Ísafold - 19.10.1901, Blaðsíða 1

Ísafold - 19.10.1901, Blaðsíða 1
Kemur út ýmist einu sinni eða tvisv. í vikn Verð árg. (80 ark. minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða l»/» doll.; borgist fyrir miðjan júli (erlendis fyrir frián.) ISAFOLD. Uppsögn (skvifleg) bnndin við áramót, ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 1. október. Afgreiðslustofa blaðsins er Austurstrœti 8. XXVIII. árgjj Keykjavík laugrardayinn 19. okt. 1901. |j |69. blílð. Biðjið ætíð um OTTO MONSTBD’S DANSKA SMJ0RJJKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin. Fæst hjá kaupmönnum. I. 0. 0. F. 83I02581/,, III._____ h'orngripas. opið md , mvd. og ld 1 l—12 Lanasbólcasafh opið hrern virkan dag ki. 12—2 og einni stundu lengur ítil kl, 3) ffid., mvd. og ld. t.ij útlána. Okeypis lækning t. spítalennm á þriðjud. og föstud. kl. 11 —I. Ókeypis augnlækning á spitalanura tyrst.a og þnðja þriðjud. hvers niánaðar fe. 11-i Ókeypis tannlækning i búsi Jóns Sveins- sonar hjá kirkj,unni i. og 3. mánnd. bvers mán. kl. 11 — 1. Landsbankinn opinn hvern virkan dag k. 11—2. Hankastiórn við kl. 12—1. Háseta á fiskiskip ráðum við undirritaðir, fyrir næstkom- andi útgerðartíma (1902), upp á hálf- drætti og mánaðarkaup. Atvinnan borgast að öilu ieyti í peninprum. Menn smu sér til Sigfúsar Bergmann í Hafnarfirði, sem gefur nánari upp- lýsingar og semur um vistráðin. Bíldudal í ágúst 1901. P. J. Thorsteinsson & Co. Heiniastjórnar-lijalið. Aðalráð afturhaldsliðsins til að blekkja lýðinn og villa honum sjónir er, að kenna honum hin og þessi orð- tæki, er ætlast er til, að hann skilji svo og svo, jafnvel ah öðru vísi en efni eru til eða vit er í, en þurfi ekki annað en slá fram og hafa yfir, hve nær sem minst er á það eða það mál, er þau eiga við. f>au eiga að fela í sér heila stefnuskrá og ekki að þurfa annað en nefna þau til þess að vita alt, sem vita þarf um málið. Eitt þess kyns orð er »heimastjórn«, og þá eiunig andstæði þess »Hafnar- stjórn«. Hver sem æpir »heimastjórn«, er föðurlandsvinur. En allir, sem ekki taka skilmálalaust undir það óp, eru Hafnarstjórnarmenn og jafnvel land- ráðamenn, ef í það fer. Hitt er varast, að gera sér skyn- samlega grein fyrir, hvernig »heiraa- stjóroinnn e i g i að vera eða g e t i verið háttað. f>að er varast að gera sér grein fyrir því, að heimastjórn og heimastjórn getur verið tvent ólíkt, getur verið með margvíslegu móti, jafnvel svo ólíku, að því nafni sé kallað það, sem ekkert er annað en heimastjórnar-yfirskin, en í raun og réttri veru ebki annað en greinileg- asta Hafnarstjórn, fullkomlega útlend stjórn. Engin vafi er á því, að það sem »bene- dizkan« svo nefnd fór fram á, var heimastjórn í orðsins réttu merkingu. Sama er að segja um miðlunina frá 1889, það sem hún náði. |>að er sú tilhögunin önpurhvor eða því um lík, sem höfð mun vera alstaðar þar, sem heimastjórn er til utan heimaríkisins sjálfs, aðalríkisins. Miðlunin frá 1889 er enska nýlendustjórnarfyrirkomulag- ið; en það eru allir samdóma um, að sé heimastjórn. En nú, síðan hætt var við það hvorutveggja, eru menn farnir að sk/ra hein'.astjórnarnafni það, sem engin heimastjórn er eða þarf að vera, sem sé ráðgjafabúsetu í landinu, sem stjórna skal, en með öðrum ráð- gjafa eða ráðgjöfum að millilið milli sfn og konungs öðrum þræði að minsta kosti. J>að er að vísu hugsanleg þannig vaxin ráðgjafabúseta í landinu sjálfu, að kalla mætti