Ísafold - 13.04.1901, Blaðsíða 2

80
Saga þessi er sumpart bygð á munn-
legri söguaögn síra Eiríks Gíslasonar
við prófast sinn, síra Sigurð Gunnars-
son, sumpart á skriflegri frásögn hans,
sem eg hefi í höndnm, sumpart á em-
bættÍ8bréfi 3ýslumanns til hans dags.
20. júní 1895, sem eg hefi líka í hönd-
um. Enginn vafi getur á því leikið,
að sagan er sönn.
Vel veit eg það, að víða er farið vel
með snauða menn og aumingja á
þessu landi; svo er fyrir þakkandi.
En óvíðast er nokkur trygging fyrir
því, önnur en manngæzka húsbænd-
anna. Og mennirnir eru misjafnir.
Fyrir sex árum hefir að minsta
kosti einn sjúklingur hér á land; haft
þennan aðbúnað á banasænginni. Að
minsta kosti einn — en hver veit,
hve margir?
þetta gerðist fyrir sex árum. Hver
veit, hvort það er ekki að gerast á
hverju ári? Hver veit, hvort það hef-
ir ekki verið að gerast þessa dagana?
þessa dagana — þegar hver hátíð-
ar- og helgidagurinn hefir rekið ann-
an til endurminningar um starf Jesú
Krists meðal mannanna!
Eitt er víst, eftir þeirri reynslu, sem
fengin er 1 Snæfellsnessýslu:
Engin hætta sfafar af því fyrir hús-
bónda, þó að banasæng sjúklings sé
eingöngu heyruddi og þó að ekkert só
ofan á honum annað en einfaldur
poki. Ekki er heldur minsta hætta
á, að það varði neinu í reyndinni, þó
að lagst sé undir höfuð að veita dauð-
vona sjúklingi sjálfsögðustu hjálpina,
svo hann verður að hægja sér í flet-
ið sitt.
petta er gersamlega meinlaust og
hættulaust hér á landi.
Ritt getur verið viðsjárvert — get-
ur að minsta kosti varðað fjárútlátum
— ef einhver fer að ónáða yfirvald og
rekast í öðru eins og þessu.
Hreyknir megum vér vera út af
framförunum og menningunni og mann-
úðinni. Enda erum vór það líka.
Með góðri samvízku getum vér haldið
hátíðir kristninnar. Enda gerum vór
það líka. Hjartanlega megum vér
komast við út af allri vorri mann-
gæzku og umönnun fyrir olnbogabörn-
um lífsins. Enda gerum vér það líka.
Hvað er líka um að tala á þessu
landi, þar sem enginn er fátækur og
enginn á bágt — neitt líkt því sem
gerist í öðrum löndum! E. H.
Manntjón.
Af fiskiþilskipinu »Jósephine«,eign G.
Zoega, týndust 2 menn aðtaranótt
páskadagsinB, 7. þ. mán., í ofsaroki
og harðviðri. Reið afskapleg ólags-
alda yfir skipið, sem var statt 10 míl-
ur vestur af Yestmanneyjum, rotaði
einn manninn, kipti öðrum útbyrðis,
en meiddi 3 til muna— slengdi þeim
undir akkerisvinduna tveimur, en
einn slengdist aftur eftir skipinu og
náði þar í eitthvað að halda sér í.
Fleiri voru ekki staddir á þiljum uppi(
og var mildi, að þá tók ekki alla út.
Sá, sem rotaðist — af skipsbátnum,
sem losnaði úr tengslum og slengdist
á hann — heo Sigurður og var Ólafs-
son, hálf-fertugur maður, ættaður aust-
an úr Holtum, bróðir skipstjórans á
»JÓ8ephine«, Jóns Ólafssonar, ókvænt-
ur og barnlaus. Hinn var sunnan úr
Garði, bóndi þar, fertugur að aldri,
og hét porsteinn Finnsson; lætur eftir
sig konu og 3 börn.
f>á vildi og það hrapallega slys til
hér í fyrra kveld, að þrír hásetar af
fiskiskipinu »Björn« af Akranesi (B.
forv.) druknuðu af smákænu við
sjálfa skipshliðina. f>eir voru 9 á
kænunni á leið úr landi, og hvolfdi
henni fyrir það, að einn maðurinn
misti af sér hattinn og hallaði sér
út yfir borðstokkinn að reyna að ná
í hann. Sex tókst að bjarga á kaðli,
en hinir 3 druknuðu, tveir af Akra-
nesi: Jón Sigurðsson og Ouðmundur
Helgat-on, og einn úr Kjós: Hallgrímur
Guðmundsson fra Káraneskoti.
