Ísafold - 19.10.1901, Blaðsíða 3

Ísafold - 19.10.1901, Blaðsíða 3
275 Alkunnugt er, að drykkjumönnum er miklu hættara við en öðrum að veikjast af næmum sjúkdómum, og var þess getið á þessum fundi í Vín, að þegar kýlapestin (svarti dauði) gerði vart við sig í Vín, þá var eini mað- urinn, sem lifði sóttina, þeirraerhana fengu, bindindismaðurinn dr. Pöch. f>ess var og getið þar (á fundinum) að ensk lífsábyrgðarfélög hefðu komist að þeirri niðurstöðu, að dánarhlutfall meðal bindindismanna væri nær þnðj ungi lægra en alment gerist. Sviss neskir læknar skýrðu svo frá, að þar (í Sviss) væri tíunda hvert mannslát meðal karlmanna talið stafa af áfengi. Og líkt var ætlað á að hlutfallið mundi vera á þýzkalandi og í Aust- urríki. Hjartaveikindi eru í engum bæ í heimi eins algeng og í Munchen, en þar er öldrykkja svo afskapleg, að 590 pottar af öli (bjór) koma þar um ár- ið á hvert mannsbarn, karla og kouur, unga og gamla. f>að kom fundarmönnum saman um, að svo illa setn áfengið fært með melt- ingarfæri manns og öunur líffæri þeim skyld, þá yrði þó heilinn langverst úti allra líffæra mannsins. Veikindi á geðsmunum stöfuðu af 2/5 hlutum af áfengisnautn; 20,000 viskertra manna á Prússlandi eiga ólán sitt upp á á- fengið. »OIvanin er ekkert annað en bráða-geðveiki. Gerum ráð fyrir, að vér hefðum aldrei séð ölvaðan mann, og að oss væri ókunnugt um áhrif á- fengisins, en hittum fyrir einhvern kunníngja vorn í því ástandi,' að hann reikaði, talaði óráð, hefði ekkert vald á sjálfum sér, hefði í frammi ofbeldis- verk og dytti loks um sjálfan sig rænu- laus; mundum vér þá ekki ganga að því vísu, að hann væri vitskertur? Og vér mundum hafa þar alveg rétt fyrir oss«. En svo skaðleg sem bráðasýkin af áfenginu er, þá er hin langvinna á- fengissýki raunar enn háskalegri, enda miklu algengari. þeir skifta mörgum hundruðum, er áfengið rekur beint út í dauðann, og mörgum þúsundum þeir, sem það gerir að glæpamönnum; en þó er minna um þá vert en þau mörg hundruð þúsund, sem dagleg öl drykkja fer með andlega og líkam- lega. það stendur enn óhaggað, þeíta eem Darwin gamli sagði: »Fyrir athuganir sjálfs mín, föður míns og afa, er ná langt yfir heila öld, hefi eg komist til þeirrar sann- færingar, að enginn hlutur valdi öðru um eins mótlæti, eymd og volæði í heiminum eins og nautn áfengra drykkja*. Vér verðum sem sé að gæta þess, að það er langur ferillinn frá fyrstu ölvaninni og til glæpaverk3 eða sjálfs- morðs, frá fyrsta teignum til sjúkra- hússins eða vitfirringastofnunarinnar, og að óteljandi sægur kvenna og barna ber sín mein og hörmungar fyrir löst og heilsutjón einstakra manna. Hve margir gjalda eigi þess, að feður þeirra voru drykkjumenn. þar sannast það vissulega, að synd- ir feðranna koma fram á börnunum í þriðja og fjórða lið. Drykkjutízkan hefir á öldinni sem leið snúist upp í verulegt ófrélsi. Hún hefir orðið að kvöð eða fargi, sem fáir hafa kjark til að hrinda af ser. Bf einhver segist ekki reykja, þá er ekki fengist neitt um það; en segist einhver ekki drekka, þá er eins og menn lineykslist á því. Bn miklu er sá maöui frjálsari í raun og réttri veru, sem ekki lýtur drykkjutízkunni, heldur segir blátt áfram, eins og er, að hann sé ekkert þyrstur eða að hann hafi ímugust á áfengi. — Annars er