Ísafold - 30.11.1901, Qupperneq 1

Keniur nt, ýrnÍBt einu sinni eða
tvisv. í viku Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */a doll.; borgist fyrir miðjan
jdií (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (skiifleg) bnndin við
dramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsin^ er
Austurstrœti 8.
XXVIII. árg
Reykjavík laugardaginn 30. nóv. 1901.
75. blað.
Biðjið ætíð um
OTTO MONSTBD'S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadriúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
I. 0 0. F. 83I2681/;._______________
Fornc/ripav. opið md , mvd. og ld ) 1—12
Lanasbókasafn opið bvern virkan dag
ki. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
nrd., mvd. og Id. til útlána.
Okeypislækning á spitalenum á þriðjud.
ag föstnd. kl. 11 -1.
Ókevpis augnlækning á spitalanum
fyrst.a og þríðja þriðjud. hvers mánaðar
fe. 11—1
Ókeypis tannlækning í húsi Jóns Svems-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
k 11—2. Bankastjórn v;ð kl. 12—1.
Háseta á fiskiskip
ráðuha við undirritaðir, fyrir næstkom-
andi útgerðartírua (1902), upp á hálf-
drætti og mánaðarkaup.
Atvinnan borgast að öl u
leyti í peningum.
Menn snúi sér til Sigfúsar Bergmann
í Hafnarfirði, sem gefur nánari upp-
lýsingar og semur um vistráðin.
Bíldudal í ágúst 1901.
P. J. Thorsteinsson & Co.
Bkkert svar enn.
Mót nokkurn veginn vísri von kom
ekkert svar með þessari póstskipsferð
frá 8tjórninni í Khöfn út af ávarpi
efri deildar í sumar eða stjórnarfrum-
varpinu, því er þingið samþykti þá.
Orsökin er ekki neinn ásetnings-
dráttur eða tómlæti af stjórnarinnar
hálfu, heldur það atvik, að Priðrik
konungsefni var í ferð utanríkis, og
þótti ekki við eiga, að ráða neitt af í
jafnmikilvægu máli f fjarvist hans,
með því að hann er bæði lögum sam-
kvæmt einn í ríkisráðinu og enginn
veit, hve nær sá atburður verður, að
hann gerist konungur vor.
Svarið er bæði ókomið og allsendis
ókunnugt, hvernig það verður, svo
sem eðlilegt er, meðan ekkert er um
það afráðið. Ráðaneytið hefir ekkert
uppi látið í þá átt í embættisnafni
annað en þetta, sem Islandsráðgjafinn
svaraði Krabbe fólksþingÍ3manni í
haust í ríkisþinginu og ekkert var á
að græða annað en það, sem áður var
kunnugt, að ráðaneytið er harla vel
viljað í vorn garð (sbr. síðasta blað).
Vér vonum og óskum, að sá góði vilji
komi fram í svo ríflegu sjálfsforræði
oss til handa, að vór megum vel við
una, og þá í ómengaðri og óskoraðri
heimastjórn, en ekki í heimastjórnar-
feáki því, er andstæðingar vorir eru
að berjast fyrir eða látast vera að
berjast fyrir og ekki er annað en dul-
arklædd Hafnarstjórn, eins og marg-
búið er að sýna og sanna.
Vér stjórnarbótarmenn vonum og
óskum, að svo framarlega sem hið
nýja ráðaneyti er fáanlegt til að gera
nú kost á meiri og betri sjálfstjórn en
felst í frumvarpinu frá síðasta þingi,
þá verði það færsla hins æðsta valds
í sérmálum vorum, sem sé lagastað-
festingarvaldsins, m. m., inn í landið,
en e k k i heimastjórnaryfirdrep það,
er andstæðingar vorir liöfðu á prjón-
unum í sumar og þeir gerðu erind-
reka áfund stjórnarinnar til að afla oss.
Vér vonum, að hið nýja ráðaneyti
láti ekki flekast fyrir heimskra manna
fortölur eða hrekkvísra til að ímynda
sér, að það verði við hjartans óskum
vorum og þörfum með því að eins, að
veita hér búsettum manni ráðgjafa-
nafnbót og hafa hann fyrir hlaupa-
sendil milli Reykjavíkur og Kaup-
mannahafnar, hve nær sem konungur
þarf að gefa út embættisveitingarbréf
eður annað því um líkt, eða þá og
jafnframt gera hann beint að undir-
tyllu danskra ráðgjafabrota.