9
Presthólamálin.
Grein i 20. tölubl Isafoldar um Prest-
hólamálin verður ekki tekin trúanleg af
nokkrum manni, sem til þekkir, þar sem
meiri hlutinn af þeim, sem undir hana hafa
skrifað, eru einmitt sannleiksvitnin, sem hafa
verið dæmdir og stórsektaðir fyrir sakar-
giftir i vottorði um síra Halldór hróður
minn, og alt dæmt dautt og ómerkt, sem
þeir buðu eið sinn út á. Hvaða trúnað
verðskuldar það, sem slíkir menn segja,
þvert á móti yfirlýsing meiri hluta heimilis-
feðra í prestakallinu?
Þeir segja að yfirlýsingin í 51. tölubl.
Fjallk. frá öllum heimilisfeðrum að einum
undanskildum í A.smundarstaðasókn bafi
knúð þá til að birta sínar athugasemdir.
Halda þeir, þessir 10 menn, að þeim verði
trúað betur en ölium Ásmundarstaðasöf \uði
og meiri hluta heimilisfeðra i öllu presta-
kallinu? Halda þeir, að þeir verði álitnir
áreiðanlegri og óhlutdrægari en meiri hlut-
inn, eftir alt, sem á nndan er farið ?
En þeir segja nú lika með berurn orð-
ura, að þeir sem undir yfirlýsingunni standa
hafi eigi ritað n'ófn sín undir hana,
með öðrum orðum, að yfirlýsingin sé
fölsuð að nokkru eða öllu leyti. Ætli
þeir standi ekki jafnvel við þá sakargift
og sakargiftirnar um Halldór bróður minn,
sem þeir voru dæmdir fyrir ?
Þeir segja, að »ný-afstaðin málaferli® sé
ljósasti vottur þess, að samkomulagið hafi
ekki batnað í Presthólasókn. Eiga menn
þá að ala úlfúð og h&tnr til náungans,
eftir að menn hafa verið dæmdir fyrir það,
sem menn hafa misgert við hann ?
Að afstöðnum málaferlum og fullnaðar-
úrslitum dómstólanna ættn misklíðarnar að
jafnast fremur en viðhaldast, einkum þegar
þeir eiga i hlut, sem eru að afla sér vott-
orða um ráðvendni og kirkjurækni. —
í meiðyrðamálunum, sem ekkjurnar Sigur-
laug á Snartastöðum og Jóhanna á Grjót-
nesi fóru i við Halldór bróðir minn, gafst
þeim og hlutaðeigendum kostur á því fylsta
sáttaboði, sem þær gátu vænst eftir fyrir
milligöngu Björns Sigurðssonar á Ærlækjar-
seli, manns Yilborgar Guðmundsdóttur, og
Jóhönnu. Björn vildi sættast á það mál.
Halldór bróðir minn benti honum á, að
málið væri fyrnt, svo þeir hefðu ekkert
upp úr því, að halda því áfram, en þeir
trúðu öðrum betur og vildu ekki þiggja
sáttaboð bróður míns; þeir mega því þakka
sjálfum sér það, að í annað sinn eru mál
þau komin fyrir landsyfirréttinn
Samkomulagið fór batnandi milli Halld.
bróður mins og þessara manna, sem gáfu
vottorðið, sem eðlilegt var, þegar sá máls-
aðili, sem misgert var við, var sáttfús.
Halldór bróðir minn vissi vel, að þessir
menn voru æstir upp á móti honum.
Sáttfýsi þeirra við okkur sýndi sig í þvi,
að þeir umgengust okkur eins og ekkert
hefði i skorist, þeir þáðu hjá okkur góð-
gerðir og buðu okkur inn til sin, þegar
við komum til þeirra og Jón íngimundar-
son var nótt hjá okkur i fyrra vetur, og
hafði mörg fögur orð um ónæði það, sem
hann gerði okkur. Eg gekk þá úr rúmi
fyrir honum, því fleiri gestir voru. Er
þetta ekki vottur um hatnandi samkomu-
lag?
En svo kom afsetningarfregnin, og hún
fór með sáttfýsina.