heimastjórnarnafni. En hún er heldur ekki m> ir en að eins hugsanleg. Framkvæmanleg mun hún aldrei reynast. J>að er sú tilhögun, að ráðgjafinn hér, íslandsráðgjafinn, sé alveg fráskilinn öllu lögmæltu samneyti við alla þá aðra, er við ríkisstjórnina eru riðuir, nema sjálfan konunginn; að aldrei geti verið neinn milliliður milli hans og konungs og enginn hinna ráðgjafanna geti eða megi láta sér neina vitund við koma, það sem hann vill vera láta og kon- ungur vill aðhyllast. Ekkert svo nefnt »§ftirlit« af ráðherra annarra hálfu eftir því, hvernig íslandsráðgjafinn fer með vald sitt, jafnvel hvort hann t. d. heldur sig innan lögmæltra endi- marka valdsviðs síns eða ekki, hvað þá heldur annað. Með því lagi getur ráðgjafi haft bú- setu hér á landi. f>á getur hann lát- ið sér lynda að fara á konuDgs fund, þegar á þarf að halda undirskrift hans undir einhverjar ályktanir, lög eða aunað; en setið i landinu ella að stað- aldri og stjórnað því þar. En um þetta fyrirkomulag, þessa einu tilhögun á innlendri ráðgjafabú- setu, sem ekki væri beint rangnefni að skíra heimastjórn, — um kana hafa allir danskir stjórnmálamenn og lögvitringar, sem á það mál hafa minst, verið alveg samdóma og munu vera enn samdóma, samdóma um, að hún sé alls ekki takandi í mál. Svo mik- ill reykur sem það er, sem verið er nú að bera þá fyrir, suma hina nýju ráðherra, vinstriinannahöfðingjana, þá lýsir það sér í hverju þeirra orði, að þannig vaxna innlenda ráðgjafabúsetu geta þeir ekki hugsað sér. |>etta, sem þeir hugsa- sér, e f það er annað en reykur úr þeim, sem eru að bera sögur eftirþ eim,—það er ekki aanað en ný útgáfa af tíumannafrum- varpinu sæla frá í sumar. f>að er ekki það sjálft aftur gengið. Nei. f>eir vilja ekki það. í>eim finst það vera vitleysa, vera heimsku-umstang og óþarfa-kostnaður. f>etta, sem þeir vilja eða- eru born- ir fyrir, það er aflöguð útgáfa af tíu- mannafrumvarpinu. |>að er annað og verra en það, — enn verra og óaðgengilegra fyrir oss. þeir vilja lofa oss að hafa svonefnd- an Islandsráðgjafa búsettan hér, og lofa oss að launa honum og gjalda honum eftirlaun og reisa handa hon- um veglegan bústað hór og kosta skrifstofuhald handa honum hér. |>etta vilja þeir alt lofa oss og leyfa —leyfa OS8 að létta þeim kostnaði öllum af sér, af ríkissjóði, þótt tekið hafi hann að sér með stöðulögunum. En svo vilja þeir láta ekki einn ráðgjafa í Khöfn (eins og tíum.frv.), heldur alla ráðgjafana þar, ráðherra heimaríkisins, vera milliliði milli Beykjavíkurráðgjafan8 og konungs, sínu sinni hvern, þegar svo ber undir og á þarf að halda. Vilja láta þá verða þar með í raun rétcri yfirráð- gjafa hans. Vilja láta hann með öðr- um orðum hafa að miklu leyti viðlíka stöðu og landshöfðinginn hefir nú, að eins með ráðgjafanafnbót. |>oir sem gera vilja sér að góðu svona kák, svona steina fyrir brauð— ef það eru þá nokkrir, þeir er gera sórgrein fyrir, hvað í því felst -- þeir gæta eigi þess, eða þeim er það ekki fullkunnugt, að enginn ráðgjafi getur undirskifað með konungi neina stjórn- arráðstöfun öðrn vísi en að taka þar með á sig ábyrgð á henni. Engum hinna dönsku ráðherra nmndi því detta í hug að undirskrifa með kon- ungi annað af tillögum íslandsráð- gjafans (í Reykjavík) en honum líkaði í alla staði. Hitt mundi hann og þeir allir gera afturreka, og ráðgjaf- inn hér þá hafa ekki önnur ráð en koma til þingsins og segja: »Eg lagði þetta til, en fekk því ekki