Vér vonum, að ráðaneytið láti ekki
freistast til að smeygja fram af sér
eða ríkissjóðnum hinni lögbundnu
skyldukvöð að bera hinn æðsta stjórn-
arkostnað vorn, og að demba honum á
oss fyrir það eitt, að íslandsráðgjafinn
heiti hér búsettur, án þess að því fylgi
í raun og sannleika nokkur hin minsta
færsla stjórnarvaldsins inn í landið.
þetta v o n u m vér alt og þessa
ó s k u m vér alls.
En v i s s u höfum vér enga fyrir
því, að svo stöddu, að þær vonir og
óskir rætist. Og það sem gerir slíka
von mjög svo valta, er ókunnugleiki
þess, ráðaneytisins, sem óhlutvandir
menn geta hagnýtt sér og gera það
vafalaust til að villa því sjónir um
sannan vilja og þarfir þjóðarinnar.
Menn, sem með taumlausri frekju og
óskammfeilni gera sig að þjóðinni
fornspurðri og í hennar fullkominni ó-
þökk að fulltrúum bennar frammi
fyrir stjórn vorri og vinna henui ó-
gagn eitt sökum fákænsku sinnar og
fullkomins skynleysis á hennar mesta
velferðartnál, þótt ekki sé öðru lakara
til að dreifa, svo sem vísvitandi viðleitni
að gera glundroða í málinu hvað ofan í
annað og vera þess þar með valdandi,
að því miði ekki hót áfram, heldur
geri ekki .annað en mæða þjóðina
þangað til hún gefst upp við það.
Verzlunarfréttir eru slæmar frá út-
löndum að þvi er kemur til saltfisksmark-
aðsins. Alls ekkert boðið i islenzkan
Spánarfiskog veiða því slíkir farmar kéð-
an að leggjast fyrir til geymslu. Er þetta
eignað meðfram samtökum meðal kaup-
manna, og er þá siður vonlaust um, að
eitthvað lagist, er fram kemur á veturinn,
— samtökin slitni. Nokkuð og borið fyrir
óvenjumikið aðstreymi af fiski frá Prakk-
landi til Spánar.
Alþingtstíðindin eru nú fullprentuð.
Síðustu heftin eru fjárlagaumræðnr i báðum
deildum. Þan eru með styzta móti, er
verið hefir síðari árin, þ. e. umræðupart-
arnir, samtals um 156 arkir, voru síðast
(1899) 155*/ai en næst þar á nndan (1897)
171 örk; einu sinni (1893) vorn umræðurn-
ar 193 arkir. Aftur var skjaladeildin nú
með lengsta móti: 107 arkir-
Uin hollenzka fiskverkun
eða
Laberdan-fisk.
Mér hefir fyrir löngu komið til hug-
ar að benda á þessa verkunaraðferð,
en af því eg hefi álitið það svo mikl-
um vandkvæðum bundið, að gjöra fisk-
inn að útgengilegri vöru, að hanu
fengi það álit á sig sem þyrfti, ef
hann ætti að keppa við hollenzkan
fisk, þá hefi eg ekki gjört það, því ef
hin fyrsta tilraun, sem gerð yrði, mis-
hepnaðist, þá mundi verða síðarmeir
óhægra að afla vöru þessari álits. En
með því að sendar voru í vor sem
leið nokkrar tunnur af lagarsöltuðum
fiski til Hollands, og búast má við, að
það verði gjört eftirleiðis, þá vil eg
með línum þessum gefa þær bending-
ar og reglur fyrir verkuninni, er eg
hefi fengið, sumpart frá hinum danska
konsúl í Amsterdam og sumpart úr
»Norsk Piskeritidende« og kon8Úl D.
Thomsens »Export fra Island*.
I.
Um leið og fiskurinn er innbyrður,
má að eins krækja í hausinn á hon- I
um. Ekki má kasta fiskinum hart
til, heldur verður að leggja hann hægt !
niður, svo hann merjist ekki.
Um leið og öngullinn er tekinn úr
fiskiuum, skal skera tálkniu sundur
öðrumegin þétt við hnakkann; til þess
verður að hafa vel beittan hníf, því
annars er hætt við, að tálknin rifni
frá höfðinu, en það verður að varast,
því þá hættir fiskinum við að blæða
út; — það má ekki skera fiskinn á
háls.