Af þeim sem undir greininni standa er
einn, Yigfús Benidiktsson, sem við þekkjum
ekki að neinu, og er því óskylt þetta mál;
hann kom i sóknina *ftir að hróðir minn
var farinn frá embætti sínu. Annar, JDani-
el Illugason, er nýgiftur ekkju og telst ekki
sem bóndi fyr en i vor. Kona hans er á-
búandi á Blikalóni til fardaga og er i fri-
kirkjunni þangað til. Hinn þriðji, As-
mundur á Katastöðum, er ekki heldur vott-
orðsmaður, en hann er að launa Halldóri
hróður mínum það, sem hann gaf honum,
þegar hann rar aumingi og hjálparþurfi.
Helga Sæmundsdóttir í Leirhöfn hefur
aldrei átt í *einum »ófriði« eða »illdeilum«
við H. bróðir minn, en fyrir 17 árum var
ágreiningur milli manns hennar sál. Kristj-
áns Þorgrímssonar og H. bróður míns út
af trjáreka, sem þeir fyrir mörgum árum
voru ósáttir nm, og hefur þetta agn Iiklega
verið notað til að fá þetta vottorð hjá
Helgu, ekkju hans. Hún gaf mér í fyrra
vor vottorð gagnstætt því, sem hún gefur
nú.
Þessir menn þurfa ekki að hugsa sér,
að þeir ráði íullnaðar-atkvæðunum um
þetta mál; þeir geta ekki einu sinni talist
vitnisbærir um það, eftir vottorðin sælu
og alla sína framkomu við H. bróður minn.
Það vsrður meiri hluti heimilisfeðra í
prestakallinu, sem ræður því, hvort þeir
vilja vera í þjóðkirkjunni og taka Halldór
bróður minn fyrir prest, eða halda áfram,
að hallast aö frikirkjunni, sem þeir hafa
byrjað á og aldrei hefði komið til orða, ef
fí. bróðir minn hefði verið látinn taka
aftur við embætti sinu, eftir sýknudóm hans
í hæstarétti.
Almenningur dæmir eflaust hlutdrægnis-
lausara um það, hvað mikla sök H. bróðir
minn á í viðskiftunum við vottorðsmennina
nú, eftir að dómstólarnir hafa skorið úr því,
heldur en sá, sem stýrir pennanum í Núpa-
sveit.
Reykjavik 12. april 1901.
Guðrún BjarnardótUr.
íslenzkar vörur í Khöfn.
Svo segir í »Börsen« í Khöfn 28. f.
mán., að mjög iítið hafi verið um sölu
á íslenzkri vöru það sem af er árinu,
enda mjög lítið óselt frá f. ári, nema
2 stórir gufuskipsfarmar af saltfiski,
sem komu ekki fyr en á þessu ári,
og seldust treglega fyrir að eins 57—
58 kr. skpd. af stórum fiski, 44 kr.
smáfiskur, og ýsa 38 kr., sumt til Eng-
landB og hitt til Noregs.
Alls segir blaðið að fluzt muni hafa
frá lslandi árið sem leið um 75,000
skpd. af saltfiski; árið fyrir, 1899,
voru það 68 þús., og árið þar á und-
an 64 þús. Af þes3um 75 þús. fóru
hér um bil 22 þús. til Khafnar, 17
til Englands, 15 til Spánar, 12 til
Ítalíu og 9 til Norvegs.
Verðið segir blaðið að verið hafi 1
Khöfn þetta:
Stór saltf.hnakkak. 68—75 kr. (80hæst)
— — óhnakkak. 57—65 —
Smáfiskur . . . 40—43 —
Saltýsa.......... 38—40 —
Langa, söltuð . . 48—50 —
Nú hefi aflast illa í Noregi og er
það góðs viti fyrir sölu á íslenzkum
fiski, sem blaðið segir, að naumast
megi samt búast við að verði eins
góð og í fyrra, með þvf að kaupendur
stórsköðuðust á honum bæði í Noregi
og á Spáni og Ítalíu, enda verið
miklir gallar á fiskinum nær alstaðar
af landinu, hvernig sem á þvf stend-
ur.
Legið höfðu um áramótin 1500 sekk-
ir (ballar) af ísl. v o r u 11 óseldir í
Khöfn, mest norðlenzkri nr. 2, og
seldist fljótt nokkuð af henni á 52x/a
eyri, en lækkaði brátt. Fyrir hvíta
haustull gefið siðast 45 a., mislita
35 a.
|>að, sem óselt var af 1 ý s i um ára-
mötin, seldist mestalt á 34—34Y2
kr. tært, pottbrætt hákarlslýsi, og 35
gufubrætt, en dökt 29-—30 kr. síðast.
|>orskalýsi 31—32 kr. tært og 26—29y2
kr. dökt.
