Ísafold - 30.11.1901, Blaðsíða 2

294
urnar séu hreinar að utan, þegar þær
koœa á sölustaðinn, því fíollendingar
eru orðlagðir þrifa- og snyrtimenn.
Hinn bezti tími fyrir sölu á Laber-
dan í Amsterdam og Antwerpen er á
vetrum á föstunni fyrir páskana og
aftur í ágústmánuði.
Verð á fiskinum fer mikið eftir gæð-
um, og sömuleiðis eftir því, hvort mik-
ið eða lítið berst af honum á markað-
inn. En yfirleitt hefir lagarsaltaður
fiskur lækkað í verði á síðari árum,
og er orsökin sú, að boðist hefir
svo mikið af honum; en samt mun
meðalverðið af góðum fiski, verkuðum
með hollenzku lagi, ekki hafa orðið
undir 30 gyllinum = 45 kr. tunnan.
1894 var meðalv. 42 gyllini = 63 kr.
1895 — -------- 36 ----- = 54 —
1896 — ------- 30 ----- = 45 —
Hollenzkt botnvörpugufuskip, sem
hér var við fiskiveiðar í sumar og
saltaði þorskinu niður í tunnur, eftir
hollenzkum reglum, taldi upp á að fá
fyrir tunnuna, þegar heim kæmi, sem
svaraði 36—45 kr.
Bæði norskur og skozkur »Laberdan«
hefir undanfarandi ár verið fluttur til
Hollands og Belgíu, en jafnan verið í
lægra verði en hinn hollenzki og
belgiski og er mest kent um verkun-
inni, t. d. árið 1898 var verð á Belgíu-
fiski 70—100 frankar tunnan = 49
til 70 kr., en í sama mund var verð
á norskum fiski 42—52 frankar tunn-
an = 29 til 36 kr.
Síðastliðið vor voru sendar héðan úr
Reykjavík nokkurar tunnur af lagar-
söltuðum fiski (eins og að framan er
tilgreint). Fiskurinn* þótti ekki vel
verkaður, enda seldist hann með
skaða.
Jafnvel þótt reglur þessar sé svo
nákvæmar, sem mér hefir veríðuntað
útvega, tel eg þó æskilegast, að nokk-
urir efnilegir ungir sjómenn færu til
Hollands og lærðu þar verkunarað-
ferðina með því að vera á hollenzkum
fiskiskipum um tíma.
Reykjavík, 16. nóv. 1901.
Helgi Jónsson.
Erlend tíðindi.
Tyrkjasoldán þorði loks eigi annað
en láta undan Erökkum og gera þá
ánægða, er honum var sýnt í tvo
heimana með hervaldi, og hvarf þá
Caillard aðmírál brott frá Mytilene og
heimleiðis með flotadeild sína. f>að er
og mælt, að gerst hafi í Frakklands-
för Rússakeisara, að hann hafi sago
Frakklandsstjórn meinfangalaust af
sér, þótt sorfið værí að soldáni.
Karlungaóeirðir vaxandi á Spáni,
og mælt, að til stæði, að Weyler hers-
höfðingi, böðullinn alræmdi Cuba,
taki við ráðaneytisforstöðu af Sagasta,
sem er garaall og farinn mjög.
Tollverndarfrumvarp býsna-freklegt
fyrir landbúnaðarafurðir er hafa f>jóð-
verjar á prjónunum og hugsa ná-
grannaþjóðir ekki gott till.
Nú er það langt komið Síbiríujárn-
brautinni miklu, að talið er áreiðan-
legt að henni, verði lokið að fullu á
2 ára fresti. Hún kvað verða nær
350 mílur danskar á lengd og verður
eitt heimsins mesta mannvirki.
Stórmikið er látið og nær einróma
af manngildi hins nýja Bandaríkja-
forseta, Theodore Roosevelts, skörung-
skap hans og drengskap í hvívetna.
