Ísafold - 28.08.1901, Blaðsíða 1

Kemur út- ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/a doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstræti 8.
Reykjavík miðvikudaginn 28.. ágúst 190t.
00. blað.
Auglysing.
Við verzlanir undirskrifaðra á Búðam, í Ólafsvík,
Stykkishólmi, Búðardal, Skarðstöð, Platey, Patreksfirði,
Bíldudal, Þingeyri og Haukadal verða frá nýári 1902
greiddLir 5°/o v e x t i r af inneignum og teknir 5% vextir
af skuldum — hvoi ttveggja miðað við 50 kr. upphæð og
þar yfir. Vextir reiknast af upphæð þeirri, er stendur
við jhver árslok, og tilfærast í fyrsta sinn 31. des. 1902.
f ágúst 1901.
pr. Aktieselskabet N. Chr. Grains Handel
Holgev Adolph.
pr. Islandsk Handels & Fiskerikompagni Aktieselsk.
Pétur A. Ólafsson.
pr. pr. Leonh. Tang- Sæm. Haíldórsson.
Ami Riis. P. J. Thorsteinsson & Co.
Villa var i þessari augl. í síðasta bl.: vantaði nokkur orð.
XXVm. árg.
I. 0 0. F. 838309
Forngripas. opið rad., mvd. og ld. 11—12
Lanasbókasafii opið hpern virkan dag
ki. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og Id. til útlána.
Okeypis lækning á spítalenum á þriðjud.
og fostud. kl. 11 —1.
Ókeypis augnlfcekning á spítalanum
fyrsta og þriðja þriðjud, hvers mánaðar
fe. 11—1.
Ókeypis tannlækning i húsi Jóns Svems-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kí 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
jgjgT Nýir kaupendur að
ísafold
29. árg., 1902.
fá í kaupbæti
Vendettu alla
um 40 arkir aiis
og auk þess söguna ,
I heljar greipum,
það sem út verSur komið um áramót,
á að gizka 12—16 arkir.
Sögur þessar báðar eru heimsfrægar
skáldsögur. Af Vendettu seldust
200,000 eintök í Vesturheimi á örstntt-
um tíma.
Sjálft er blaðið, ísafold, hór um bil
helmingi ód/rara, árgangurinn, en önn-
ur innlend blöð yfirleitt, eftir efnismergð.
Forsjálegast er, að gefa sig
fram sem fyrst með pöntun á blaðinu,
áður en upplagið þrýtur af sögunni. —
Þetta eru hin mestu vildarkjör, sem
nokkurt fsl. blað hefir nokkurn
t í m a boðið.
Kommgsávarpið.
í ávarpi því til konungs, sem efri
deild alþingis samþykti í einu hljóði
þingslitadar h- n og prentað er hér í
blaðinu, er i .... væmlega þrædd sú skoð-
un á stjórnarskrármálinu, sem ísafold
hefir fram haldið undanfarnar vikur.
Efri deild segist sannfærð um, »að sú
breyting á stjórnarskipun vorri, sem
farið er fram á í frumvarpi þessu, feli
í sér umbætur á stjórnarfari voru, sem
munu reynast oss mikilvægar og heilla-
vænlegar og bezt samsvarí högum
vorum, eftir þeim skilningi á sambandi
voru við Daumörku, sem hingað til
hefir verið haldið fram af stjórninnin.
Með þessum orðum er mikið stað-
hæft. En fráleitt eru það neinar ýkj-
ur, að allir sanngjarnir menn, sein
skyn bera á málið, séu efri deild sam-
dóma í þessu efni. Sérhver krafa frá
þjóðinni hefir verið tekin til greina,
að svo miklu leyti, sem kröfunum hefir
verið haldið á þeim samningagrund-
velli, er stjórnin hefir afmarkað, þeim
grundvelli, að láta ekki frumvarpið
fara í bága við skilning stjórnarinnar
á sambahdinu tuilli íslands og Dan-
merkur. Enginn maður hefir enn orð-
ið til að benda á, að nokkru atriði
væri slept, sem að öðru leyti sam-
þýddist -þessum samningagrundvelli og
að hinu leytinu trygði réttindi og vald
þings og þjóðar.