Mikið komið komið af s í 1 d frá
íslaDdi í vetur eftir áramót og selst
vel, 20—23 kr. stór netasíld og með-
alstærð 22—28 kr. tunnan. Kvartað
um slæman frágang, sem spilti verði.
Hátt verð á sauðakjöti, 46—48 eða
50 kr. tunnan, vegna óvenjumikils
verðs á fleski. En sauðargærur saltað-
ar í litlu gengi, seldust í vetur snemma
á 5 kr. vöndullinn (2).
Búist við lægra verði á œðardún en
í fyrra; varð þá í 13—14 kr. Sömu-
leiðis á selskinnum.
Fyrir tólg gefið 25 a. Tóuskinn tal-
ið engin líkindi til að seljist nálægt
því eins vel og í fyrra.
Strandbátur Sbálholt,
skipstj. Gottfredsen, kom hingað
miðvikudagskveld 10. þ. mán., beina
leið frá Khöfn; lagði á stað þaðan 3.
þ. mán. að morgni. Með því komu
kaupmennirnir Björn Guðmundsson,
Guðjón Sigurðsson (úrsmiður) og Jón
f>órðarson.
»Hólar« áttu að leggja á stað dag-
inn eftir, á skírdag, en koma við í
Færeyjum.
Húsbrunl,
Hinn 10. f. mán. brann timbur-
lbúðarhús Móritz trésmiðs Steinsen
á Syðra-Firði í Hornafirði til ösku á
stuttri stundu. Litlu sem engu varð
bjargað, nema rúmfatnaði og sumu
af íverufatnaði. Misti hann þar öll
matvæli sín og mikið af smíðatólum
og húsgögnum. Húsið mun hafa ver-
ið vátrygt; en iunanhússmunir ekki.
f>annig er ísafold skrifað þar úr ná-
grenninu.
Veðurathuganir
i Reykjavík, eftir aðjunkt Björn Jensson.
Apríl Loftvog millim. Hiti (C.) et- ct- <5 o cx c >-i sr æ Oif | Skymagn Urkoma millim. Minstur hiti (C.)
Mvll. 8 756,0 -3,4 N 3 3 -8,7
2 760,1 -1,0 NNE 2 3
9 763,7 -3,9 W 1 2
Fd.12.8 764,4 -9,5 E 1 1 -10,8
2 757,2 2,6 SE 1 5
9 754,7 0,1 SE 2 10
Fsdl3.8 739,5 3,6 SSB 1 10 9,7 -4,3
2 735,8 -1,3 8 1 10
9 730,5 -0,5 SSW 1 8
Þilskipaviðkoman.
Komin eru nú í þessari viku síðustu
fiskiþilskipin tvö, er hr. Asgeir Sig-
urðsson hefir keypt á Englandi, og
voru þeir fyrirþeim, Guðm. Kristjáns-
son og Geir Sigurðsson.
Lögfræðislegur leiðarvísir.
Er alþingisseta atvinnustarfi ?
Sv.: Nei. Ekki fremur en að vera i
sýslunefnd eða amtsráði. Ferðakostnaður
og dagpeningar þingmanna er ekki ætlast tip
að sé nema fyrir útlögðum kostnaði.
Hafa allir leiguiiðar rétt að fá borgun
fyrir jarðabætur?
Sv.: Það fer alt eftir skilyrðum þeim,
er til eru tekin í 20. gr. ábúðarlaganna
(12. jan. 1884).
Hvert eiga leiguliðar á kirkjujörðum að
snúa sér um endurgjald fyrir jarðabætur,
þegar þeir fara burt af jörðinni ?
Sv.: Til prestsins, hafi fullnægt verið
fyrirmælum fyrnefndrar greinar, og ber
honum þá að sjá um, að leiguliði fái það,
sem honum ber, af brauðinu, — með lán-
töku eða öðruvisi.
Nýkomið í verzlun
W. Ó. Breiðfjdrðs
ljómandi falleg svuntu- og kjólatau,
mikið úrval. Hvít gardínutau af
mörgum teg. Sjöl, borðteppi og m.
m. fl.
Ennfremur fáheyrt ódýr og falleg
KORT af öllum tegundum.
Forretningst'orbindelse
onskes
En Kobenhavnsk Forretning baseret
paa Export fra Danmark onsker For-
bindelse med en solid Forretning paa
Island. Billet mrk. ioo bedes snar-
est indlagt paa Bladets Kontor.