maðurinn hin eina skepna skaparans, sem drekkur þegar hana þyrstir ekki. þetta er að mestu aðalinnihald hug- vekju eftir einn lækninn, sem fyruefnd- an fund sótti í Vín, dr. med. M. Hirschfeld. Os8, sem alvanir erum bindindis- fræðslu, er raunar fátt af því ný kenning. En hitt er það, að ó- hægra eiga bindindisóvinir með að telja fáfróðum trú ura, að kenningar vorar sóu ofstæki, heimska og hógómi, þegar það vitnast hvað eftir annað, að þær koma alveg heim við það sem lærðustu sérfræðingar í þeirri grein flytja á allsherjar-málfundum vísinda manna, og enginn treystir sór þar til að hrekja. Úrslit stjórnarskrármálsins i efri deild í sumar. I grein um stjórnarskrármálið á þingi í sumar eftir prófessor Finu Jónsson, sem prentuð er í »Þjóðólfi« 12. þ. m., segir prófessórinn meðal annars, að »það hafi verið glæpi næst, að fara svo að undir þeim kringumstæðum«, eins og efri deild fór að, er hún samþykti stjórn- arskrárfrnmvarpið 13. ágústm. í sumar, og að sór só »fullkunnugt, að sumir efri deildarmenn greiddu atkvæði með frum- varpinu með hálfum huga«. Liklega er mór óhætt að fullyrða það, að mér hafi verið kunnugra en prófessornum um fylgi samdeildarmanna minna með frum- varpinu, og eg staðhæfi það, að prófess- órinn fer hór með ósatt tnál, er hann gefur það í skyn, að sumir efri deildar- menn, er greiddu atkvæði með frum- varpinu, hafi gert það hika.ndi. Vér 6 efrideildarmenn, er fylgdum fram stjórn- arskrárfrumvarpinu, áttuni fund um malið sunnudagsmorgttninn 11. ágúst kl. 9—11, ogaftur máttudagsmorguninn 12. ágúst kl. 8l/a. Var þá afstaða máls- ins íhugitð og rædd ítarlega, og voru þá allir þessir 6 þingmenn liiklaust sammála um það, að sarnþykkja frum- varpið. Fyrir þingfund 13. ágúst átti eg tal við alia þessa samdeildarmenn mína, þó að vér þá eigi hóldum fund, og var þá vilji þeirra allra hinn sami t' málinu. A þingfundinum 13. ágúst hólt Sigurður próf. Jensson ræðu í mál- inu, og gjörði grein fyrit- sínu atkvæði; mun prófessor Finnur ekki finna neitt hik eða hálfvelgju í ræðu þessari, en við hinir fylgismenn málsius vorum henni í öllum greinum samþykkir. — Prófessórinn vill gjöra oss 6 efri deild- armenn að glæpamöunum fyrir framkomu vora í 8tjórnarskrármálinu. Það tekst honttm nú að vísu ekki, — um það er eg fullvisá —:j en þatts er gjörðin hiu santa. Fréttin ttm ráðaneytisbreyting- una i Danmörku barst hingað 5. ágústm. 8 döguut síðar var stjórnarskrárfrum- varpið samþykt til fullnustu í efri deild. Eg get fullvissað prófessórinn um það, að vér notuðum þessa viku til þess að athuga málavexti innvirðulega, og að vór hröpuðum að engu. Vér höfðum privat-fundi nálega á hverjum degi, stundum 2 á dag, og vór leituðumst við að gjöra oss alla afstöðu málsins og öll atvik þess svo ljós, sem unt var, og oss þótti það þá horfa þannig við: Stjórnin, sem nykomin er að völdum, er ókunnug málittu, og hefir að sjálf- sögðu eigi tekið neina stefnu í því eða skapað sór ákveðna skoðutt um það; vér gátum þv/ eigi með neinni vissu spáð um þær bætur á stjórnarfarinu, sem hún kynni að vilja láta oss í tó, og allra líklegast þótti oss, að hún mundi í þessu efni feta í fótspor hinnar fráfarandi stjórnai, setn hafði tjáð sig hlynta hreyt- ingum á stjórnarskránni innatt vissra takmarka. A hittn