Mjög mikil líkindi eru til þess, að
nú hafi verið hitt á það fyrirkomulag,
sem er þjóð vorri hentugast, eins og
enn er ástatt fyrir henni, meðan hún
er í margra augum of smávaxin og fá-
tæk til þess að standast dýrt og um-
svifamikið stjórnarbákn. En hvað sem
því líður, virðist hitt vera ómótmæl-
anlegt, að nú hefir tekist að finna það
fyrirkomulag, sem hentugast er og
lang-tryggilegast fyrir vald þings og
þjóðar, meðan ekki breytist skilning-
ur þeirra. sem vér eigum við að semja,
á stjórnarskipulegu sambandi land-
anna.
|>á kemur annað stóratriðið í þessu
merkilega ávarpi. Efri deild telur
sér skylt að láta þess jafoframt getið,
»að hin íslenzka þjóð hefir aldrei ver-
ið fyllilega ánægð með það fyrirkomu-
lag, sem bygt er á þessum skilningi«,
og að það sé sannfæring hennar, »að
sú skoðun sé enn ríkjandi hjá þjóð
vorri, að stjórnarskipun Islands sé þá
fyrst komin í það horf, er fullkomlega
samsvari þörfum vorum, þegar æðsta
stjórn landsins í hinnm sérstaklegu
málefnum þess er búsett hér á landi«.
Með skýrari orðum er ekki unt að
láta það uppi, að vér skoðum ekki
frumvarp það, sem nú hefir verið sam-
þykt, nein fullnaðarúrslit á stjórnar-
skipunarmáli voru, þó að það verði að
lögurn. Með skýrari orðum verður
það ekki tekið fram, að vér erum að
keppa að alinnlendri stjórn, þó að vér
viljum sætta oss við það, sem nú hefir
verið samþykt, ef meira fæst ekki,
amiaðhvort vegna þess, að stjórnin
sér sér ekki fært að bjóða meira, eða
vegna hins, að þjóðin vill ekki leggja
á sig stórum auknar stjórnarbyrðar.
Hvernig ætti nú stjórnin að misskilja
þingið á þann hátt, sem andstæðingar
vorir hafa verið að gera ráð fyrir?
Hvernig ætti hún, með þetta ávarp í
höndunum, að fara að ímynda sér, að
állar stjórnarbótaróskir þjóðarinnar séu
f frumvarpinu fólgnar? Halda þeir þá,
að stjórnin sé fábjáni? Eða hvers
vegna ætti hún ekki að geta skilið
mælt mál?
Vér leyfum oss nú að fara þess á
leit við alla skynjandi menn á land-
inu, sem hafa hæfileika til að hugsa
málið msð stillingu, hvort þeim virð-
ist sem afturhaldsliðið hafi farið hyggi-
lega að ráði sínu, hvort það muni í
raun og veru hafa verið að reka er-
indi þjóðarinuar, þegar það barðist
gegn því með hnúum og hnefum og
fekk því afstýrt, að neðri deild sendi
konungi slíka yfirlýsing sem þessa.
Gat það á nokkurn hátt spilt málstað
vorum, að alt alþingi kæmi sér sam-
an um að skýra stjórninni frá þessu í
eindrægni og bróðerni?
jpriðja mikilvæga atriðið í ávarpi þessu
er sú yfirlýsing efri deildar, að hver
svo sem afstaða stjórnarinnar til máls-
ins kunní að verða, »þá mundi það að
sjálfsögðu greiða mjög fyrir framgangi
málsins og heillavænlegum úrslitum«,
ef nú þegar yrði skipaður sérstakur
ráðgjafi fyrir ísland, er semdi um mál-
ið við alþingi á aukaþinginu.