Dauður er Li-Hung-Chang, stjórn-
skörungurinn kínverski, er kallaður
befir verið »Bismarck Kínverja«. —
Hann hafði níu um sjötugt. Hann
var umkomulaus bóndason, og hlant
frægð sína og gengi að upphafi fyrir
skörulega herstjórn í nppreistarófrið-
inum mikla um miðja öldina sem leið,
er stóð 14 ár og olli 20 miljónum
manna bana, að mælt er. Síðar gerð-
ist hann mestur frömuður frjálslegra
viðskifta við Norðurálfuþjóðir og ýmissa
framfara að þeirra dæmi.
Frá Khöfn skrifað 16. þ. m.: »Frá-
munalega blíð veðrátta hér í baust alt
til þess aðfaranótt 13. þ. m.; þá gerði
afspyrnurok með fannkomu mikilli um
alla Danmörku. Ofsaveður þettagerði
mikinn skaða víða. Skip strönduðu,
járnbrautalestir fengu ei fram komist
fyrir fanakingi, og símstaurar ultu víða
um koll. Skaðinn á samgöngufærum
ekki nærri bættur enn.
Mikið rætt og ritað um kirkjulaga-
frumvörp, sem kirkju- og kenslumála-
ráðherrann hefir borið fram í fólks-
þinginu. þau eru 4 alls og er aðal-
frumvarpið um stofnun sóknarnefnda
og hluttöku safnaða í veitingu
brauða. — Heimatrúboðsmönnum er
meinilla við þau og telja þau spilla
hálfrar aldar starfi sínu og loku skot-
ið fyrir nokkurn árangur af því eftir-
leiðis, ef þau nái fram að ganga. —
þeir áttu fund mikinn í Óðinsvéum í
byrjunjmánaðarins. Var þar samþykt,
að gera menn á fund ráðherrans og
reyna að telja honum hughvarf að
einhverju Ieyti. Haun tók þeim ljúf-
mannlega, hver sem verður árangur-
inn.
»Politiken« hefir stungið upp á,
að haldin verði iðnaðar- og landbún-
aðarsýning hér í Kaupmannahöfn árið
1903 eða 1904, og hefir verið vel tek-
ið í það af stjórninni og af mörgum
málsmetandi mönnum.
Kristján Friðriksson konungsefnis
(Chr. X.) liggur hættulega veikur í
skarlats8Ótt«.
Rö<ld ft'á almenninKÍ
um bankamálið,
Hr. ritstj.! Enn hefir engin rödd
látið 'til sín heyra um það mikilsverða
mál úr hóp okkar alþýðumannanna,
og eru það þó vér, sem það komur
mest niður á, hverjar lyktir á því
verða.
Um það virðist allir á eitt sáttir,
að útlends fjár sé óhjákvæmilego að
afla sór til að koma hér upp viðunan-
legum banka, hvort heldur er hlutafó
eða að láni. f>að kannast við nú orð-
ið sjálfur bankastjórinn okkar, hvað
þá heldur aðrir. Hann vill nú fara
lántökuleiðina og má ekki heyra hitt
nefnt. Segir, að með lántökuaðferð-
inni geti Landsbankinn eflst til hlítar
og átt sig sjálfur meir að segja — átt
alt lánsféð eftir 30 ár. Eg skal nú
ekki um það þrátta. Eg heyri sagt,
að hann muni uú ekki vera mikill
bankafræðingur; en það er eg því síð-
ur og mínir líkár. En eitt fæ eg ekki
skilið í einfeldni minni, og enginn,
sem eg hefi náð tali af, og það er, að
það geri sig sjálft, þetta, að bankinn
verði á tilnefndum árafjölda eigandi
hins mikla lántökufjár, sem hann
þarfnast. Mér skilst eigi betur en að
það hljóti að verða töluvert erfið
glíma, og að hún komi til muna við
oss alþýðuna. Eg fæ ekki betur sóð
en að vér hljótum, hvernig sem fer, að
greiða 2»/„ hærri vexti af oankalánum
vorum heldur en með hlutafélags-
bankafyrirkomulaginu. Hlutaféð þurf-
um vér ekki að endurborga, heldur að
eins einfalda vexti af því. En milj-
ónirnar, sem Landsbankinn tekur til
láns, lendir á oss að endurborga; þær
verða þó hvergi teknar nema úr okk-
ar vasa. En svo á að vera þetta
litla fyrir að gangast, að vér Islend-
ar »eigum bankann sjálfir«! En eg
veit ekki til, að vór, almenníngur,
sem er ætlað að »borga brúsann« með
því að greiða bankanum 2°/> meira í
vöxtu af bankalánum vorum en ella
mundi, getum ráðið því, hvernig hon-
um, Landsbankanum, er stjórnað. f>ví
er það, að þótt vér leggjum fram
okkar fé til að eignast hann, þá verð-
ur hann sú eign, sem vér höfum eng-
in umráð yfir.
