Ísafold - 07.12.1901, Side 1

Kemur út ýmist einn sinni eða
tvisv. i viku Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l’/a doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (sú.»ifleg) bnndin viö
áramút, ðgild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október..
Afgroiðslustofa blaðsins er
Aust.urstrœti 8.
XXVIII. árg
Reykjavík lau^ardatrinn 7. des. 1901.
77. blað.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTBD S
DANSKA SMJ0RLIKI, seni er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódyrastu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
I. 0. 0 F. 83l2l38’/g._______________
Forngripas. opið md., mvd. og ld 11—12
Lanasbókasafit opið livern virkan dag
Jci. 12—2 og einni stundu lengnr (til kl. 3)
md., ravd. og ld. til útlána.
Okeypis lækning ú spitalsnum á þriðjud.
og föstud. kl. 11 -1 ■
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrst.a og þríðja þriðjud. hvers mánaðar
tt. 11 — 1.
Ókeypis t.annlækning i linsi Jóns Sveins-
sonar fcjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn fcvern virkan dag
ki 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Háseta á fiskiskip
ráðum við undirritaðir, fyrir næstkom-
andi útgerðartíma (1902), upp á hálf-
drætti og mánaðarkaup.
Atvinnan borsrast að öllu
leyti í peningum.
Menn snúi sér til Sigfúsar Bergmann
í Hafnarfirði, sem gefur nánari upp-
lýsingar og semur um vistráðin.
Bíldudal i ágúst 1901.
P. J. Thorsteinsson & Co.
Sjómælingar við ísland.
Eftir R. Hanuner
fcerflotahöfuðsmann.
Meðal framfara þeirra, er vottar fyr-
ir á íslandi í mörgum efnum síðari
árin, er eigi hvað minst varið í hinar
mjög svo auknu gufuskipaferðir, ekki
einungis hafna í milli, heldur einkum
tnilli landa. það er tæpur manns-
aldur síðan er eitt póstgufuskip ann-
aðist ferðirnar milli íslands og Dan-
merkur sumarmánuðina, en nú halda
ekki einungis allmörg gufuskip uppi
reglulegum ferðum milli landanna nær
árið um kring, heldur eru og allmörg
flutningagufuskip á ferðinni með strönd-
um fram bæði sumar og vetur. |>ar
af leiðir, að ár frá ári er gert meira
og meira tilkall til hæfilegs farargreiða
fyrir farmenn. Fyrrum, er höfð voru
mestmegnis seglskip til vöruflutninga,
var ekki verið að fást mikið um, hve
laugur tími fór til ferðarinnar; kæmi
ekki skipið þann daginn, þá hinn; og
væri á þoka eða dimmviðri, er komið
var undir land, var lagt til hafs af
nýju, til þess er dimmunni létti. En
nú, er dagsetja má eða nærri stund-
setja komu gufuskipanna, eru slíkar
tafir óþolandi orðnar bæði fyrir skip
og farþega og eins fyrir landsmenn.
Tálmanir af veðri verður að yfirbuga;
áfram verður að komast, hvort sem
er nótt eða dagur, hvort sem bjart er
yfir eða dimt, og til þess að geta það
svo, að eigi sé skipi og farþegum of
mjög í hættu stofnað, er óhjákvæmi-
legt, að farargreiða þess, er á hefir
komist smám saman með fram strönd-
um annarraj Ianda, sé einnig aflað hér.
Slíkur farargreiði er vitar, þoku-
lúðr'astöðvar, sjómerki og um fram alt
góð sjóbréf. Sjóbrófin eru undirstaða
allra siglinga, og án þeirra má kalla
hættuspil að koma nærri landinu í
vondu veðri og dimmu. Fyrir því
verða nóg og góð sjóbréf fremst í röð
meðal þess, er greiða á fyrir skipa-
ferðum til íslands og með ströndum
fram þar.
]pað sem skilið er við góð sjóbréf og
til er ætlast af þeim, er, a ð þau sýni
áreiðanlega mynd af landinu, eins og
það ber fyrir utan af liafi, með fjöll-
um, dölum, kirkjum, húsum, ármynn-
um o. s. frv.; að þau sýni strand-
lengjuna með nákvæmni, með hættum
þeim fyrir skip, sem þar eru, svo sem
grynningum, skerjum og boðum o. þ.
h.; og loks, a ð þau tilgreini glögt,
hvernig háttað er mararbotni með
ströndum fram, svo að skipstjórar
hafi tök á að vita, hvar skipið er
statt, þóbt hvorki sjái til lands né
lofts fyrir þoku eða dimmviðri, með
því að stika djúpið.