Fiskurinn verður nú að liggja og
láta honum blæða út í hér um bil f
stund, því aðaláherzlu verður að leggja
á það, að ná blóðinu sem bezt úr
fiskinum og fá hann sem hvítastan.
fegar fiskinum hefir blætt vel út,
er hann slægður og flattur eins og
vandi er til, helzt nckkuð djúpt; en
þó skal fletja hann eins og örvendir
gjöra; dálkbeinið má ekki vera mikið
yfir kvartil á lengd; það má ekki
höggva það í sundur, heldur taka
það í sundur um liðamót. þar næst
er mjög áríðandi, að ná burtu öllu
blóði, sem liggur með dálkinum, og er
það gjört með því, að sporðuriun er
brettur til og frá á kerbarmi, haldið
báðum höndum um fiskiun og hnakk-
inn látin hanga inn yfir kerbarminn,
og er þetta gjört hvað eftir aunað,
þangað til ekkert blóð er eftir.
Síðan er fiskurinn þveginn, og það
þangað til hvergi sést blóð eða blóð-
litur, og einkum þar sem dálkurinn
er tekinu í sundur verður að vanda
þvottinn. Sömuleiðis verður að hreinsa
burtu slím það, sem er í dálkliðnum
fremsta um liðamótin.
Svarta himnan, sem er innan í
þunnildunum, á ekki að takast í burtu.
Eftir þetta er fiskurinn lagður í
bleyti í hreinan sjó, og látinn liggja
þar 2 klukkustundir eða lengur, og
skift um sjó einu sinni eða tvisvar,
og er mjög áríðandi, að þetta só gjört
vel, til þess að fiskurinn verði hvítur
og haldi sér vel.
Sé þessum reglum vandlega fylgt,
þá á beinið í fiskinum, þegar hann er
búinn að taka salti, að vera eins hvítt
og kristall, og lögurinn tær eins og
vatn; og taka kaupendurnir yfirleitb
mjög mikið tillit til þess, þegar tunn-
an er slegin upp.
II.
Að því búnu er fiskurinn saltaður í
lagarheldar nýjar eikartuunur eða
beykis, og er lagður þannig, að roðið
snýr niður, uema á efsta laginu snýr
það upp. Fiskinn verður að leggja
snyrtilega, og bfeygja sporðinn eftir
bumbunni á tunnunni; áríðandi er, að
alstaðar sé salt á milli fiskaDna. í
hverja tunnu, er tekur 240 pund, er
talið hæfilegt 3 skeffur eða um 50
pottar af salti. Trapani-salt þykir bezt
í lagarsaltaðan fisk. Tunnau er nú
látin standa upp á endann 1—2 daga,
og er þá efsta legiuum ausið burt og
tunnan fylt af jafugömlum fiski, og
salt látið í milli; að því búnu er tunn-
an slegin til, boruð upp og fylt hreiu-
um saltpækli, og er hún þá tilbúin
til að senda hana á markað.
í hverri tunnu um sig verður að
vera nokkurn veginn jafnstór fiskur,
og þykir hæfilegt, að af fiski nr. 1
fari í tuununa 35 fiskar, og ekki er
til neins að salta nema feitan fisk. —
þ>að mun láta nærri, að svona fiskar
vegi blautir og flattir, áður en þeir eru
saltaðir, frá 7 til 8 pd. hver, eður sam-
tals hér um bil 265—270 pd.; og eftir
að þeir hafa tekið salti, mun láta
nærri, að þeir vegi 240 pd. Hefir hr,
Jóhann Bjarnason frá Yestmanneyjum
fyrir nokkurum árum gert tilraun þar
að lútandi fyrir mig og komist að
líkri uiðurstöðu og þetta.
Smærri fisk en þetta má einnig
verka og salta á sama hátt og hinn
stóra, t. d. af meðalfiski 6—7 pd.
flöttum og blautum fara 40—45 í tunn-
una, og af smærri fiski hér um bil 50,
5—6 punda; en verð á svona fiski er
alt af lægra.
Heilagfiski salta Hollendingar sömu-
leiðis í tunnur með sama lagi og þorsk.
Lúðan er bútuð þvert yfir og hreins-
uð vel; sé hún stór, er hún einnig klof-
in aftir mænunni; hausinn er aldrei
saltaður með.
Markaður fyrir »Laberdan« eður
lagarsaltaðan fisk er beztur f Amster-
daru og Antwerpen, og þaðan er hann
aftur seldur um Holland, Belgíu og
þýzkaland; en, eins og ög hefi tekið
fram, verður fiskurinn að vera ná-
kvæmlega verkaður eftir hollenzkum
reglum, til þess að geta selst með góðu
verði, það er t. d. áríðandi, að tunn-