Landsbankinn verður með öðrum
orðum sú hít, sem sýgur til sín allan
hag af þeiin fyrirtækjum, sem vér
þurfum að nota fé hans til, og skilur
okkur ekki eftir nema gjaldþrot fjölda
þeirra manna, sem svo eru ólánssamir,
að þurfa að nota fé hans. Auk þess
mundij og svona lagaður banki ekki
notaður af helming þeirra, sem ella
mundi gera það,—mundu nota banka,
sem byði þolanleg kjör, en það er hið
sama sem að draga úr mönnum
allan mátt og kjark til að bjarga sér
eitthvað áfram.
Að vera að gylla þessar fyrirhuguðu
lántökur Landsbankans fyrir almenu-
ingi með fyrirheiti um, að hann eign-
ist sig sjálfur, þ. e. alt það, sem hann
tekur til láns, eftir stuttan tíma, það
er að leiða athugalaust fólk út á
glapstigu og bjóða því steina fyrir
brauð, þar ti) er vér erum flestir
dauðir.
Hlutafélagsbankanum fylgja hins
vegar þau stór-hlunnindi, að hann
þurfum vér ekki að kaupa, en höfum
þar peningalind í landinu, og undir
landsmanna stjórn þó, er vér getum
satt með þarfir vorar með bærilegum
kjörum; og það er það, sem vér þörfn-
umst og getur orðið oss til ómetan-
legra hagsmuna.
Svona horfir nú þetta mál við fyrir
mínum sjónum. En það kann nú að
vera einfaldlegt, með því að eg er ekki
annað en óbrotinn
alþýðumaður.
Hið glæpsamlega atliæíi.
Prófessor Finnur Jónsson hefir í
lélegu greinarkorni í »|>jóðólfi« 22.
þ. m. andmælt greiu minni í 69. tbl.
»ísafoldar«, þar sem eg að makleg-
leikum vítti hina hranalegu og ástæðu-
lausu árás hans á oss, 6 efri-deildar-
þingmenu, í pjóðólfi 49. tbl. (12. okt.).
Hann dregur nú að vísu úr ummæl-
um sínum um glæpsamlegt framferði
vort í sumar og vill eigi nú staðhæfa,
að sumir af oss hafi greitt atkvæði
móti betri vitund, sem hann gaf full-
komleaa í sáyn í hinni fyrri grein
sinni; og er það góðra gjalda vert af
honum. En eg vil þó enn geta þess
með mestu hógværð, að þó að prófes-
sorinn telji það »logiskt« og #psykolog-
iskt« ómögulegt, þá er það þó fullvíst,
að nefndir 6 efri-deildarmenn greiddu
atkvæði með stjórnarskrárfrumvarpinu,
af því að þeir álitu, að það
væri hin einu réttu úrslit málsins
eftir atvikum þeim, sem þá voru fyr-
ir hendi. J>etta veit eg betur en pró-
fessorinn, og get því lizt frásögn hans
um þetta atriði ósanna. Hitt má
deila um fram og aftur, hvort þessi
skoðun vor hafi verið rétt; en sýni-
legt er það, að prófessoriun á engin
rök til fyrir hinu gagnstæða, því að
hann hefir engin tilgreint. f>að legg-
ur sig sjálft, að málstaður vor gat
ekki að neinu leyti breyzt til hins
lakara við samþykt frumvarpsins.