hóginn höfðum vér enga stefnuskrá í máliuu aðra en þá, sem felst í frumvarpi voru, er ltafði öðl- ast nokkurt verulegt fylgi; 10-manna- frumvarpið Itafði að -eg ætla mjóg lítið fylgi, þegar öllu var á botninn hvolft, enda hafa höfundar þess nú þegar slept einu aðal-ákvæði þess, ákvæðinu um Hafnar-ráðgjafann; agnúarnir á þessu frumvarpi voru sýndir ljóslega undir umræðunum í neðri deild, og Isafold hefir krufið það til mergjar. Fyrir þessa sök var eigi annað tiltækilegt en að halda fram frnmvarpi voru, þnr sem ekkert annað nýtilegt prógramm var fyrir hendi, er meiri hluti þittgmanna fvlgdi. Málið var nú komið á þann rekspöl, að það áleizt nauðsynlegt, aðþaðkæmi und- ir atkvæði. þjóðarinttar, en euga von gátum vér haft um upplausn alþingis og aukaþing að súmri, nema því að eins að fruntvarp vort væri samþykt. Yér viðurkendum það, að þjóöin hefði stöð- ugt óskað enn frekari umbóta á stjórn- arfarimt, og þess vegna var það þá þeg- ar (fyrir 13. ágúst) ákveðið, að geta þess skýlaust i ávai'pi til konttngs, og það var gert (sjá Avatp Ed., Alþt. C. 819. bls.). Vér þóttumst rnega búast við svari upp á ávarpið, og þá einnig upp á þann kat'la þess, er að þessu lýtnr. Það fer þá eftir svarinu, hvort ástæða verður til að breyta stjórnar- skrárfrumvarpinu á aukaþinginuað sumri. Só stjórn vot' tilleiðanleg til, að sam- þykkja frekari umbætur á stjórnarfarinu, en fruntvarp vort inniheldur, mun hún lýsa því yfir í svarinu upp á ávarpið, og má þá breyta frumvarpinu eftir því. Ef á hirtn bógintt frumvarpið hefði eigi verið saniþykt í sutnar, er eigi annað líklegra en að máliö hefði legið í þagn- gildi til alþingis 1903, alt starf þings- ins í sumar að málinu orðið ónýtt, og vér staðið í sömu sporum í þingbyrjun 1903 í þessu máli, eitts og vór stóðum við byrjutt síðasta þings. Þannig horfði málið við fyrir oss síð- ustu vikttna fyrir 13. ágúst í sumar. Enginn af oss 6 mun kannast við, að vór höfum drýgt glæp með atkvæðagreiðslu vorri, og eg fyrir mitt leyti er eutl sann- færður um, að aðgjörðir vorar í málinu voru eftir ölhtm atvikum róttar. Rvík, 14. október 1901. Kristjdn Jónsson. ------- m > «3»-- Bæjarstjórn Keykjavíkur. Af alþýðustyrktarsjóði var á fundin um í fyrra dag veittur styrkur 20 per- sónum, 10 kr. hverri. Til að lengja Lindargötu var sam- þykt að kaupa Eyjólfsstaðabæ og lóð, um 1270 ferh.álnir, fyrir 350360 kr. Til að taka þátt í að semja \erð- verðlagsskrá fyrir kaupstaðinn var kosinn docent Eiríkur Briem. Til vegalagningar að Aldamótagarði var ályktað að veita 200 kr. Nokkur aukaútsvör gefin eftir eða niður feld. Veganefndarmenn báðust lausnar úr veganefnd. J>að var veitt frá næsta bæjarstjórnarfundi. Samþyktar brunabótavirðingar : hús Odds Gíslasonar málfærslumanns við La-ufásveg 11,030 kr.; Ástráðs Hann- essonar við Lindargötu 5975 ; Gísla þorkelssonar við Laugaveg 4145; Gísla kaupm. Björnssonar við Laugaveg3075; Bened. Jónssonar sótara við Skóla- vörðuðtíg 2329; Magnúsar Pálssonar við Laufásveg 2265 ; þorkels Eiríks- sonar á Sauðgerðislóð 1745. Hroðalegt ölseðisverk varð maimi á norðar i Skagafirði i haust í réttum, Hvolleifsdalsrétt: hann beit af manni eyrað. Hað var bóndi úr Sléttuhlið, sem verkifi vann. Eyrað fanst daginn eftir, og er mælt, að Magnús læknir í Hofsós