Góð sjóbréf verða þvf að styðjast
við góðan landsuppdrátt. En því
miður skortir ísland hann. Eaunar
var i upphafi 19. aldar gerð allgóð
mæling af landinu, eftir því sem þá
gerðist; en nú, 100 árum síðar, er
ætlast til miklu meiri nákvæmni, og
það, sem þá þótti viðunandi, getur nú
ekki heitið nema óáreiðanlegt. Fyrir
því hefði þurft að byrja á gagngerðri
nýrri mæling landsins; en til þess þarf
mikið fé, sem ekki hefir verið hægt
að útvega að svo komnu.
f>ess vegna leitaðist sjóbréfastofnun-
in danska við mörgum árum saman að
tjalda sem framast var auðið því sem
til var, með því að láta varðskipið
við Island gera sjómælingar, þegar
aðrar annir leyfðu, og eftir þeim mæl-
ingum eru gerð sjóbréf þau, sem nú
eru til. En uú tóku annir varðskips-
ius að fara stórum vaxandi, og varð
þá að láta mæliagarnar sitja meir og
moir á hakanum, og það gerðist ein-
mitt samtímis því, er skipaferðir tóku
mjög að aukast og þar með að gerast
meiri þörf á góðum sjóbréfum.
Eftir tillögum sjóbréfastofnunariun-
ar hefir því herflotaráðaneytið danska
sótt langan tíma um fjárveitingu í
fiárlögunum dönsku til að senda til
Islands sérstakt mælingaskip, er gœti
varið öllum tímanum til þessa starfs.
RíkÍ8þingið synjaði þessi lengi; en
loks tókst, 1898, að fá veitt svo
mikið fé, að skonnortan »Diana« varð
send í 3 mánaða leiðangur til mæi-
inga við strendur Islands, og hefir
því starfi verið haldið áfram síðan á
hverju sumri, 1898 undir stjórn G.
Holms höfuðsmanns, sem þá var, en
3 árin síðustu hefir höfundur þessar-
ar greinar haft stjórnina á hendi.
Við þessar mælingar hefir alla tíð
aðaláherzlan verið lögð á það, að
mæla hin miklu grunnsævi, er liggja
umhverfis Btrendur landsins alt út á
100—150 faðma dýpi, með því að þar
var eldri sjóbrófum mest áfátt, og af
því að mest ríður á, að skipstjórar geti
verið öruggir, er þeir uálgast strend-
ur landsins í myrkri eða dimmviðri.
|>að er því haria mikilsvert starf,
sem unnið er í þessum mælingaferð-
um, mikilsvert fyrir sigliugar til ís-
lands; en það er mjög örðugt við-
fangs, bæði vegna þess, að landsupp-
drátturinn er ónákvæmur, og hins, hve
margá daga er þoka, rosar og dimm-
viðri við strendur landsins.
Mælingaraðferðin er sú, að skipið
heldur frá landi í jafnhliða stefnur
með skömmu millibili hvað eftir ann-
að út á djúp, og rannsakar um leið
með djúpsökku, hvað langt er til botns
og hvernig mararbotni er háttað, en
jafnframt afstaðan mæld nákvæmlega
með 5—6 mínútna milJibili, til þess
að marka raegi með fullri vissu djúp-
mæliugarnar þar, sem þær hafa verið
gjörðar. Dýptin er mörkuð sem fyrst
á þar tii ger stór sjóbréf, og svo
skamt haft í milli ferla skipsius, að
dýptartölurnar dreifast jafnt um alt
svæði það, er mælt er. Strik er dreg-
ið um þá depla alla, þar sem fundist
hefir 100-faðma-markið, sem svo er
nefnt; fyrir innan það er þá grynnra
en 100 faðmar og fyrir utan dýpra.
Með líkum hætti er dregið strik
við 70, 50, 40 faðma markið o. s. frv.
og fæst þá með þessurn strikum mynd
af löguu botnsin3, með öllum álum,
grynningum og mishæðum.
Til þess að firrast alla skekkju,
þegar sjóbréfið er nákvæmlega til bú-
ið síðar meir, verður að bóka mjög
vandlega þegar jafnóðum hvert srcá-
atriði; fyrir þvf er sífelt aunríki á
mælingarskipi jafnan meðan bjart er
veðfifi bæði fyrir yfirmenn, æðri og
lægri, og háseta.
|>að er ekki auðleikið ókunnugum
að gera sér í hugarlund, hvílíka vega-
lengd þarf að fara áður en þessu
starfi er lokið. En nokkura hugmynd
má fá um það á því, að fyrir hverja
mílu, sem mælingum þokar áfram
með fram ströndinni, verður að sigla
(eða »eima«) 30—40 mílur beint að
landi eða frá, áður en hægt er að fá
bráðabirgðamynd af lögun mararbotus-
ins, og þar við bætist enn fremur alt
skjöktið fram og aftur til að afla sér
kola og vista o. þ. h. J>að gerir og
starf þetta enn stórum örðugra en
ella, að gera verður það fyrir opnu
Atlanzhafi, þar sem hin rninsta und-
iralda getur valdið miklum ósjó, svo
að skipið fær brátt svo miklar veltur,
að nákvæmar mælingar verða alveg
ókleifar.