Vilji hin nýja stjórn vor veita oss
frekari umbætur á stjórnarfarinu en
farið er fram á í frumvarpinu, er svo
sem sjálfsagt að taka þeim með þökk-
um og hagnýta sér þær, og ávarp
efri deildar gefur henni fullkomið til-
efni til þess, að láta upp vilja
sinn og álit um það efni. Að fella
niður frumvarpið, sem komið var í
gegnum 4 umræður á þinginu, þegar
fréttin um stjórnarskiftin kom, var
ómótmælanlega mjög varhugavert, því
að vér höfðum enga áreiðanlega vissu
um skoðun hinnar nýju stjórnar á
málinu; líklega hefir hún þá enn enga
ákveðna skoðun haft á því. f>að aitt
er rétt í grein prófessorsins, að eg og
flokksbræður mínir viljum fá — ef
unt er — innlenda ábyrgðarstjórn, en
heuni verður þá að vera öðruvísi fyrir
komið en í 10-manna-frumvarpinu
í sumar; staðfestingarvaldið verður að
flytjast inn í landið, og málefnum
vorum í Khöfn verður að vera sæmi-
Iega ráðstafað. Geti prófessor Finnur
útvegað oss stjórnarbót í þessa átt,
skal eg vera honum þakklátur.
Rvík, 25. nóvbr. 1901.
Kristján Jónsson.
Ný lög. é
f>essi iög frá síðasta þingi hafa enn
hlotíð konungsstaðfestingu, öll 8. þ. m.:
22. Fjárlög fyrír árin 1902—1903.
23. Tolllög fyrir ísland.
24. Lög um tékk-ávísanir.
25. Lög um kirkjugarða og viðhald
þeirra.
26. Lög um viðauka við og breyting
á tilskipun 5. janúar 1866 um
fjárkláða og önnur næm fjárveik-
indi á íslandi, og tilskipun 4,
marz 1877 um viðauka við til*
skipun þessa.
27. Lög um bann gegn verðmerkjum
og vöruseðlum.
28. Lög um friðun hreindýra.
29. Lög um að landssjóður kaupi
jörðina Laug-
30. Lög um frestun á framkvæmd
laga 25. október -1895 um leigu
eða kaup á eimskipi og útgerð
þess á kostnað landssjóðs.
31. Lög um löggilding á Hjallasandi
i Neshreppi utan Ennis ínnan
Snæfellsnes- og Hnappadalssýslu.
32. Lög um löggilding verzlunarstað-
ar við Sandgerðisvík í Gullbringu-
sýslu.
Póstskipið Laura (kapt. Aasberg)
kom 28. þ. m. og með því Jón Jakobsson
landsbókavörður, ekkjufrú H. Clausen með
dóttur sinui og sira Friðrik Friðriksson;.
enn fremur frá Yestmanneyjum Friðrik
Gíslason ijósmyndari.
Síðdegismessa í dómkirkjunni á morg-
un kl. 5 (J. H ).
Veðurathuganir
í Reykjavik, eftir aðjunkt Björn Jensson.
190 1 !? W ct í>- <1 CO cx p œ 3 <3 p.. -i — g§
nóv. 3". err- B S CfQ p c-h l-í a' 8 cx S p CÍQ 3 o S 5 p Bp
Ld. 23.8 757,7 3,2 EBB 2 9 0,1 ~1,9
2 751,7 4,7 SSE 2 10
9 755,9 4,8 s 1 9
Sd. 24.8 753,1 4,6 wsw 2 7 4,8 2,6
2 759,6 3,6 wsw 1 7
9 762,9 2,7 *s 1 6
Md. 25.8 758,5 6,8 SE 2 10 4,9 1,3
2 756,1 8,6 s 2 9
9 755,3 7,6 88E 2 6
Þd. 26.8 757,0 4,0 ssw 2 7 1,6 2,9
2 755,9 2,9 s 3 7
9 759,5 4,3 8W 3 8
Mvd27.8 766,4 2,8 W 2 7 2,6 1,8
2 772,3 0,9 NW 2 6
9 774,9 -0,2 sw 1 7
Fd. 28.8 769,6 4,4 ssw 1 10 3,7 -1,2
2 766,5 6,4 sw 2 10
9 763,2 6,9 s 2 10
Fsd 29.8 758,0 7,4 ssw 2 10 0,1 3,6>
2 754,4 7,4 ssw 2 10
9 751,9 4,6 ssw 2 10