geyrni það spíritus, og að lagsbræður hafi sæzt upp á það daginn eftir, að eyrabitur borg- aði binum 20 kr. fyrir eyramissinn. Þetta er Isafold skrifað úr héraðinu. „Norður(a<nl“ Fyrsta tblað *Norðurlands«, dags. 1. þ. m., barst hingað með síðasta pósti. það byrjar á snjöllum ljóðum eftir síra Matthías Jochumsson, ogerþetta 1. erindið: þú fjórðungnr sem fyltir landið hálft í fyrri tíð, þú bjarta Norðurland! Frá elztu tíð þú áttir með þig sjálft, og utan frá ei þektir haft né band; nú hímir þú við hafsins kalda sand, sem hreld og gömul, særð og rúin álft«. í ávarpsgrein blaðsins segir ritstjór- inn, herra Einar Hjörleifsson, meðal annars: »En‘ hvað sem ágreiningsmálunum líður, vona eg að þau mál verði svo mörg, er allur þorri skynbærra rnanna geti unnið að í bróðurlegri samvinnu við blaðið og tekið umræðunum um það með ánægju, að tilveruréttur »Norðurlands« verði eigi véfengaur. — Deilurnar sru að verða svo miklar hér á lattdi, að öll þörf er á því, að vér gerurn oss það sem ljósast, að það eru ógrynnin öll, sem vér erutn 1 raun og veru sammála um, verðum ráðnir í að hafa það jafnan hugfast, að þótt baráttan sé óhjákvætnileg, þá er þó samvinnan margfalt dýrmætari. Geti »Norðurland« orðió til þess, að halda þessari hugstin betur vakandi en hún nú virðist vera, þá á það sannarlega erindi til þjóðarinnar. Og á þ a ð vill hið nýja blað leggja alla þá stund, sem það hefir vit á«. Meðal stuðningsmanna sinna, þeirra er rita ætla í það, telur blaðtð þá Pál amtmann Briem, Guðm. lækni Hann- esson, sfra Matth. Jochumsson, síra Jónas prófast á Hrafnagili, Stefán al- þingismann á Möðruvöllum, Ólaf alþm. Briem, og ýmsa fleiri. Blaðið er vikublað og kostar 3 kr. Mikil karlmenska. Norskur skipstjóri af kaupfari hérá höfninni, Aamundsen, gekk laugar- dagskveldið að var hér úr bænum inn með sjó inn fyrir Laugarnes, með því að skip hans lá inni í Viðeyjarsundi, og ætlaði að láta sækja sig fram í skipið, en varð fótaskortur þar á bökkunum, hrapaði niður í fjöruna í myrkrinu og lærbrotnaði. Enginn heyrði köll hans og lá hann þar alla nóttina í klettaskoru í fjörunni fyrir neðan flæðarmál, svo að sjór féll yfir hann upp fyrir mitti með flóðinu síð- ari part nætur. þegar komið var langt fram á dag á sunnudaginn, varð sjúkling frá Laugarnesi, er var að leita sér að skelfiski, gengið fram á hann. Hann var þá enn með fullri rænu og meir að segja furðu hress. Frostlaust hafði að vísu verið um nóttina; en kalsaveður þó með hragl- anda. Hann var fluttur hingað í sjúkrahús bæjarins og er nú á góðum batavegi. Kona hans var úti á skipinu, og hélt hún og skipvérjar aðrir, að hann hefði náttað sig hér í bænum, svo að ekki var undrast Deitt um hann. Skagafirði 20. sept. Tíðarfar í sumar ágætt og hey alment mjög góð og mikil. Heilsufar mjög gott,, I almæli er, að veiki sú, sem fyrst var Sigurði lækni Pálssyni talin að vera skar- latssótt og einangruð setu slík, hafi alls ekki verið skarlatssótt, og er Magnús læknir í Hofsós meðal annars borinn fyrir þeim, en hann var um tíma í stað Sigurð- ar á Sauðárkrók, meðan Sigurður var á Akureyri. Fremnr afla-litið i sumar á firðinum, siðan i rniðjum júli. Aður mikill afli rúman mánuð. Fugl-afli mikill við Drangey i vor.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.