Aðalskilyrði fyrir, að vel gangi, er
þó hreint og bjart veður, svo að land
sjáist jafnvel í mikilli fjarlægð. f>á
daga, sem það er ekki, notar skipið
ýmist til mælinga á fjörðum inni og
nærri landi, eða til fiskirannsókna.
Fiskirannsóknirnar eru gerðar með
því, að fiska með ýmsum veiðarfærum
svo víða sem hægt er og á ýmsum
tímum, til þess að geta tiltekið, hvar
fiskur gerir vart við sig, hve stór hann
er og þungur, hvaða sævardýr eru
aðalfæða fiskanna, hverrar tegundar
um sig, og hvar mest er um það æti.
Til að komast fyrir það, er hver fisk-
ur veginn og mældur, skoðað í mag-
ann á honum, og síaður leirinn úr
botniuum o. 'þ. h., þar sem fiskurinn
hefir verið veiddur, til »þess að vita,
hvað margt er þar af ætinu og hvar
það er; enn fremur er safnað bæði ó-
æðri dýrum, fiskseiði og fágætum
fisktegundum.
Arin 1898, 1899 og 1900 hafa mæl-
ingar- og fiskirannsóknir gerðar verið
við austurströnd landsins og land-
sunnanmegin, og þetta verið afrekað :
1) gert nýtt sjóbréf af austurströnd-
inni frá Langauesi til Hornafjarðar
(út komið 1901);
2) búinn til séruppdráttur af Seyð-
isfirði, og
3) af Hornafjarðarós (þeir koma út
báðir fyrir 1. jan. 1902);
4) búin til 3 fiskisjóbréf af Aust-
fjörðum, þ. e. stór sjóbréf, þar sem
lögð er aðaláherzlan á, að veita ís-
lenzkum og dönskum fiskimönnum sem
bezta vitneskju um, hvers eðlis er mar-
arbota á tilteknu svæði í landhelgi.
|>es8ir uppdrættir koma sömuleiðis
út fyrir 1. jan. 1902;
5) samdar fiskiskýrslur um hvert
ár og birtar í aðalfiskiveiðaskýrslum
Dana, er búnaðarráðaneytið gefur út á
hverju éri.
f>ví miður hefir það sýnt sig, að
landsuppdrátturinn af suðurströndinni
frá Hornafirði suður um Ingólfshöfða
alla leið vestur í Meðallandsvík er svo
skakkur, að ekki er neinu lagi nær,
og engin leið að nota hann til undir-
stöðu undir nýja mælingu. Fyrir því
hefir mátt til að hætta þar við að
sinni, þar til er fengin er betri undir-
staða, og er vonandi, að takast muni
að útvega nauðsynlegt fé og menn til
þess áður en langt um líður, svo að
ekki þurti að láta þennau hættuleg-
asta kaflann af strandlengju Islands
vera ómældan til lengdar.
Árið 1901 hefir verið haldið áfram
mælingunum frá Dyrhólaey vestur um
Vestmanneyjar að Reykjanesskaga, og
hefir skipið þar haft ágætan stuðning af
mælingum þeim, er pr.lautinant Ravn
gerði sumarið 1900 á landssjóðs kostn-
að, og hefði að öðrum kosti orðið ó-
kleift að gera nýtt sjóbréf af svæðinu
kringum Reykjanes.
Mjög hefir illa viðrað í sumar fyrir
mælíngarstarfið; sffeldar rigningar og
dimmviðri. f>ó hefir lánast að kom-
ast frá Vestmanneyjum vestur um
Reykjanesskaga, með því að notasem
bezt hina fáu sólskinsdaga, og um leið
verið alveg mældur upp og rannsak-
aður til hlítarsuðurkafli Faxaflóa og inn-
leiðirnar fyrir austan Reykjavík. Ár-
angur þeirra mælinga, sá er mest
ber á, er sá, að það hefir komið upp
úr kafinu, að .í Meðallandsvík liggur
strandlengjan f mílu dauska lengra í
sjó fram en eldri sjóbréf votta, en
hins vegar strandlengjan frá Stokks-
eyri austur fj>rir Vestmanneyjar
gengur \ mílu lengra inn í landið en
áður var talið.
Ennfremur fundust 10—12 mílur í
landsuður og suður af Reykjanesi áð-
ur ókunnar fiskileitir, sem vera má að
rnikils verði um vert fyrir fiskiveiðar
við ísland eftirleiðís.
|>egar Díana lagði á stað frá Reykja-
vík í lok ágústmánaðar, brá hún sér
norður um land til að grenslast eftir,
hvort hægt mundi að nota hina