Sannleikurinn er sá, að með engu
móti verður sagt, að sanngjarnlega sé við
oss breytt af hinni nýju stjóro, svo
framarlega sem vér eigum enn að
semja um málið á sama hátt og að
uudanförou. |>að verður naumast tal-
ið sæmilegt, að neyða oss til að semja
við iandshöfðineja einan, mann, sem
aldrei getur svarað með neinni vissu
um vilja stjórnarinnar, ef nokkur vafa-
atriði koma upp, þó að hann vildi
það, sem hann ekki vill, mann, sem
vitanlega hefir alt af róið öllum árum
að því að samningar tækjust ekki, og
samt sem áður lýst yfir því, að það
væri barnaskapur að semja ekki, mann,
sem afsegir á þinginu í sumar að koma
með nokkurar breytingartillögur við
málið f því skyni að gera það aðgengí
legt fyrir sjórnina, en talar svo á
næsta þingi á undan, sem hann vildi
fyrir hvern mun að inálið næði fram
að ganga. f>að væri gabb og hneyksli,
að senda þinginu enn slíkan mann
einan til samninga um það stórmál
landsins, sem öll þess velferðarmál
standa að meira eða minna leyti í sam-
bandi við.
f>ess er mikillega að óska og vænta,
að ávarpið hafi þ>inn árangur, sem til
er ætlað:
að stjórnin íhugi nú vandlega, hvort
hún ekki sór sér fært að slaka svo á
ríkistengslunum, að vér getum fengið
alinnlenda stjórn í éérmálum vorum,
hve nær sem þjóðin telur sér fært að
taka á sig þær byrðar, sem því eru
samfara, hvort sem það verður nú eða
síðar, og láti uppi afdráttarlaust skoð-
un sína á því efni;
að hún tjái sig þess al’oúna, að stað.
festa það frumvarp, sem samþykt
hefir verið, svo framarlega sem hún
sér sét ekki fært að raska neitt sam-
bandinu milli landanna, eða þjóðin
treystir sér ekki til að taka á sig aukn-
ar stjórnarbyrðar; og
að hún fái skipaðan sérstakan ráð-
gjafa fyrir ísland nú þegar eða að
minsta kosti fyrir næsta aukaþing,
svo að hann geti samið við þingið
fyrst og fremst um stjórnarmálið, en
því næst um önnui* velferðarmál þjóð-
arinnar, sem svo brýn þörf er á að fá
hrundið áfram tafarlaust.
Geri hún þetta, þá eru ófriðaröld-
urnar með þjóðinni lægðar á svip-
stundu. f>á verður tafarlaust friður í
landinu og þjóð og þing geta farið að
vinna af alefii að velgengni landsins
og menningu allri.
Geri hún það ekki, verður auðvitað
að halda uppi baráttunni gegn aftur-
haldsöflum þjóðarinnar, þangað til þau
eru brotin á bak aftur.
Sendinefnd
Samdægurs lagði á stað með póstskip-
inu sendinefnd frá afturhaldsliðinu á
þingi, þeir Hannes Hafstein sýslumaður
og Tryggvi Gunnarsson bankastjóri, á
fund stjórnarinnar í Khöfn, til að reyna
að bæta (!) fyrir stjórnarskrármálinu.
Sumir segja, að 3. maður í nefndinni
hafi verið dr. Finnur Jónsson, erindrek-
inn frá Khöfn, er verið hefir í ráðum
með stjórnarbótarfjöndum hér í sumar.
Með skrautritað' skjal fóru þeir frá
flokknum til stjórnarinnar, undirskrifað
af flokksbræðrum sínum á þingi, (nema
hinum konungkjörnul). Innihaldinu
auðvitað haldið leyndu, eins og líka
bezt á við um þannig undirkomin
»dókumeut«.
Alþingi var slitið
í fyrra dag kl. 4.
Gufuskip »Kronprindsesse Viktoria*
kom á fimtudaginn var frá Leith.
með steinolíu, kol o. fi. vörur til verzlA
»Edínborg«.