framgengt; það er ekki mér að kenna; eg ber ekki ábyrgð á því«. Alveg eins og landshöfðingi segir nú. Og þó er munurinn sá, að nú höfum vér þó eitt ákveðið ráðgjafabrot, sem hefir það sérstaklega hlutverk, að halda fram vorum málum og vorum vilja. En meði hinu laginu ættum vér að eins lauslegt hlaupa-ítak í ráðgjöfun- um öllum, sínum í hvert skifti. f>etta ætlum vér að væri réttnefnd- ari Hafnarstjórn en heimastjórn. |>að er nokkurn veginn greinilegt og hvorjum heilskygnum manni auðsætt. f>að stoðar lítið að halda þvi fram, að jafnaðarlega eða oftast nær mundi Islandsráðherrann fá að ráða. Svo er og nú um landshöfðingjann. Hans tillögur eru að öllum jafnaði teknar til greina. En þegar öðru vísi ræður við að horfa, og einmitt í málum, sem oss þykir hvað mest undir komið, þá verður annað uppi á teningnum. Tökum til dæmis mál eins og botn- vörpumálið, Spánartollinn á saltfiski, fjárflutningsbannið til Englands og því um líkt. Eru mikil líkindi til, að danskir ráðgjafar mundu leggja sig mikið í framkróka um að nrinda þeim í það lag, sem vér mundum helzt óska, ef þeir ættu um þau að fjalla? En til þess að hafa þau með liöndum mundi þá ekki bresta nóg færi, er íslandsmálaráðherrann sæti hér úti á Islandi. f>að yrði lítið varið í búsetuna þá, og lítill búhnykkur að gefa stórfé fyrir þau hlunniudi, Svo mikið sem fyrir búsetuna er gefandi, ef hún er sönn og veruleg, svo heimskulegt væri að vilja nokk- ura vitund til hennar vinna, ef hún er ekki annað en nafnið tómt, hjóm eða hégómaglingur til að friða heim- skingja, — ef hún er ekki annað en dularklædd Hafnarstjórn, með sama sem ábyrgðarlausri ráðherranefnu hér, er þingið gæti svo verið að leika sér að því að hrinda úr völdum og demba á landssjóð til eftirlauna. Fyllilega óháðum íslandsráðherra hér búsettum gæti verið ástæða til að taka feginshendi, og jafnvel sætta oss við að launa honum beint úr landssjóði, ef því væri að skifta, þ ó a ð lítil á- stæða virðist til að vera að létta þeim kostnaði af ríkissjóði, eins og með oss var farið við fjárhagsaðskilnaðinn á sín- um tíma, ogþóað frámunaleg heimska sé að hugsa sér hann þjóðhollari fyrir það, þar sem vér meðal annars hefðum eftir sem áður ekkert vald yfir því, hver embættið skipaði, né heldur yfir því, hve hátt honum yrði launað — launin yrðu tekin af ríkissjóóstillag- inu að 088 fornspurðum, svo sem eigandi undir fyrirmælin um hina æðstu innlendu stjórn, í stöðulögum og stjórnarskrá. En að vinna slíkt fyrir, og gera sér að góðu pappírsbúsetu ráðgjafa- nefnu, er bundinn væri ýmiss konar eftirlitsskorðum af hálfu heimaríkis- stjórnarinnar og yfirráðherramensku hennar, eins og fyrirkomulagið mundi verða eftir aflagaðri útgáfu af tíu- mannafrumvarpinu (sem sjálfsagt er úr sögunni), — það væri að láta gefa sér steina fyrir brauð. f>að væri að faðma ský fyrir dís. Skipstraml. Hór sleit upp kaupfar á höfninni í gær, norskt, »T h r i f t« að nafni, 50— 60 smálestir. eign Prederiksens & Co í Mandal og hafði komið með viðar. farm snemma í þ. m. til kaupm. B- Guðmundssonar. jþað var ferðbúið aftur, með seglfestu. Bálviðri var á norðan og rak skipið upp í kletta við IÍIapparvör, rótt fyririnnan Skanzinn. Af Bkipshöfnni voru 3 staddir úti í því, stýrimaður og matsveinn og 1 háseti, og tókst að bjarga þeim á land á kaðli. Skipið stendur fast á klöppinni og úr því botninn. Skipið var óvátrygt.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.