuru nákvæmari
kynni en áður af Snæfellsnessýslu,
lært að þekkja þar ýmsxi, góða drengi,
og fengið, sumpart fyrir eigin sjón og
reynd, sumpart fyrir sögusögn áreið-
anlegra manna, vitneskju um skugga-
hliðar á lífinu þar, sem eg hafði enga
hugmynd um.
Ein sagan, sem þar gerðist fyrir
réttum séx árum, er svo eftirtektar-
verð, að mér finst skylda mín að láta
ísafold gera hana fleirum en mér að
íhugunarefni.
A útmánuðunum 1895 var sóknar-
presturinn að Staðastað, sira Eiríkur
Gíslason, einu sinni staddur að Búð-
um. þá færði maður þar í tal við
hann, að á bæ einum i prestakalli
hans væri veik stúlka og að meðferð-
inni á henni mundi vera mjög óbóta-
vant, svo að ástæða væri til að líta
eftir henni. Stúlkan hafði verið alin
upp á sveit, var nú orðin fulltíða
kvenmaður, en hafði orðið aumingi og
alt af verið ómagi.
Síra Eiríkur brá þegar við, til þess
að fá vitneskju um, hvernig ástatt
væri með sjúklinginn. Stúlkan lá í
fleti í baðstofunni og virtist vera þungt
haldin. Poki var ofan á henni.
Síra Eiríki datt í hug að forvitnast
um, hvort ekkert væri ofan á henni
snnað en pokinn. f>á kom það í ljós,
að ekki að eins var pokinn hið eina,
sem ofan á henni var, heldur hafði
hún og ekkert annað á að liggja en
heyrusl — ekkert breitt omn á heyið
undir sjúklinginn.
Prestur var að reykjx. En svo
megna fýlu lagði upp úr f etinu, þegar
við pokanum var hreyft, að hvernig
sem hann tottaði pípuna, etlaði hon-
um að slá fyrir brjóst. P! estur sá þá
þess óræk merki, að s úklingurinn
hægði sór þarna í fletið #íl baks og
kviðar.
Síra Eiríkur segir þá viðhúsbóndann,
að hann verði að sækja lækni til
stúlkunnar. f>að kvaðst bóndinn ekki
með nokkuru móti geta; hann fengi
ekki nógu mikið meðlag með stúlk-
unni til þess að leggja út í þann
kostnað. Prestur segir, að hann verði
þá að fara til oddyitans og fá tilþess
fé úr sveitarsjóði. Bóndi lofaði því.
Og það mun hann hafa efnt. Odd-
vitinn var tengdafaðir bóndans. En
úr læknisbjálpinni varð samt ekkert,
hvernig sem á því hefir staðið. Að
líkindum hefir annaðhvort þótt of
kostnaðarsamt fyrir sveitina að vitja
læknisins, eða oddvitanum hefir þótt
vissara eftir atvikum, að láta lækninn
ékki sjá þennan sjúkling á heimili
tengdasonar hans.
Svo dó stúlkan þá um vorið, 8. apr.
Nokkuru síðar kom síra Eiríkur út
að Búðum til þess að messa þar.
Kistan með líki stúlkunnar var þá
komin inn í kirkjuna og prestur var
beðinn að jarðsyngja hana um daginn.
Hann sagði að flytja kistuna út úr
kirkjunni, meðan á guðsþjónustugjörð-
inni stæði; svo gætu þeir talað um
jarðarförina eftir messu.
En þá neitaði bann að jarða, nema
líkskoðun færi fram áður. Svo var
sent til sýslumanns og hann skipaði
hlutaðeigandi lækni að skoða líkið.
Læknirinn, Gísli Pétursson, fekksér
til aðstoðar mann, sem nú er dáinn,
f>orstein Hjálmarsen að nafni. Hann
sagði síra Eiríki frá þeirri athöfn.
f>egar kistunni var lokið upp, var lúsa-
vargurinn á Iíkinu alveg hamslaus,
svo áfjáður að komast burt af því og
sótti svo fast á mennina, að þeim
veitti mjög örðugt að verjast, og að
minsta kosti annar þeirra tók það til
bragðs, að fara úr hverri spjör að of-
an, meðan hann var að fást við líkið,
Lækninum virtist »ekkert benda á,
að stúlkan hafi ekki dáið alls kostar
eðlilegum dauðdaga..........Innihald
magans sýnir, að stúlkan hefir ekki
verið fastandi, þegar hún dó. Að eins
sýna óhreinindin á kroppmxm og í
hárinu, að hún hafi verið miður vel
hirt«.
Svo beint úr hungri hefir hún ekki
dáið! Nóg er nú samt.
Síra Eiríkur gafst ekki upp við það,
að árangur líkskoðuuarinnar varð ekki
meiri en þetta. Hann þóttist sjálfur
hafa séð nóg til þess að sannfærast
um, að meðferðin á stúlkunni hefði
vsríð vítaverð, hvað sem líkinu leið.
Svo hann krafðist þess, að rannsókn
færi fram.
En þeirri rannsókn neitaði sýslu-
maður Lárus H. Bjarnason, af því að
læknirinn sá ekkert á líkinu.
Og hann gerði meira að segja ein-
kennilega tilraun, sem síðar mun
verða getið að nokkuru, til þess að
láta prestinn borga fyrir líkskoðunina,
og beitti við þá tilraun aðferð, sem
mun vera einsdæmi í embættissögu
þjóðarinnar. Osagt skal látið, hvort
hann hefir gert það í því skyni, að
venja síra Eirík og aðra presta í sýslu
sinni, sem líkt kynnu að vera skapi
farnir, af því, að vera að brjóta upp
á öðrum eins óþarfa og þessum — eða
hvort hann hefir gert það í einhverju
öðru skyni. En tilraunin mistókst
eingöngu fyrir afskifti amtmanns.